با حضور رخشان بني اعتماد، مهتاب كرامتي، احمدرضا درويش، حبيب احمدزاده و ... برگزار شد
خليج فارس همچنان بغض دارد
آنان هنوز در قعر دريا هستند
ليلي فرهادپور/ وقتي 27 سال مي‌گذرد يكشنبه به جمعه مي‌رسد. ديروز جمعه 13 تيرماه 38 دقيقه بعد از سالگرد محو شدن سيگنال‌هاي پرواز IR655 از روي صفحه رادار در 27 سال پيش، در ساعت 11 صبح 13 تيرماه سال 1394 مراسم يادبود شهداي فاجعه ايرباس ايراني با حضور تعدادي از هنرمندان سينما و ادبيات و جمعي از خانواده‌هاي شهدا در فرودگاه بين‌المللي بندرعباس برگزار شد. ديروز نوه‌هاي شهداي ايرباس ايراني نيز در اين جمع حضور داشتند نوه‌هايي همسن كودكان و نوزاداني كه در آن فاجعه پودر شده و به هوا رفتند.
هنرمندان شركت‌كننده در فرودگاه بندرعباس عبارت بودند از رخشان بني اعتماد ، مهتاب كرامتي ، احمدرضا درويش، پرويز شيخ طادي، گلعلي بابايي و حبيب احمدزاده. هفت سال پيش نيز براي نخستين‌بار هنرمندان كشور راهي اين سفر شده بودند تا در بزرگداشتي با نام پرواز ناتمام شركت كنند. در طول اين سال‌ها مستند‌هاي بسياري پيرامون اين فاجعه ساخته‌شد و هنرمندان هر يك بنا بر خلاقيت‌هاي خود درباره آن آثاري به وجود آوردند. هنوز رگه‌هايي سرخ از شن‌هاي به رنگ خون كه نادعليان با آنها بر پهنه قشم نگاره‌اي از ايرباس ما را كشيده بود بر بستر خليج فارس نشسته است. هنوز ضربه‌هايي كه مشت سردار مرتضي راشد در موج مرده حاتمي كيا بر بدنه ناو امريكايي وينسنس مي‌زند در ياد ما مانده است. روز يكشنبه ۱۲ تير ۱۳۶۷ هواپيماي ايرباس
آ-۳۰۰ ايران اير در فرودگاه بين‌المللي بندرعباس به زمين نشست و طبق برنامه پيش‌بيني شده، قرار بود اين هواپيما با شماره پرواز ۶۵۵ به همراه ۲۷۴ مسافر و ۱۶ خدمه پرواز كه در مجموع ۲۹۰ نفر مي‌شدند در ساعت ۱۰ صبح به مقصد دوبي، امارات متحده عربي پرواز كند. كاپيتان محسن رضايان، خلبان با سابقه پرواز ۶۵۵ هواپيماي ايرباس آ-۳۰۰ بود كه بيش از هفت هزار ساعت پرواز را در كارنامه خود داشت. هواپيما ايرباس
آ-۳۰۰ با ۱۵ دقيقه تاخير، در ساعت 10:17 صبح به وقت ساعت رسمي ايران، از فرودگاه بين‌المللي بندرعباس به مقصد فرودگاه بين‌المللي دوبي برخاست. مدت پرواز تا دوبي ۲۸ دقيقه و حداكثر ارتفاع تا ۱۴ هزار پا (۴، ۳۰۰ متر) تعيين شد. دقايق نخستين پرواز و مراحل اوج‌گيري تا ارتفاع ۱۲ هزار پايي مطابق طرح پرواز انجام شد و خلبان به‌طور پيوسته با برج مراقبت فرودگاه بندرعباس و مركز كنترل راه‌هاي هوايي ايران و امارات متحده تماس داشت. چند لحظه پيش از ورود هواپيماي ايرباس
آ- ۳۰۰ به منطقه كنترل هوايي امارات، در محلي به نام «مولبيت»، خلبان به مركز كنترل هوايي كشور اطلاع داد كه قصد دارد به ارتفاع ۱۴ هزار پايي صعود كند. آن طرف ماجرا ناو جنگي وينسنس امريكا از تاريخ هفتم خرداد از بندر سن ديگو وارد خليج فارس شده بود. ايچنرمارك قلب اين رزم‌ناو به شمار مي‌رفت. وظيفه اصلي‌اي كه براي خود تصور كرده بود كشف هدف‌هاي پرنده، اعم از موشك، هواپيما و پردازش اطلاعات، تعقيب صدها هدف به‌طور همزمان و كنترل آتش آنها در مكان جغرافيايي بود كه هيچ ربطي به كشور متبوعش نداشت. اين رزم‌ناو به موشك زمين‌به‌هوا با برد ۴۰۸ كيلومتر مجهز بود.
در ساعت 10:22 ناو جنگي وينسنس امريكا به حريم آب‌هاي ايران وارد شده بود، به دستور ناخدا ويل راجرز، فرمانده ناو وينسنس، موشك استاندارد ۲ را به سوي پرواز ۶۵۵ شليك كرد. ناگهان هواپيما از صفحه رادارهاي زميني محو شده و در آب‌هاي خليج فارس سقوط كرد. با عدم اطلاع از سرنوشت هواپيما، برج مراقبت فرودگاه بندرعباس، در تماس با دوبي، پيگير سرنوشت پرواز ۶۵۵ شده ولي آنها اظهار بي‌اطلاعي كردند. بلافاصله ستاد تامين استان هرمزگان وضعيت اضطراري اعلام و فعاليت خود را آغاز كرد.
با شناسايي دقيق محل سقوط، بالگردها و شناورها به موقعيت ۲۶ و ۴۲ عرض شمالي و ۵۶ درجه و ۳ دقيقه طول شرقي منتقل شدند. رنجرها دسته دسته اجساد را كه مانند گل‌هاي پر پر شده بر آب‌هاي نيلگون خليج هميشه فارس بر دور خود مي‌چرخيدند نظاره‌گر بودند. اما هر چه اجساد را مي‌شمردند به تعداد نيمي از مسافران هم نمي‌رسيد. اكنون بعد از 27 سال احمدرضا درويش به خبرنگار «اعتماد» مي‌گويد: مواجهه با همه كساني كه بازمانده شهداي دوران جنگ هستند آدم را متاثر مي‌كند اما تفاوت عميق مواجهه با بازماندگان حادثه ايرباس اين است كه بسياري از اجساد آناني كه در هواپيما بودند يافت نشده است و آدم احساس مي‌كند كه اينها هنوز چشم انتظار هستند.
و رخشان بني‌اعتماد مي‌گويد: هفت سال پيش كه آمديم به ديدار اين بازماندگان خيلي‌هاي‌شان هنوز به دنيا نيامده بودند و خيلي‌هاي‌شان هنوز كودك يا نوجوان بودند. ديروز در فرودگاه بندرعباس نوه‌هايي براي بزرگداشت يادمان پدربزرگ و مادربزرگ‌هاي‌شان آمده بودند كه آنها را هيچ‌وقت نديدند و گوري نيز از آنها براي سوگواري ندارند.
و مهتاب كرامتي مي‌گويد: هنوز غم‌شان تازه است. اين بازيگر سفير صلح براي‌مان توضيح مي‌دهد: به همت آقاي حبيب احمدزاده (نويسنده و مستند‌ساز) هفت سال پيش نيز براي بزرگداشت شهداي فاجعه ايرباس به اينجا آمديم و به همراه خانواده‌ها براي شهدايي كه هيچگاه اجسادشان پيدا نشد خليج‌فارس را گلباران كرديم. امسال هم خواستيم با آنان همراه شويم.
رخشان بني‌اعتماد نيز با اشاره به برنامه هفت سال پيش هنرمندان تاكيد مي‌كند: حضور ما در اينجا مي‌تواند كمك كند كه اين واقعه هيچگاه فراموش نشود. احمدرضا درويش اما به نكته‌اي ديگر اشاره مي‌كند: تصوري كه دريا براي اين بازماندگان دارد بسيار متفاوت از تصور رايج در مورد درياست. دريا نماد آرامش و پاكي و زلالي است اما براي اينها دريا به معناي فاجعه است به معناي گورستان عزيزان‌شان است. هنرمندان ايراني ديروز در فرودگاه بندرعباس طي برنامه‌اي يادمان فاجعه ايرباس IR655 را گرامي داشتند. اين برنامه كه به مدت يك ساعت‌ونيم از شبكه استاني و همچنين شبكه سوم سيما به‌صورت زنده از فرودگاه بين‌المللي بندرعباس پخش مي‌شد حاوي كليپ‌هايي جذاب از سفر قبلي هنرمندان در بيستمين سالگرد اين ماجرا بود. در ادامه اين هنرمندان پيشنهاد كردند تا براي جلوگيري از تكرار اين گونه حوادث دردناك كمپيني بين‌المللي با موضوعيت پرواز 655 توسط هنرمندان و اصحاب خرد و مردم ايجاد و با جمع‌آوري امضا به شناسايي اين مهم در سطح افكار عمومي جهان بپردازد.