نشست بررسي وضعيت ادبيات كودك و نوجوان ايران در جهان انگليسيزبان
جامعه جهاني تصويرگري كتاب كودك ايران را ميپسندد
انتشارات تاينيآول (جغد كوچك)، ۱۲ كتاب كودكانه فارسي را به انگليسي ترجمه و راهي بازار نشر بينالمللي كرده است. «ماهي سياه كوچولو» نوشته صمد بهرنگي با تصويرگري فرشيد مثقالي، «پرندهاي براي خودش» و «موش باهوش» با نويسندگي و تصويرگري آناهيتا تيموريان، «چوپان دروغگو» با بازنويسي و تصويرگري ماهني تذهيبي، «پرنده زيباي تهمينه» به قلم و تصويرگري پرويز كلانتريان، دو كتاب از احمدرضا احمدي، «زندگي دوباره» با تصويرگري ناهيد كاظمي و «همه چراغهاي جهان ناگهان روشن شدند» با تصويرگري احسان عبداللهي، «طوطي و بازرگان» با بازنويسي و تصويرگري مرجان وفاييان، «آدمبرفي و خورشيد» نوشته سوسن طاقديس با تصويرگري علي مفاخري و «جناب شغال رنگ ما را دزديده» نوشته فرشته سرلك با تصويرگري فيروزه گلمحمدي از جمله آثاري است كه تاكنون اين ناشر به انگليسي ترجمه و منتشر كرده است. در روز يكشنبه دهم اسفند به بهانه انتشار اين آثار نشستي با موضوع بررسي وضعيت ادبيات كودك و نوجوان ايران در جهان انگليسيزبان و با حضور مهدي حجواني، فرشيد مثقالي، فيروزه گلمحمدي، سوسن طاقديس و محمودرضا بهمنپور برگزار شد.
در ابتداي اين نشست مهدي حجواني به تبعات منفي نپيوستن ايران به كنوانسيون جهاني كپيرايت اشاره كرد و گفت: «كپيرايت فقط دادن پول به ناشر خارجي نيست؛ بلكه ناشر ايراني بايد ديپلماسي مكاتبهاي را بياموزد. از ديگر سو ما فاقد آژانس ادبي، صنعت تصويرسازي و بازاريابي حرفهاي در زمينه كتاب كودك هستيم. اروپاييها ميگويند كتابهاي ادبيات كودك ايراني شاعرانهاند يا عبوس. گويي اندوهي نهادينه شده در ذهن ما هست كه در آثار نوشته شده براي كودكان نيز بازتاب پيدا ميكند. كتابهاي كودك بايد براي كودكان ملموس باشند، اما همين صفت شاعرانه بودن، نشان ميدهد كه اين آثار براي بچهها قابل لمس نبوده است. كتابهايي كه نشر تاينيآول (جغد كوچك) منتشر كرده، مسيري دشوارتر را در پيش دارند؛ چرا كه آثار فرهنگي ايراني در بازار آنگلوساكسون تاكنون كمترين بازار را داشته است. »
فرشيد مثقالي نيز با اشاره به اينكه كپيرايت بحثي جدي در عرصه نشر بينالملل است، توضيح داد: «در عرصه نشر، بازار حرف اول را ميزند. ناشر معتبر جهاني حتي حاضر نيست پول انبارداري براي كتاب بپردازد. در نظر آنها كتاب خوب كتابي است كه در عرض يك سال فروخته شود. كتابهاي كودكانه ما در بازار جهاني جذابيت خاصي ندارند. مثلا ماهيسياه كوچولو در چهل كشور ترجمه شده است و با من در اين مورد قرارداد بستهاند، اما در هيچ كشوري به چاپ دوم نرسيده است. انتشارات تاينيآول هم متعلق به فردي ايراني است كه تصميم گرفته ادبيات كودك ايران را وارد تجارت جهاني كتاب كند. مشكل صنعت كتاب كودك ايران بايد در ايران حل شود. آثار ما ارتباط بسيار كمي با كودكان ميتوانند برقرار كنند. » به گفته مثقالي پدر و مادرها بدون خواندن كتاب، كتابها را براي بچهها ميخرند؛ «اين ويژگي اصلا در صنعت نشر مثبت نيست. كتاب كودك همين طوري در ايران فروش ميرود و نميشود ارزيابي درستي از آن داشت. فقط در مهدكودكها، طبق مشاهدات ميداني و ثبت شده، ديده شده است كه بچهها در قفسهها بيشتر به سمت كتابهاي ترجمه شده ميروند.»
فيروزه گلمحمدي، نقاش و تصويرگر كودك، در ادامه اين نشست با اشاره به اينكه ناشران خارجي بهمحض تورق كتابهاي كودك ايراني، اين آثار را ميپسندند، اما بعد از خواندن متن كتابها پاسخشان منفي است، توضيح داد: «دليلشان اين است كه داستانها براي بچههاي اروپايي قابل درك نيست. در اين ميان ما بايد تمركزمان را روي تصويرسازي متمركز كنيم؛ زيرا در نويسندگي فاصله زيادي با بخش اصلي نشر جهاني داريم.» سوسن طاقديس، نويسنده ادبيات كودك نيز با بيان اينكه فرهنگ تجريدي نداريم و فرهنگي كه از جامعه جهاني جدا شود دچار مرگ ميشود، توضيح داد: «واقعيت اين است كه كودكان ايراني كمتر از كودكان اروپايي شاد هستند و كمتر ذهن و روحيه بازي دارند. بايد در عين پذيرش تفاوتها، سعي كنيم كه جهاني شويم.»
محمودرضا بهمنپور، مدير موسسه فرهنگي چاپ و نشر نظر هم به عنوان آخرين سخنران اين نشست درباره تداوم اين جريان صحبت كرد. به گفته او اينكه كتابي را ناشري در داخل منتشر كند و با كمك حمايتهاي دولتي سرپا باشد، توفيقي در زمينه نشر حاصل نميشود و بايد به اين نكته توجه داشت كه كار چقدر اقتصادي است. در عرصه جهاني هم بايد ديد آيا همين نشر در زبان انگليسي چقدر ميتواند سر پا بماند و چه تعداد از كتابهاي اين نشر را كه توزيع شده مردم انگليسيزبان براي بچههايشان خريدهاند. بعد از آن ميتوان درباره اينكه بچهها با ديدن اين كتابها به سمتشان كشيده خواهند شد يا نه، صحبت كرد.