اجلاس كشورهاي مديترانه در اسپانيا
محمود فاضلي
اجلاس وزراي خارجه كشورهاي مديترانه‌اي خاورميانه براي نخستين‌بار در شهر مادريد برگزار شد. گروه موسوم به EUMED9 در سال 2013 ايجاد شد و كشورهاي فرانسه، ايتاليا، اسپانيا، پرتغال، يونان، قبرس، مالت، كرواسي و اسلوني در آن حضور دارند. بر اساس بيانيه اجلاس سران EUMED9 در سپتامبر 2021 در شهر آتن يونان، گروه مذكور بر ارتقاي صلح و ثبات در مديترانه، جريانهاي مهاجرتي، انرژي، تجارت و تغييرات اقليمي تمركز دارد. در مقطعي كه مديترانه با چالش‌هاي امنيتي جدي مواجه است، بعضي از كشورها فعالانه از همكاري نزديك‌تر و تقويت گفت‌وگو بين شركاي اروپايي كه تحت‌تاثير اين چالش‌ها قرار دارند، حمايت مي‌كنند.
در اجلاس اخير، تحولات خاورميانه و تصميم براي توقف بشردوستانه توسط اعضاي شوراي وزيران خارجه گروه Med 9 كه در آن شركت داشت، مورد بحث و بررسي قرار گرفت. اجلاس مادريد فرصتي بود تا كشورهاي مديترانه‌اي اتحاديه اروپا اقدامات خود را هماهنگ كرده و به درك مشتركي در مورد موضوعات خاورميانه برسند. شركت‌كنندگان معتقدند كه وقفه بشردوستانه آغاز تلاشي براي حل و فصل صلح‌آميز مساله خاورميانه خواهد بود.
همچنين در مورد چالش‌هاي مشترك اروپا و به‌ويژه درياي مديترانه، براي بحران آب و هوا و حفاظت مدني، براي مهاجرت و در خصوص بحران غذا تبادل نظر شد. همه اين چالش‌ها اعضاي گروه را به هم پيوند مي‌دهد و راه‌حل آن تنها با بحث و هماهنگي به نتيجه خواهد رسيد. وزراي خارجه گروه Med 9 اين فرصت را داشتند كه اقدامات خود را هماهنگ كرده و «دركي مشترك در مورد مسائل خاورميانه» داشته باشند. در همين چارچوب تمامي كشورهاي شركت‌كننده نقش فعالي در ارتقاي روابط اروپا با كشورهاي همسايه جنوبي ايفا مي‌كنند و معتقدند كه ثبات و امنيت اين كشورها، به‌طور جدايي‌ناپذير با امنيت جنوب اروپا مرتبط است. به همين منظور همكاري شركت‌كنندگان در زمينه‌هاي گوناگون چون مديريت جريانهاي مهاجرت غيرقانوني و مسائل امنيتي در مديترانه را ترويج نموده و از اقداماتي كه موجب كاهش نابرابري بين شمال و جنوب درياي مديترانه شوند، حمايت مي‌كنند. در همين راستا اين كشورها طرح‌هايي در زمينه انرژي و اتصال شبكه‌هاي برق ميان اين كشورها را نيز مورد بحث و تبادل نظر قرار دادند. در اين اجلاس موضوعاتي همچون بحران اقليمي، مهاجرت و بحران غذايي مورد بحث قرار گرفت. تمامي اين چالش‌ها براي تمامي كشورها مشترك است و حل و فصل آنها فقط از طريق گفت‌وگو و هماهنگي بين آنها امكان پذير است.همه 9 كشور اتحاديه اروپا، بخشي از منطقه يورو (واحد پول يورو) و همه عضو شنگن هستند. اين گروه به‌طور غير رسمي در 17 دسامبر 2013 در بروكسل به ابتكار وزراي خارجه قبرس و اسپانيا به منظور ايجاد هماهنگي در مورد موضوعات مورد علاقه مشترك در اتحاديه اروپا تاسيس شد. مقرر شد اين گروه نشستي سالانه در سطح وزيران برگزار كند. اولين نشست وزيران قرار بود در سال 2014 در يونان برگزار شود، اما در 14 آوريل برگزار شد. جلسه دوم در فوريه 2015 در پاريس و سومين نشست وزيران گروه مديترانه نيز در فوريه 2016 در قبرس برگزار شد. وزراي خارجه درباره مسائل امنيتي و ثبات در شمال آفريقا و خاورميانه و همچنين مديريت بحران فزاينده مهاجرت بحث كردند. اين گروه اولين اجلاس سران كشورهاي جنوب اتحاديه اروپا را در 9 سپتامبر 2016 در «كاخ زاپيون» در آتن برگزار كرد. پس از اين اجلاس، بيانيهاي صادر شد كه خواستار سرمايه‌گذاري براي مقابله با بيكاري جوانان و حمايت از رشد و همچنين همكاري قوي‌تر اتحاديه اروپا در مورد مسائل امنيت و مهاجرت بود. در نشست هفتم در 10 سپتامبر 2020 فعاليتهاي يكجانبه همزمان تركيه در شرق مديترانه مورد بحث قرار گرفت. در سال 2021 اعلام شد كه اسلووني با حمايت كشورهاي فرانسه، اسپانيا و يونان به اين گروه خواهد پيوست. كرواسي و اسلووني براي اولين‌بار در نشست 17 سپتامبر 2021 كه در شهر آتن شركت برگزار مي‌شد، شركت كردند. وزير خارجه يونان در اين اجلاس اعلام كرد بايد بالاخره آرامش و رفاه در منطقه خاورميانه برقرار شود. يونان در اين راستا به گفت‌وگو با تمامي طرفين درگير ادامه خواهد داد. موضوع ضرورت اعلام وقفه‌هاي بشردوستانه يك تصميم ضروري بود كه يونان مدعي است مدت‌ها از اتخاذ و ترويج آن در گفتوگوهاي مستمر خود با تمامي طرفين حمايت مي‌كرد. تصميمي كه دولت محافظه‌كار يونان و از متحدين منطقهاي اسراييل از همان ابتدا در مذاكرات با همه طرف‌هاي درگير آن را ترويج كرده بود. وزراي خارجه تعدادي از كشورهاي شركت‌كننده يك روز پيش از اجلاس مادريد در اجلاس مجازي وزراي خارجه اتحاديه اروپا شركت كرده و بر ضرورت اعلام وقفه‌هاي بشردوستانه پنج‌روزه به منظور ارسال كمكهاي انسان‌دوستانه تاكيد نمود و خواستار بررسي مسيرهاي جايگزين از جمله كريدور دريايي به سمت يكي از بنادر اسراييل يا شمال غزه شده بودند. همچنين ضرورت ارسال سوخت به غزه براي نيروگاه برق و بيمارستآنها، برقراري جريان آب و انتقال بيماران و مجروحان به كشورهاي همسايه شدند. كشورهايي عضو اين گروه بعضا در موضوعات مختلف همچون مشكلات اجتماعي و كشاورزي تشكيل جلسه مي‌دهند. اخيرا كشورهاي شركت‌كننده در كنفرانس كشورهاي اتحاديه اروپا MED9 در مالت بيانيه مشترك خود در مورد بهره‌برداري از هوش مصنوعي را امضا كردند. آنها همچنين متعهد به سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي قوي هوش مصنوعي و مراكز تحقيق و توسعه در منطقه مديترانه و همچنين استفاده از قابليت‌هاي آن براي بهبود خدمات ارايه شده توسط بخش عمومي هر كشور به شهروندان خود هستند. براي اين منظور، كشورها تبادل دانش، تحقيقات و بهترين شيوه‌ها در زمينه هوش مصنوعي را تشويق مي‌كنند و موافقت كردند در طرح‌هايي براي آموزش، ارتقاي مهارت‌هاي شهروندان و مديران اجرايي و تضمين استعدادها همكاري كنند.