تورم كبابي
رضا احمدي تركماني
كارشناس ارشد مديريت
به رستوران هميشگي مي‌رويد و كباب سفارش مي‌دهيد؛ كباب همان كباب هميشگي نيست، اندازه و مقدار كباب كم شده است ولي موقع پرداخت همان مبلغ هميشگي را پرداخت مي‌كنيد؛ يا به همان اندازه هميشگي است ولي همان طعم را ندارد. كيفيت و كميت كباب تغيير كرده ولي مبلغ پرداختي ثابت مانده است. در اين حالت در مقايسه با گذشته شما مبلغ بيشتري را براي صرف يك وعده كباب پرداخت كرده‌ايد. هنگامي كه قصد خريد كالايي داريد و به يك فروشگاه مراجعه مي‌كنيد فروشنده شروع به تعريف از كيفيت كالاي مورد نظر مي‌كند در حالي كه كالا داراي كيفيت گفته شده نيست، وقتي شما آن كالا را خريداري مي‌كنيد در اصل هزينه كيفيتي را پرداخت كرده‌ايد كه كالا داراي آن نيست. در اين موارد و موارد مشابه فراوان با پديده‌اي به عنوان «تورم پنهان» مواجه هستيد. اصطلاحي كه در پي اتفاقات اقتصادي در شوروي سابق متولد شد. چون سيستم اقتصادي حاكم بر شوروي، مشي دولتي را نشان مي‌دهد، چنين مي‌توان پنداشت كه در بستر اقتصاد دولتي، تورم پنهان بيشتر امكان تبلور و ظهور پيدا مي‌كند. تورم پنهان هم به صورت كمي و هم به صورت كيفي نمايان مي‌شود. تورم پنهان به صورت كمي با توجه و دقت قابل اندازه‌گيري است. ولي تورم پنهان در حالت كيفي به سختي اندازه‌گيري مي‌شود؛ در يك ليتر شير بايد مقدار استانداردي كلسيم موجود باشد ولي مقدار كلسيم در يك ليتر شير خريداري شده، كمتر از حالت استاندارد است و شما بعد از مدتي، حتي با مصرف مقادير تجويز شده براي لبنيات براي تامين كلسيم، با كمبود كلسيم مواجه مي‌شويد. معمولا تورم پنهان در محاسبات دولت‌ها هنگام ارايه گزارش تورم گنجانده نمي‌شود؛ شايد به اين علت كه محاسبه دقيق اين نوع تورم كاري سخت و دشوار است؛ بعضا معتقدند مي‌توان با استفاده از نظريه مقداري پول حدود مقدار تورم پنهان را محاسبه كرد. بر اساس نظريه مقداري پول، رشد نقدينگي بايد برابر مجموع رشد اقتصادي و تورم باشد (با فرض صفر بودن رشد سرعت گردش پول)؛ پديده بسيار خطرناكي كه در حال حاضر كشور با آن دست به گريبان است مارپيچ تورم پنهان است؛ و اين فقط يك واقعيت اقتصادي محسوب نمي‌شود بلكه بايد به شكل معضلي اقتصادي - فرهنگي با اين پديده مقابله شود. كباب همانند خودرو انحصاري نيست كه به علت انحصار موجود مجبور به خريد از دو رستوران باشيم. چرا رستوران‌هايي كه زماني كباب با كيفيت تهيه مي‌كردند و در حال حاضر كباب بي‌كيفيت عرضه مي‌كنند هنوز فعاليت مي‌كنند؛ آيا از رستوران‌ها هم دولت حمايت مي‌كند؟! مالك رستوران به دليل حفظ «حاشيه سود» از كميت و كيفت محصول ارايه شده مي‌كاهد. چرا حاشيه سود صاحب رستوران كاهش داشته است؟ مواد اوليه و حقوق پرداختي و ساير هزينه‌ها افزايش داشته ولي رستوران اجازه افزايش نرخ محصولات را نداشته است. افزايش نرخ محصولات درمحاسبه تورم منظور مي‌شود ولي كاهش كيفيت محصولات محاسبه نمي‌شود؛ شايد بتوان گفت عامل تورم پنهان همان عاملي است كه اجازه افزايش نرخ‌ها را نداده است؛ يا شايد طمع كسب سود بيشتر عامل اين پديده باشد. همين مساله حفظ حاشيه سود است كه باعث مي‌شود بعضي از مديران سازمان‌ها و شركت‌ها براي حفظ حاشيه سود شخصي دريافتي‌هاي مستقيم و غير مستقيم آنچناني داشته باشند؛ به اين علت كه كباب با كيفيت با هزينه بيشتر قابل دسترسي است. همين پديده باعث مي‌شود بعضي از كارگران براي حفظ حاشيه سود شخصي از هزينه كردن براي سازمان بكاهند و از ساعت كار مفيد در سازمان‌ها كاسته شود؛ همين پديده باعث مي‌شود بعضي كارمندان براي حفظ حاشيه سود شخصي‌شان اقدام به دريافت‌هاي نامتعارف كنند به اين علت كه هزينه‌هاي درمان ناشي از كمبود كلسيم را بايد بپردازند و... تورم پنهان علاوه بر تورم اعلام شده توسط بانك مركزي بايد مورد توجه قرار گيرد؛ در چند سال اخير هزينه‌هاي زندگي به‌طور محسوسي با نرخ تورم‌هاي اعلامي اختلاف داشته است؛ شايد روند رشد تورم كند يا حتي كنترل شده باشد اما همچنان تورم پنهان، آشكارا مي‌تازد و از نظرها دور مانده است؛ اينكه نهادهاي نظارتي براي مقابله با اين پديده چه برنامه‌اي دارند و چگونه عمل مي‌كنند جاي بحث و بررسي دارد؛ اما در صورتيكه نسبت به اين نوع تورم كه به معضلي اقتصادي فرهنگي تبديل شده است، بيش از اين بي‌توجهي شود، هزينه گزافي متوجه اقتصاد خواهد شد و اثرات آن وراي اعداد و ارقام و آمار بيش از پيش در هزينه‌هاي زندگي مردم نمايان خواهد شد و خسارات اجتماعي زيادي به بار خواهد آورد.