سلمان، ترامپ را دوست واقعي مسلمانان خواند
ديدار رفقا در كاخ سفيد
ميثم سليماني
برنامه ديدارهاي كاخ سفيد به حدي فشرده شده است كه با يك تغيير كل برنامه‌ها جابه‌جا مي‌شود. در حالي كه بنا بود آنگلا مركل، صدراعظم آلمان روز سه‌شنبه در كاخ سفيد حضور داشته باشد و با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا ديدار كند ناگهان به بهانه شرايط بد جوي سفر به واشنگتن لغو و به روز جمعه موكول مي‌شود. از سوي ديگر در حالي كه بنا بود محمد بن سلمان جانشين وليعهد و وزير دفاع عربستان در روز پنجشنبه با دونالد ترامپ در واشنگتن ديدار كند به ناگاه برنامه تغيير كرد و سه‌شنبه بعد از ظهر به وقت شرق امريكا طرفين با يكديگر ديدار كردند.
با اين حال در ميهماني ناهاري كه دونالد ترامپ براي محمد بن سلمان در كاخ سفيد ترتيب داده بود طرفين تلاش كردند با اميد زيادي به سمت بهبود روابط پيش بروند چرا كه پس از روابط نه چندان خوب دولت اوباما با عربستان سعودي به خصوص پس از توافق هسته‌اي با ايران اكنون مقامات عربستان سعودي اميد بسيار زيادي به دولت جديد امريكا بسته‌اند تا بتوانند يك‌بار ديگر روابط را با متحد استراتژيك خود بهبود ببخشند.
يمن، سوژه‌اي روي ميز ناهار
ابتدا انتظار مي‌رفت اين ديدار تنها به يك ملاقات كوتاه و خوشامدگويي منتهي شود اما در آخرين لحظه به ناگاه ناهار رسمي تبديل به يك فرصت براي مهمان و ميزبان شد تا در آن در خصوص جنگ يمن و شرايط داخلي اين كشور گفت‌وگو كنند.
عربستان مدعي است حوثي‌ها در يمن مورد حمايت ايران هستند و اين گروه را به بركناري دولت قانوني يمن در صنعا متهم مي‌كند. همين ادعاها و بهانه‌ها باعث شده تا عربستان حملات هوايي را در طول دوسال گذشته عليه مردم مظلوم اين كشور به راه اندازد. عربستان سعودي اكنون به‌شدت تحت فشار از سوي مجامع بين‌المللي براي جنايت‌هايي است كه عليه مردم مظلوم يمن و كودكان اين كشور انجام داده است. در دوره دولت باراك اوباما بخشي از فروش تسليحات به اين كشور محدود شد، حالا بايد دونالد ترامپ تصميم بگيرد كه آيا مي‌خواهد از سرگيري فروش سلاح به عربستان سعودي را از سر بگيرد يا خير!
تلاش براي دلبري سياسي
ترامپ علاقه‌مند است به عنوان رييس‌جمهور جديد امريكا شرايط جديدي را به نمايش بگذارد و محمد بن سلمان نيز اقداماتي بلند‌پروازانه را در سر مي‌پروراند و قصد دارد مسائل مهم عربستان سعودي را با فشارها و لابي‌هاي مختلف برطرف كند. نه ترامپ و نه محمد بن سلمان هيچ صحبتي با خبرنگاران نكردند و تنها در دفتر بيضي شكل كنار يكديگر حاضر شدند تا عكاسان از آنها عكس بگيرند و سپس با معاونان و دستياران ارشد خود به پشت ميز ناهارخوري رفتند و مشغول به صرف ناهار شدند كه همزمان مذاكرات خود را نيز در راستاي آن انجام دادند.
به نظر مي‌رسد كه دونالد ترامپ در مذاكرات دو‌جانبه قصد داشته تا حمايت جدي عربستان سعودي براي ايجاد منطقه امن در سوريه را جلب كند. دولت امريكا استدلال مي‌كند كه ايجاد مناطق امن در سوريه مي‌تواند به مهاجران و پناهجوياني كه از اين كشور قصد خروج دارند يا در كشورهاي همجوار آواره شده‌اند، كمك كند تا شرايط بهتري پيدا كنند اما اين موضوع مي‌تواند سرآغاز چند پاره شدن سوريه و استقرار تروريست‌ها و مخالفان سوري در اين منطقه از سوريه باشد.
همچنين دونالد ترامپ و حلقه دروني كاخ سفيد در ارتباط با عربستان سعودي اين كشور را يك جزء حياتي از استراتژي كاخ سفيد درخاورميانه و همچنين خروج از بن‌بست ميان اسراييل و فلسطين مي‌داند. به گزارش نيويورك‌تايمز، جرد كوشنر به عنوان داماد و مشاور ارشد دونالد ترامپ بناست نقش مهمي را در راستاي برقراري صلح بين دو طرف ايفا كند.
كارشناسان معتقدند كه رييس‌جمهور و مشاور ارشد او عربستان را بخش مهمي از خاورميانه و يك كشور مهم مي‌دانند كه مي‌توانند رابطه‌اي مثبت را با يكديگر برقرار كنند. سيمون هندرسون، مدير برنامه‌هاي سياست انرژي خليج فارس در موسسه واشنگتن معتقد است كه دولت جديد قصد دارد به روشني وجه تمايز خود را با دولت باراك اوباما نسبت به سياست‌هايش در قبال عربستان سعودي به نمايش بگذارد.
عربستان سعودي و همسايگان عرب اين كشور در حاشيه خليج فارس در خصوص رياست‌جمهوري دونالد ترامپ عمدتا خوش‌بين هستند. دليل اين موضوع هم سرخوردگي عجيبي بود كه در اين كشورها از سياست‌هاي باراك اوباما رييس‌جمهور سابق اين كشور در خاورميانه به وجود آمد. آنها به‌شدت تلاش كردند تا باراك اوباما را وارد مسائل خاورميانه و به خصوص درگير جنگ سوريه كنند اما در نهايت نا موفق بودند. آنها با توجه به پس زمينه كسب و كار دونالد ترامپ و عدم علاقه او به مباحث حقوق بشر و از همه مهم‌تر خط و مشي سخت او نسبت به ايران سعي دارند تا دولت جديد امريكا را با سياست‌هاي خود در خاورميانه نزديك‌تر كنند.
جبران روزهاي ناكامي در دوره اوباما
بروس ريدل، عضو ارشد موسسه بروكينز در مصاحبه با نيويورك‌تايمز مي‌گويد: كشورهاي حاشيه خليج فارس از رفتن اوباما بسيار خوشحال بودند. ريدل مي‌افزايد: پادشاهي عربستان اعتماد به نفس خود را در دوره رياست‌جمهوري اوباما به خصوص پس از بهار عربي در كشورهاي خاورميانه و شمال افريقا كه در سال 2011رخ داد از دست داده بود و در دوره اوباما رهبران كشورهاي خاورميانه به مانند عبدالفتاح سيسي در مصر در مورد مباحث حقوق بشري به‌شدت تحت فشار بودند.
ريدل مي‌افزايد: به‌طور واضح مشخص است كه دونالد ترامپ نگران موضوعات حقوق بشر و آزادي نيست. به عنوان نمونه عبدالفتاح السيسي مي‌تواند تبديل به بهترين دوست او در مصر شود. وي تاكيد مي‌كند، بسياري از اين كشورها از اولويت‌ها و حساسيت‌هاي پيشين ايالات متحده در طول چهارسال آينده خارج خواهند شد و ايران به ميزان زيادي مورد توجه قرار خواهد گرفت. ريدل عنوان مي‌كند كه اگر به چهره ترامپ و محمد بن سلمان نگاه كنيد، متوجه مي‌شويد كه نيازي نيست آنها نگران هيچ چيزي باشند.
اما با اين وجود مي‌توان گفت كه كماكان عربستان سعودي نيز به مانند بسياري از ديگر كشورهاي جهان با نگراني به شرايط امريكا نگاه مي‌كند زيرا هنوز در خصوص صلاحيت عمومي دولت نگراني وجود دارد و از آنجا كه او هيچ تجربه‌اي در امور مديريتي و در امور سياسي ندارد همين امر آنها را نگران مي‌كند. از طرفي ديگر دونالد ترامپ برخي سيگنال‌هاي متفاوت را در روزهاي آغازين شروع به كار خود در كاخ سفيد به كشورهاي جهان اسلام ارسال كرد كه از جمله آن مي‌توان به امضاي قانون ممنوعيت ورود اتباع هفت كشور عمدتا مسلمان به ايالات متحده اشاره كرد. با وجود اينكه بيشتر افرادي كه در طرح‌ريزي و انجام عمليات تروريستي 11 سپتامبر، عربستاني بودند، اما عربستان سعودي در ليست ممنوعيت‌هاي ترامپ قرار نگرفت و عملا حذف شد.
محمد بن سلمان به جاي محمد بن نايف
بوروس ريدل معتقد است كه دولت دونالد ترامپ و به ويژه جيمز متيس وزير دفاع دولت رسما معتقدند كه ما نياز داريم تا سيگنال‌هاي روشن و مشخصي را براي ارتباط با عربستان سعودي ارسال كنيم و بهترين راه براي انجام اين كار محمد بن سلمان پسر مورد علاقه پادشاه براي جانشيني خود است.
حتي اين رويه را نيز مي‌توان بر خلاف سياست‌هاي باراك اوباما دانست كه قصد داشت روابط نزديك‌تري با محمد بن نايف، وليعهد پادشاه عربستان برقرار كند و بيشتر علاقه‌مند به ارتباط با او بود.
با اين حال اكنون شاهزاده محمد بن سلمان 31 ساله جانشين وليعهد عربستان سعودي به حساب مي‌آيد. او بر آرامكوي عربستان سعودي به عنوان بزرگ‌ترين شركت نفتي جهان تسلط دارد. وي همچنين به عنوان وزير دفاع در كشور خدمت مي‌كند و حضور عربستان در يمن و آغاز حملات به اين كشور را بسياري نقشه محمد بن سلمان مي‌دانند. زيرا مقامات سعودي قدرت گرفتن حوثي‌ها در يمن را به عنوان يك تهديد براي امنيت ملي خود مي‌دانند. ولي اين جنگ نيز تا حدودي براي ايالات متحده سود آور بوده است، چرا كه عربستان سعودي به عنوان يك خريدار عمده سلاح‌هاي امريكايي به حساب مي‌آيد كه نياز عمده عربستان به تسليحات موجب سودآوري مالي براي امريكا مي‌شود.
شاهزاده محمد به عنوان يك نيروي پشت پرده طراح برنامه چشم‌انداز 2030 عربستان سعودي شناخته مي‌شود كه بناست طي اين طرح پادشاهي عربستان وابستگي خود به نفت را كاهش دهد. اكنون در حالي كه شاهزاده محمد در واشنگتن است، پدرش ملك سلمان در يك تور آسيايي با هدف جذب سرمايه‌گذاري خارجي براي پادشاهي به سر مي‌برد.
طبق برنامه‌ريزي‌ها بنا بود كه دونالد ترامپ بخش زيادي از روز خود را صرف ملاقات با آنگلا مركل، صدراعظم آلمان كند كه توفان و برف در شمال شرقي ايالات متحده موجب شد تا سفر مركل به جمعه موكول شود و همين موضوع فضا را براي محمد بن سلمان به وجود آورد تا وقت بيشتري را در كنار دونالد ترامپ باشد و با او مذاكره كند.
لازم به ذكر است كه در اين مذاكرات مايك پنس معاون اول رييس‌جمهور، مك مستر مشاور امنيت ملي كاخ سفيد و استفان بنون استراتژيست ارشد رييس‌جمهور حضور داشتند. همچنين رينس پريبيوس، به عنوان رييس كاركنان كاخ سفيد و جرد كوشنر به عنوان مشاور ارشد دونالد ترامپ در اين نشست حضور داشتند. انتظار مي‌رود كه محمد بن سلمان به عنوان وزير دفاع عربستان در اواخر اين هفته با جيمز متيس، وزير دفاع ايالات متحده ديدار و گفت‌وگو كند.
وجه مشترك كم سابقه
بسياري معتقدند كه ديدار ترامپ و محمد بن سلمان مي‌تواند به يك نقطه عطف تاريخي در روابط ايالات متحده و عربستان سعودي بدل شود. آنگونه كه مشاور محمد بن سلمان در امريكا مدعي شده است ديدگاه‌هاي مشترك دو رهبر در خصوص ايران به عنوان يك تهديد امنيتي منطقه‌اي را مورد ستايش قرار داده است. آنگونه كه مشاور محمد بن سلمان در بيانيه‌اي عنوان كرده: اين جلسه يك نقطه عطف تاريخي در روابط بين دو كشور پس از يك دوره اختلاف نظر در بسياري از مسائل در گذشته بوده است. وي افزود: در جلسه ميان دو طرف مسائل مربوط به بازسازي روابط بين دو كشور در عرصه‌هاي سياسي، نظامي، امنيتي و اقتصادي مطرح شد.
به گزارش رويترز، عربستان سعودي از دولت باراك اوباما به‌شدت در خصوص مذاكرات و توافق هسته‌اي ايران ناراحت و نگران بود. تحليلگران منطقه‌اي معتقدند كه رياض و ديگر متحدان اين كشور در خليج فارس، دونالد ترامپ را رييس‌جمهوري قوي مي‌دانند كه مي‌خواهد روابط خود با اين كشورها تقويت كند و بتوانند به عنوان يك شريك استراتژيك در منطقه و برروي دشمني با ايران حساب كنند.
آنگونه كه مشاور محمد بن سلمان بيان كرده توافق هسته‌اي ايران بسيار خطرناك است. از سوي ديگر هرچند مشاور محمد بن سلمان توافق هسته‌اي ايران را بسيار خطرناك خوانده است اما كاخ سفيد همواره اعلام كرده است كه اين بهترين توافق براي تامين منافع امريكا نيست. مشاور محمد بن سلمان مي‌افزايد: هر دو رهبر مواضعي يكسان در خصوص خطر فعاليت‌هاي توسعه‌طلبانه ايران در منطقه داشته‌اند. موضوعي كه ايران همواره آن را رد كرده و هرگونه دخالت در كشورهاي عربي را مردود دانسته است.
ستايش دونالد ترامپ
اين جلسه را مي‌توان نخستين جلسه‌اي با دولت جديد امريكا از سوي عربستان دانست كه تلاش‌هاي اين كشور را در جهت احياي مالي دولت خود به نمايش مي‌گذارد. دولتي كه قصد دارد با تنوع بخشيدن به منابع درآمدي اقتصادي خود تكيه بر درآمد نفتي اين كشور را كاهش دهد.
بر اساس اين طرح كه به دنبال ترويج بخش خصوصي و شركت‌هاي دولتي كارآمد‌تر است، رياض قصد دارد پنج درصد از سهام و نفت دولت خود در بازار بورس جهاني عرضه كند.
هرچند كه از جلسه ميان طرفين اطلاعات زيادي در دسترس نيست، اما بسياري آن را در راستاي نشان دادن حمايت عربستان از اقدامات دونالد ترامپ از زمان تصدي اين پست پس از بيستم ژانويه مي‌دانند.
آنگونه كه مشاور محمد بن سلمان بيان كرده، عربستان سعودي قانون ممنوعيت سفر شش كشور با اكثريت مسلمان به امريكا را به عنوان يك ممنوعيت براي مسلمان‌ها و هدف قرار دادن اسلام نمي‌داند. گفتني است در اوايل ماه جاري ميلادي دونالد ترامپ فرمان اوليه اجرايي خود را كه توسط دادگاه به حالت تعليق درآمده بود اصلاح كرد و طرح ممنوعيت شهروندان شش كشور از جمله يمن، ايران، سومالي، سوريه، سودان و ليبي را به امضا رساند و عراق را از اين ليست حذف كرد. بسياري معتقدند كه فرمان اجرايي ترامپ در جهت هدف قرار دادن شهروندان كشورهاي عمدتا مسلمان بوده است. مشاور ارشد محمد بن سلمان عنوان كرده است كه شاهزاده محمد پس از شنيدن توضيحات دونالد ترامپ در خصوص اين فرمان، رضايت خود را نسبت به آن اعلام كرد. مشاور سلمان همچنين عنوان كرد كه رهبران در مورد تجربه موفق عربستان در خصوص راه‌اندازي يك سيستم حفاظت مرزي در مرز عربستان و عراق كه مانع از قاچاق شده نيز سخن گفتند.
گفتني است دونالد ترامپ وعده داده است در امتداد مرز با مكزيك براي جلوگيري از ورود مهاجران غيرقانوني و قاچاق مواد مخدر در حدود دو هزار مايل ديوار‌كشي كند. طرحي كه هنوز مشخص نيست تا چه حد مي‌تواند اجرايي باشد.
به گفته مشاور شاهزاده سعودي، محمد بن سلمان مدعي شده است كه دونالد ترامپ دوست واقعي مسلمانان و جهان اسلام است كه به شيوه‌اي غير قابل تصور تصوير منفي و نا‌عادلانه از ايشان منتشر مي‌شود. به گفته وي همكاري بين دو كشور پس از اين ديدار تاريخي در اولويت قرار خواهد گرفت و بسياري از اخبار مثبت و جزييات آن نيز در دوره‌هاي آينده اعلام خواهد شد.
فروش تسليحات
باراك اوباما در اواخر سال گذشته فروش تسليحات هدايت شونده را به عربستان سعودي به حالت تعليق درآورد كه بسياري آن را واكنشي در راستاي حملاتي دانستند كه عربستان سعودي به صورت بي‌رحمانه عليه مردم يمن انجام مي‌داد. به گزارش رويترز مقامات و مسوولان كاخ سفيد اعلام كرده‌اند كه دونالد ترامپ وعده داده است تا به اين ممنوعيت پايان دهد و سيستم‌هاي هدايت شونده ساخت شركت ريتون مجدد به عربستان سعودي فروخته شود كه اين مسير در وزارت امورخارجه امريكا در جريان است و اين روند منتظر تاييد نهايي كاخ سفيد است.
يك منبع نزديك به كاخ سفيد به شرط ناشناس ماندن به رويترز گفت: موضوع اصلي اين نشست سرمايه‌گذاري عربستان سعودي در ايالات متحده بوده است كه مي‌تواند به ايالات متحده و رييس‌جمهور كمك كند تا به وعده خود مبني بر ايجاد شغل را عملي كند.
اينگريد نارانجو يك متخصص در روابط ايالات متحده و عرستان سعودي مي‌گويد: اين ايجاد شغل از طريق سرمايه‌گذاري است. رييس‌جمهور دونالد ترامپ نيز مي‌خواهد از اين طريق آمار اشتغال را افزايش دهد. وي مي‌افزايد: اين موضوع باعث مي‌شود با توجه به اينكه استراتژي عربستان تنوع سرمايه‌گذاري در خارج كشور به ويژه به سمت امريكا سرازير شود.
گرگوري كاس، يك كارشناس خليج فارس در دانشگاه تگزاس مي‌گويد: هرچند كه عربستان ممكن است در فضاي به وجود آمده در دولت دونالد ترامپ رابطه بهتري نسبت به دوره اوباما پيدا كند اما آنها اميدواري كمتري نسبت به مسائل كليدي يكديگر دارند. به عنوان مثال، دونالد ترامپ بعيد است كه بخواهد يك تلاش پرهزينه براي مقابله با نفوذ ايران در عراق بردارد و اينكه بخواهد يك كمپين در مقياس بزرگ در راستاي سرنگوني بشار اسد به راه اندازد در صورتي كه عربستان مايل به اين اقدام هستم. كاس مي‌افزايد: من فكر مي‌كنم آنها در حال پيدا كردن فصاحت بيشتري در زبان هستند اما فكر نمي‌كنم بر روي زمين تفاوت زيادي ايجاد شود.
تاكيد بر اجراي سختگيرانه برجام
كاخ سفيد در بيانيه‌اي به ديدار «محمد بن سلمان» جانشين وليعهد عربستان و وزير دفاع اين كشور اشاره كرد و نوشت: در كاخ سفيد، «دونالد ترامپ» رييس‌جمهوري امريكا و «محمد بن سلمان» جانشين وليعهد عربستان و وزير دفاع اين كشور بر حمايت خود از يك همكاري راهبردي بادوام، مستحكم و گسترده بر اساس منافع مشترك و تعهد به ثبات و رفاه منطقه خاورميانه تاكيد كردند. در ادامه اين بيانيه اينگونه نوشته شده است: «آنها به تيم‌هاي خود دستور دادند تا گام‌هاي بيشتري را در خصوص طيف گسترده‌اي از ابعاد سياسي، نظامي، امنيتي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي براي تقويت بيشتر و بهبود روابط راهبردي عربستان-امريكا در راستاي منافع هر دو كشور، كشف كنند». به گزارش فارس، كاخ سفيد تاكيد كرد كه رييس‌جمهوري امريكا و جانشين وليعهد عربستان بر اهميت تقابل با فعاليت‌هاي بي‌ثبات‌كننده ايران در منطقه و همچنين ادامه ارزيابي و اجراي سختگيرانه برجام تاكيد كردند. طبق اين گزارش، ترامپ بر تمايل خود براي رسيدن به يك راه‌حل جامعه، منصفانه و بادوام براي درگيري‌هاي صهيونيست‌ها و فلسطينيان و ادامه رايزني‌ها براي كمك به رسيدن به راه‌حل‌هايي براي موضوعات منطقه‌اي تاكيد كرد. بن سلمان نيز بر همكاري رياض و واشنگتن براي مقابله با تكفيري‌هاي داعش و ديگر سازمان‌هاي تروريستي كه تهديدي براي همه كشورها هستند، تاكيد كرد. بر اساس اين گزارش، رييس‌جمهوري امريكا حمايت خود از ايجاد يك برنامه جديد امريكا-عربستان براي سرمايه‌گذاري مستقيم و غيرمستقيم در چهارسال آينده تاكيد كرد.