انتقاد وزیر نفت از مخالفان قرارداد با توتال در گزارش به مجلس
صریحا بگویید
با سرمایه‌گذاری خارجی مخالفیم
برویم انگلیس می‌گویید روباه پیر
امریکا هم که هیچ، فرانسه هم که
این‌طور می‌گویید، پس چه کسانی بیایند؟
زينب صفري
«مي‌گويند به جاي توتال با يك شركت خوشنام قرارداد ببنديد، شما غير از قرارگاه و داخلي‌ها دو شركت خوشنام را نام ببريد؛ اگر با انگليس قرارداد ببنديم مي‌گويند روباه پير است؛ در مورد امريكايي‌ها هم حتما مي‌گوييد نيايند؛ در حالي كه من بارها گفته‌ام موافقيم امريكايي‌ها بيايند اما آنها نمي‌آيند». اين سوالي بود كه روز گذشته بيژن زنگنه در صحن علني مجلس از نمايندگان مخالف قرارداد ايران با توتال پرسيد و آنها كه تعدادشان از 10 نفر هم تجاوز نمي‌كرد پاسخي برايش نداشتند. زنگنه ديروز به نمايندگان مجلس اطمينان داد كه «در مجموعه سياست خارجي اگر قرار است با اروپا كار كنيم قوي‌ترين قدرت سياسي اروپا فرانسوي‌ها هستند.» او اما گلايه هم داشت و گفت: «خيلي‌ها مي‌گويند با سرمايه‌گذاري خارجي موافقيم و لكن... اين صحبت‌هاي اينها ما را كشته است. اگر مخالفيد صريحا بگوييد با سرمايه‌گذاري خارجي مخالفيم و به من بگوييد حق نداري قرارداد ببندي.» مجلس روز گذشته ساعات پر ماجرايي را پشت سر گذاشت. محور ماجراهاي ديروز مجلس قرارداد نفتي توتال بود. بيژن زنگنه، وزير نفت براي ارايه گزارشي درباره اين قرارداد به مجلس رفت و نمايندگان موافق و مخالف توتال حرف‌هاي‌شان را در صحن گفتند. در كنار اينها طرح سه فوريتي براي توقف توتال هم در دستور كار قرار گرفت اما جالب آنكه حين رسيدگي 15 امضا‌كننده امضاهاي‌شان را پس گرفتند تا اين طرح خود به خود از دستور كار خارج شود.
روايتي از روند قراردادهاي نفتي
نزديك به يك ساعت از آغاز جلسه علني گذشته بود كه بيژن زنگه وارد صحن علني شد و كمي بعد پشت تريبون قرار گرفت تا صريح و روشن ابعاد اين قرارداد را براي نمايندگان توضيح بدهد و به همه اما و اگرها و اشكالات دلواپسان هم پاسخ دهد. وزير نفت گفت: در آبان ماه سال 94 دولت مصوبه‌اي داشت كه براساس آن اجرا و نحوه قراردادهاي نفتي را تصويب كرد كه بعد از تصويب اين مصوبه بحث‌هاي زيادي در كشور صورت گرفت و نزديك 10 ماه جلساتي را با منتقدان برگزار كرد كه آخرين جلسه با رييس مجلس بود. در نهايت در تاريخ 31 مرداد 95 در جلسه غيرعلني مجلس اين قراردادها توضيح داده شد و طي صحبت‌هايي كه با نمايندگان داشتيم براي رفع دغدغه‌ها و نگراني‌ها مقرر شد اين مشكلات رفع شود. در نهايت مصوبات دولت براساس تصميمات گرفته شده اصلاح شد و در تاريخ 21 شهريور 95؛ رييس مجلس اعلام كرد اينكه مصوبات مغايرتي با قوانين ندارد را رسما اعلام مي‌كند.
پاسخ زنگنه به مدعيان
به گفته زنگنه، مجموع تعهدات دولت با مصوبه شوراي اقتصاد 120 ميليارد و 9 ميليون دلار است و در جدول رقم‌هاي بازپرداخت در مجموع ميزان 12 ميليارد و 9 دلار است، پرداخت‌هاي سال هشتم 989 ميليون دلار، پرداخت‌هاي مربوط به سال نهم 983 ميليون دلار و پرداخت‌هاي سال دهم 980 ميليون دلار است كه بعدا كمتر مي‌شود. برخي مي‌گويند دولت قراردادي بسته است كه 50 درصد توليد آن را به شركت‌هاي خارجي واگذار كرده كه البته اين موضوع قابل اثبات است كه ارزش روزانه توليد پارس جنوبي 15 ميليون دلار و ارزش سالانه در فاز 11، 5 ميليارد دلار است. وي افزود: پس يك ميليارد و 989 ميليون دلار نسبت به 5 ميليارد دلار بيانگر اين است كه نسبت آن كمتر از 20 درصد است و ارزش توليد ميزان 85 ميليارد دلار است كه بيانگر 14 درصد است. اينكه گفته مي‌شود در 20 سال پرداخت مي‌شود حرف نادرستي است، به دليل اينكه بايد كمتر از حدود 9 درصد پرداخت شود و كساني كه اين را مي‌گويند، از وضعيت قرارداد خبر ندارند. زنگنه گفت: براساس شاخص‌ها دوره بازگشت از سوي پيمانكار 6/9 است و نكته مهم اين است كه آثار زيست محيطي مهمي دارد و توليد دي اكسيد كربن كاهش يافته است. زنگنه تصريح كرد: در قراردادهاي مذكور هيچ محدوديتي براي كار شركت‌هاي داخلي وجود ندارد. يعني 100 درصد كار را مي‌توانند به شركت‌هاي داخلي ارايه كنند. بحث حفاري‌ها، سكوهاي دريايي، عرشه‌ها، پايه سكوها و تمامي خريدها بايد از طريق مناقصه صورت گيرد البته تلاش مي‌شود شركت‌هاي ايراني برنده شوند، انتقال تكنولوژي در 4 سد ديده شده و براي آن ملاحظاتي صورت گرفته كه در هر قرارداد بايد يك شريك ايراني حضور داشته باشد. وي افزود: برخي‌ها گفته‌اند كه شركت‌هاي خارجي گرگ هستند و شما مي‌خواهيد يك سري گرگ‌زاده را تربيت كنيد كه آنها هم گرگ شوند و كشور را پاره كنند و در اين راستا 13 الي 14 شركت ايراني تاييد صلاحيت شدند تا در مناقصه‌ها به هر طريقي شريك شوند كه در حال حاضر شركت پتروپارس كه يك شركت معتبر است، در اين زمينه همكاري مي‌كند. اين عضو كابينه گفت: در 10 سال گذشته بالاي 200 ميليارد دلار انرژي در نيروگاه‌ها و شركت‌هاي وابسته مصرف شده؛ اين در حالي است كه اگر پارس جنوبي به‌موقع تكميل مي‌شد، لازم نبود دلارهاي كشور سوزانده شود.
هيات نظارت بر قرارداد توتال نظارت مي‌كند
بعد از سخنان زنگنه، علي لاريجاني، رييس مجلس گفت كه از وزير نفت و نمايندگان متشكريم. تصور مي‌كنم كه ابعاد موضوع روشن شد. او در ادامه بر وجود نظارت كافي بر اين قرارداد، تاكيد كرد و افزود: در هيات نظارت، فردي از قوه قضاييه، دو نفر از روساي كميسيون‌هاي مجلس يعني كميسيون انرژي و برنامه و بودجه عضو هستند و بر قرارداد نظارت خواهند داشت.
نمايندگان چه گفتند؟
پس از آن نوبت به اظهارات نمايندگان موافق و مخالف قرارداد توتال رسيد. نادر قاضي‌پور به عنوان نماينده مخالف اين قرارداد، گفت: مردم ايران هيچ‌وقت نسبت به قراردادهاي نفتي خوش‌بين نبودهاند، علت آن هم عملكرد كساني بود كه به نمايندگي از كشورهاي استعمارگر به قصد حيله و فريب به كشور ما مي‌آمدند. نخستين قرارداد مربوط است به دوره ناصرالدين‌شاه قاجار كه همه معادن ايران را شامل شده بود و آنها ميخواستند تحت عنوان كشف معادن، نفت ايران را به دست بياورند، البته سرانجام شاه به خاطر فشار علما ناچار به لغو اين قرارداد شد. اين صحبت‌هاي قاضي‌پور و قياس اتفاقات دوران شاهان قاجار با اقدام مسوولان نفتي جمهوري اسلامي، نكته‌اي بود كه موجب شد، پس از پايان يافتن صحبت‌هاي او، حشمت‌الله فلاحت‌پيشه در دفاع از قرارداد توتال، اين‌گونه پاسخ او را بدهد: آقاي قاضي‌پور! نبايد به نام تاريخ سياه كشور به قراردادي كه در عرصه حاكميت ملي بسته شده، حمله كنيد. او افزود: حداكثر ميزان فروش نفت در دوران قاجار ۸ تا ۱۶ درصد، در دوران رضاخان ۳۳ درصد و بعد از ملي شدن نفت ۵۵ درصد شد، ولي ما اكنون به دنبال جذب سرمايه‌گذاري خارجي هستيم نه خام‌فروشي نفت. غلامرضا تاجگردون در جريان بررسي قرارداد نفتي توتال گفت: بايد از چند بعد همچون ابعاد قراردادي كاركرد مجلس و فضاي موجود و ساير موضوعات مداخله‌گرايانه به اين قرارداد نگاه كرد كه هر كدام كاركردي براي خود دارد. رييس كميسيون برنامه و بودجه مجلس تاكيد كرد كه مهم‌ترين اقدام بازدارنده ايران در مقابل سلاح امريكا عقد قراردادهايي مانند توتال است. حسينعلي شهرياري، نماينده زاهدان نيز با هشداري مبني بر اينكه قرارداد توتال ما را در عرصه بين‌المللي منزوي نكند، گفت: شركت توتال با اجازه امريكايي‌ها آمد و شرايط سختي را پيش پاي ما گذاشت. بايد تلاش شود اين قرارداد به‌گونه‌اي تنظيم شود كه ما در عرصه بين‌المللي دچار انزوا نشويم و توتال نخواهد از ما خسارت گيرد.
پاسخ تند و تيز آقاي وزير
اما پس از اظهارات نمايندگان مجلس دوباره نوبت به بيژن زنگنه رسيد تا پاسخگوي اظهارات نمايندگان باشد؛ اظهاراتي كه شايد نقطه اوج جلسه ديروز مجلس بود. افتخار نظام ما اين است كه با يكديگر مي‌نشينيم و همه حرف‌ها زده مي‌شود و تصميمي كه گرفته مي‌شود، اجماع ايجاد مي‌كند. ان‌شاءالله تحت رهبري مقام معظم رهبري براي توسعه كشور تلاش كنيم و كشور را جلو ببريم. وي در پاسخ گفت: آقاي شهرياري گفتند كه اي‌پي‌سي خلاف قانون اساسي است. نظر ايشان اين است كه اين نوع قراردادها خلاف قانون است، من به نظر ايشان احترام مي‌گذارم اما من به نظر ايشان عمل نمي‌كنم بلكه قانون و مقرراتي را در دست دارم كه به من اجازه مي‌دهد قرارداد ببندم. مي‌گويند به جاي توتال با يك شركت خوشنام قرارداد ببنديد شما غير از قرارگاه و داخلي‌ها دو شركت خوشنام را نام ببريد؛ اگر با انگليس قرارداد ببنديم، مي‌گويند روباه پير است؛ در مورد امريكايي‌ها هم حتما مي‌گوييد نيايند؛ در حالي كه من بارها گفته‌ام موافقيم امريكايي‌ها بيايند اما آنها نمي‌آيند. زنگنه ادامه داد: اتفاقا در مجموعه سياست خارجي اگر قرار است با اروپا كار كنيم قوي‌ترين قدرت سياسي اروپا فرانسوي‌ها هستند؛ ضمن اينكه فرانسوي‌ها هم با چين آمدند. خيلي‌ها مي‌گويند با سرمايه‌گذاري خارجي موافقيم و لكن... اين صحبت‌هاي اينها ما را كشته است. اگر مخالفيد صريحا بگوييد با سرمايه‌گذاري خارجي مخالفيم و به من بگوييد حق نداري قرارداد ببندي، اما مگر با چند شركت مي‌شود قرارداد درجه يك بست؟ مي‌گويند توتال رشوه گرفته است. من بارها گفته‌ام اگر اسنادي وجود دارد آن را به قوه‌قضاييه بدهيد تا محكوم و ممنوع‌المعامله‌اش كند. من نمي‌توانم بدون حكم قضايي با يك عده قرارداد امضا نكنم.
آدم‌ها به خاطر خدا با ما ارتباط برقرار نمي‌كنند
وزير نفت با اشاره به برخي انتقادها مبني بر اينكه «توتال گفته است در شرايط تحريم، از ايران مي‌روند» گفت: خب اگر تحريم سازمان ملل و شوراي امنيت باشد، پس بگويند مي‌مانيم؟ مگر مي‌توانند بمانند؟ مگر كسان ديگر ماندند؟ خب مي‌روند؛ تحريم سازمان ملل است. وي تصريح كرد: اما بايد در نظر داشته باشيم كه حضور و تعدد حضور اين شركت‌ها باعث مي‌شود تحريم‌ها هرگز اتفاق نيفتد كه لازم شود بروند يا نروند؛ چون خودشان ضرر مي‌كنند. زنگنه ادامه داد: آدم‌ها به خاطر خدا با ما ارتباط برقرار نمي‌كنند؛ هركس در اين عالم با ما ارتباط دارد، از همسايه و غيرهمسايه به خاطر منافع خودش ارتباط برقرار مي‌كند؛ پس ما بايد كاري كنيم كه احساس آنها اين باشد كه اگر ما آسيب ببينيم آنها هم آسيب مي‌بينند.
قرارداد سال 84 هنوز تمام نشده است
وزير نفت همچنين در ادامه يادآور شد: ما نيروهاي باارزشي داريم كه در جاهاي مختلف كار مي‌كنند در شرايط تحريم هم كارهاي ارزشمندي انجام داده‌اند اما هم طولاني و هم گران شده است. تحريم‌ها از سال 91 اعمال شده ما قراردادي داشتيم كه سال 84 بسته شده و بايد سال 88 تمام مي‌شد اما در سال 95 هم تمام نشده است لذا بايد خود را درست ارزيابي كنيم. من فكر مي‌كنم راهي كه براي توسعه كشور انتخاب كرده‌ايم تحت رهنمودهاي رهبري راه روشني است و ان‌شاءالله ادامه پيدا خواهد كرد.