حق و باطل چيست اي نيكو مقال *
ديبا داودي
بيست و سوم آوريل مصادف با سوم ارديبهشت روز جهاني كتاب و كپي رايت است. روزي كه نشريات، رسانه‌ها و بي‌گمان نهادهاي مرتبط فرهنگي در سرتاسر جهان از كتاب مي‌گويند و برنامه‌هايي كارآمد و مفيد را براي حفاظت هرچه بيشتر از «كتاب» مولف/مترجم/تصويرگر و... بر مي‌شمارند و آينده‌اي روشن‌تر در ذهن خود ترسيم مي‌سازند. بيست‌و سوم آوريل از آن مناسبت‌هايي است كه بهتر است در ايران كم رد و بي‌نشان باقي بماند. تا زماني كه ايران به كنوانسيون برن نپيوندد به راحتي مي‌تواند به همين شيوه حال حاضر كار كند. كتاب‌هاي مختلف-علمي، عمومي و... را بدون كسب اجازه و پرداخت حق رايت، ترجمه كند و در بازار ايران به فروش برساند. اين در حالي است كه قريب به يقين ناشران بزرگ و حتي نه چندان مطرح جهاني عمده درآمد خود از نشر كتاب‌ها را از محل فروش رايت به ديگر كشورها و ترجمه‌شان به زبان‌هاي ديگر به دست مي‌آورند. نمايشگاه‌هاي بين‌المللي كتاب محلي است براي رايزني‌هاي ناشران براي تبادل رايت، معرفي آثار به كشورها و فروش امتياز چاپ كتاب‌ها به زبان‌هايي ديگر؛ اتفاقي درست برخلاف نمايشگاه بين‌المللي كتاب تهران كه مغتنم‌ترين فرصت براي خريد خود كتاب توسط شهروندان محسوب مي‌شود و شايد به نوعي وظيفه كتابفروش را در پر سر و صداترين شكل ممكن به مدت 10 روز بر عهده مي‌گيرد.
وقتي نوبت به بررسي دلايل نپذيرفتن استانداردهاي جهاني از سوي جامعه ما مي‌رسد بسياري مسائل با منطق وضعيت اقتصادي و بضاعت توليدي هماهنگ است. اما از طرفي بي‌لحظه‌اي ترديد تاب رفتاري متقابل را نداريم. براي مثال اگر ناشري امريكايي، اتريشي يا... كتاب مولف ايراني را بي‌اجازه ترجمه و چاپ كند و اتفاقا موفق هم باشد و نسخه‌هاي زيادي از آن را به فروش برساند درد خواهيم كشيد. فرياد خواهيم زد و از حقوق پايمال شده‌مان داد سخن خواهيم راند. «آنها» را بي‌اخلاق خواهيم خواند و آماتور و طبعا عملكرد خودمان را به دست فراموشي مي‌سپاريم، چرا كه معتقديم: شرايط ما فرق مي‌كند و مجدانه مي‌كوشيم همان تفاوت‌ها را حفظ كنيم؛ حال تفاوت‌مان به روندي مثبت ميل مي‌كند يا منفي بحث ديگري است.
*تيتر از اشعار مولانا انتخاب شده است.