ديپلمات و كارشناس مسائل بين‌الملل
خواب نوروزي مطبوعات
محمود فاضلي
عدم انتشار طولاني مدت روزنامه‌ها در تعطيلات نوروز كه به جرات مي‌توان آن را «خواب نوروزي مطبوعاتي» تعبير كرد و از دهه 1340 شمسي آغاز شد، پديده‌اي است كه در سال‌هاي اخير به يك سنت مطبوعاتي تبديل شده است. اگرچه اين عدم انتشار با سنت‌هاي ديد و بازديد عيدانه مردم ما مرتبط است و شايد حس و حال براي خواندن روزنامه‌ها بسيار كمتر شود اما اين سوال مطرح است آيا نمي‌توان تيراژ روزنامه‌ها را در اين مدت كاهش داد و از عدم انتشار طولاني مدت روزنامه‌ها جلوگيري كرد. در كشورهاي بزرگ كه رسانه‌ها از جايگاه تاثيرگذاري برخوردارند بيشترين روزهايي كه هيچ روزنامه‌اي انتشار نمي‌يابد دو روز در سال است! علاوه بر تعطيلات طولاني نوروزي، در ايران و طول سال نيز شاهد قطع انتشار مكرر بسياري از روزنامه‌ها در فاصله بين دو روز تعطيلي رسمي هستيم.
از بعد فرهنگي و رسانه‌اي، تعطيلات طولاني پديده‌اي بسيار منفي تلقي مي‌شود. تقريبا از 20 اسفند به بعد بسياري از مدارس و دانشگاه‌ها رو به ركود و تعطيلي مي‌روند و حدود 20 الي 24 روز تعطيلي به همراه تعطيلات روزهاي پنجشنبه نوعي بلاتكليفي و سرگرداني را تحميل مي‌كند. حتي بعضي روزنامه‌ها فعاليت خود را از 2 تا 3 روز مانده به شروع سال نو، با انتشار يك ويژه نامه نوروزي فعاليت خود را متوقف مي‌كنند. اما تعطيلي روزنامه‌ها به دليل تعطيلات رسمي و غيررسمي در طول سال و به ويژه از اواخر اسفند‌ماه تا اواسط فروردين سال آينده به گردش آزاد مطبوعات آسيب مي‌زند. طولاني شدن بيش از حد تعطيلات نوروزي مطبوعات، بي‌شك علاوه بر ايجاد خلأ اطلاع‌رساني در جامعه، موجب قطع ارتباط روحي و رواني روزنامه‌ها با خوانندگان مي‌شود كه البته برقرار كردن دوباره اين ارتباط بعد از تعطيلات نوروزي، چندان هم اقدام آساني نيست! غيبت طولاني مدت رسانه‌ها با مصالح كلي اين رسانه‌ها و با رسالت حرفه اطلاع‌رساني سازگار نيست. گروهي ديگر اين تعطيلات را فاجعه رسانه‌اي خوانده و معتقدند مطبوعات حيات انديشه يك جامعه و بازتاب‌دهنده واقعيت‌هاي يك جامعه هستند. اين روند البته چرخه‌اي است كه در سال‌هاي گذشته شكل گرفته و هرگونه تغيير در آن مستلزم بهبود ساير شرايط است. اما موافقين اين تعطيلات نيز معتقدند در ايام نوروز خبر خاصي نيست! چرا كه روزنامه‌ها براي پر كردن صفحات‌شان با زحمت مواجه مي‌شوند و عموم مردم اخبار را رصد نمي‌كنند و اين فرصتي است كه كاركنان مطبوعات در اين فرصت استراحت مطلق كنند!گروهي ديگر بر اين باورند با توجه به اينكه در اين فرصت شبكه‌هاي اجتماعي و صداوسيما نياز مخاطبان را برآورده مي‌كنند، شرايط انتشار روزنامه در ايام تعطيل نوروز مهيا نيست و ممكن است براي برخي رسانه‌ها هم از لحاظ نيرو و هزينه، انتشار روزانه رسانه‌ها امكان‌پذير نباشد، بنابراين رسانه‌هاي نوشتاري از اين موقعيت به‌عنوان يك فرصت استراحت يا بازنگري خود استفاده مي‌كنند. بعضي رسانه‌ها نيز با انتشار ويژه‌نامه‌هاي نوروزي خود خلأ عدم حضورشان در ايام عيد را جبران كرده و ارتباط خود را همچنان با مخاطبان خود حفظ مي‌كنند. گروهي از كارشناسان و اهالي رسانه عدم انتشار روزنامه‌ها و كمرنگ شدن فعاليت خبرگزاري‌ها در تعطيلات به ويژه در ايام نوروز، را غيرحرفه‌اي قلمداد مي‌كنند؛ همين گروه عدم فعاليت رسانه‌ها در ايام نوروز را چنين توجيه مي‌كنند كه چون در ايران جامعه مطبوعاتي حرفه‌اي وجود ندارد، اين موضوع مي‌تواند امري طبيعي تلقي شود. گروهي ديگر نقش پررونق شبكه‌هاي اجتماعي و انتقال سريع اخبار را عامل مهمي در اين زمينه مي‌دانند، البته آنچه ميان شبكه‌هاي اجتماعي و رسانه‌هاي رسمي تفاوت ايجاد مي‌كند، روزنامه‌نگاري تحقيقي و تحليلي است. اين سبك از روزنامه‌نگاري به مخاطبان اطلاعات عميق‌تري مي‌دهد و نمي‌توان آنها را در شبكه‌هاي اجتماعي يافت. ارتقاي سطح كيفي رسانه‌ها باعث پايداري آنها مي‌شود. گروهي ديگر نظام توزيع روزنامه‌ها در كشور را مشكل اصلي در اين زمينه مي‌دانند. به باور آنها با توجه به تعطيل بودن تعدادي از دكه‌ها، توزيع روزنامه‌ها عملا با مشكل جدي روبه رو مي‌شود. بسته بودن شركت‌هاي آگهي‌دهنده و همچنين بسته بودن چاپخانه‌ها نيز بي‌شك تاثير منفي در اين زمينه دارد.