سهراب سپهري، فيلسوف يا شاعر؟
مساحت احساس
مولف: مهدي رفيع
نشر ني
كتاب «مساحت احساس» با عنوان فرعي «سهراب سپهري و هنر عرفاني در جهان معاصر» نوشته مهدي رفيع مدتي است توسط نشر ني منتشر شده است. نويسنده در اين كتاب با تحليل و واكاوي كتاب «اتاق آبي» سهراب سپهري به تدوين و شرح نظريه اين شاعر در زمينه تاريخ هنر نقاشي پرداخته است. اين نظريه سهراب سپهري در اصل نوعي تاريخ سياسي نقاشي است. سهراب سپهري شاعر و نقاش معاصر در زمره هنرمنداني انگشت‌شمار در هنر نوين ايران است كه آثارش با مسائل هستي‌شناختي و فلسفي زمان ما گره خورده است. او به تاملي در باب فرهنگ‌هاي شرق و غرب از منظر «گفت‌وگويي درون‌ماندگار» ميان مولفه‌هاي‌شان مي‌نشيند. متن حاضر خوانشي فلسفي از دريچه‌هاي ناپيداي هنر، انديشه سپهري را بدل به فضايي مي‌كند براي تفكر در باب هنرهاي گوناگوني چون نقاشي، شعر، سينما و موسيقي. آثار سپهري در موقعيتي ميان هنر و فلسفه، بازتعريف و دگرگونه‌ديدن بديهي‌ترين مولفه‌هاي وجودي را امكان‌پذير مي‌كند و پذيرفته‌شده‌ترين ديدگاه‌ها را به چالش مي‌كشد تا با كشفي نوين، پيش‌انگاشت‌هاي هستيدن را در انقلابي دايمي وارد كند. «مساحت احساس» مهدي رفيع در پنج فصل نوشته شده است. در فصل نخست 30 سال حضور حرفه‌اي سهراب سپهري در هنر نقاشي بررسي شده و در نهايت از منظر فلسفي آثار او در اين عرصه را دوره‌بندي كرده و همچنين در فصل دوم كتاب نيز به معرفي و تحليل كتاب «اتاق آبي» اين شاعر اثر گذار پرداخته است. جالب است بدانيد كه اتاق آبي در اصل، اتاقي بود كه در زمان كودكي سهراب در منزل آنها وجود داشت و سهراب به اين اتاق عشق مي‌ورزيد و مدام در آن حضور داشت. سپهري در «اتاق آبي» جنبه‌هاي مختلف نقاشي شرق و غرب را با هم از منظر «هستي شناختي» مورد همسنجي قرار داده و در ادامه بر اساس آن به يك نظريه جديد در زمينه تاريخ هنر نقاشي مي‌رسد كه اين تاريخ، به‌گونه‌اي تاريخ سياسي هنر نقاشي است. رفيع در فصل سوم كتاب نيز از جنبه‌هاي ديگري كتاب «اتاق آبي» را مورد تحليل قرار داده و آن را واكاوي كرده است. در نهايت نيز اين مساله را شرح داده كه سهراب سپهري چگونه از اتاق آبي، نظريه «زيست‌بوم (اكولوژي) شناسي عرفاني در هنر معاصر» را مطرح مي‌كند. رابطه بين موسيقي و نقاشي‌هاي سهراب سپهري، محتواي فصل چهارم كتاب است. سهراب از اواخر دهه 40 تا حدود نيمه اول دهه 50، يك‌سري آثار انتزاعي خلق كرد. نويسنده كتاب با تحليل اين تابلوها و با استفاده از برخي يادداشت‌ها و نامه‌هاي سهراب به اين نتيجه رسيده كه وي اين تابلوها را به صورت آگاهانه براي نشان دادن رابطه بين موسيقي و هنرهاي تجسمي، خلق كرده است. در نهايت در فصل پنجم كتاب نيز رابطه‌هاي بين نقاشي و شعر بررسي شده و رخ دادن اين رابطه‌ها را با استفاده از برخي اشعار سهراب و همچنين برخي از اشعار فروغ فرخزاد، به‌طور عملي نشان داده است. همچنين براي تحليل بهتر و علمي‌تر تاثير نقاشي و سينما به ترتيب بر اشعار سهراب سپهري و فروغ فرخزاد، دو مفهوم ابداعي «نقاشي - شعر» و «سينما - شعر» را مطرح كرده. «مساحت احساس: سهراب سپهري و هنر عرفاني در جهان معاصر» نوشته مهدي رفيع با شمارگان هزار نسخه، 216 صفحه و بهاي 18 هزار تومان از سوي نشر ني روانه كتابفروشي‌ها شده است. بخش انتهايي كتاب، شامل تصاوير رنگي برخي تابلوهاي نقاشي سهراب سپهري در 24 صفحه است.