ريیس سازمان حفاظت محیط زیست :
مساله بحراني نخست‌کشور آب است
نباید مسائل مهم مانند آب را فدای مسائل جزیی مانند حفاظت از یوزپلنگ کنیم
اعتماد
رييس جديد سازمان حفاظت محيط‌زيست ضمن آنكه در نخستين نشست خبري خود و پس از گذشت 22 روز از حضور در مسند رياست نهاد متولي حراست از محيط زيست كشور، جملاتي به زبان آورد كه واكنش خبرنگاران را به دنبال داشت، از شرط خود براي پذيرش سمت پيشنهادي از سوي رييس‌جمهوري گفت و خبر هم داد كه حسن روحاني، شرط وي را پذيرفته است. عيسي كلانتري روز گذشته ضمن آنكه مشكل عمده محيط زيست ايران را مساله كمبود منابع آب و آلودگي آب دانست، گفت: «شرط من براي پذيرش رياست سازمان حفاظت محيط زيست اين بود كه تصميم‌گير اصلي درباره آب، شوراي عالي آب باشد نه وزارت نيرو كه آقاي روحاني هم شرط مرا پذيرفت.» كلانتري كه پيش از برگزاري اين نشست خبري، پس از انتصاب به عنوان رياست سازمان حفاظت محيط زيست در رسانه ملي هم حاضر شده بود و بر ضرورت توجه به بحران كم‌آبي به عنوان چالش جدي كشور تاكيد كرده بود، روز گذشته هم افزود: «يكي از اهداف توسعه پايدار حفظ حقوق نسل‌هاي بعد است. آيا نسل بعد آب و خاك و تنوع زيستي و حيات وحش و جنگل نمي‌خواهد؟ چون ما فناوري حفاري و اره برقي و تفنگ ژ-۳ داريم همه‌چيز را براي خوشبختي نسل موجود مي‌خواهيم. آب را از ميان برده‌ايم در حالي كه حق نداريم طبق عرف بين‌الملل بيش از 40 درصد منابع آبي تجديدپذير خود را استفاده كنيم، اما در كشور ما از 110 درصد اين منابع آبي استفاده مي‌شود و هيچ كشوري در دنيا، حتي در خاورميانه، منابع آب تجديدپذيرش را مصرف نمي‌كند. اين برخورد نشان مي‌دهد كشور ما هيچ اهميتي به مساله آب نداده است. سالانه 97 ميليون مترمكعب آب در كشور مصرف مي‌شود. اهميت ندارد كه چه چيزي مي‌خواهيم توليد كنيم. آنچه اهميت دارد اينكه با فشار اطلاع‌رساني جامعه را آگاه كنيم كه پتانسيل توليدات كشاورزي كشور با توجه به بحران آب محدود است. ممكن است برخي مسوولان بپرسند تكليف كشاورزان چه مي‌شود؟ آيا مصلحت كشاورزان به بودن يا نبودن كشور ارجحيت دارد؟ اگر به اندازه كافي از آب استفاده مي‌كرديم با بحران ريزگردها روبه‌رو نبوديم. ماندن يا نماندن ايران به آب وابسته است و اگر مصرف آب در كشور كم نشود، كشور نابود خواهد شد. حيات وحش، حيات سبز، نيازمند آب است و من 70 درصد وقت خود را به مسائل حوزه آب اختصاص خواهم داد.»
كلانتري در آن حد نسبت به اهميت چالش كم‌آبي در كشور تاكيد داشت كه در ادامه جملات خود در اين زمينه گفت: «مساله آب فقط خطر براي نظام نيست، خطر براي تاريخ هفت هزارساله اين سرزمين است. اين مساله را نبايد با مساله جزيي‌تري مثل چند يوزپلنگ كمرنگ كنيم. حفظ اين گونه جانوري اهميت بسياري دارد اما تهديد مساله آب براي كشور، تهديد بود و نبود كشور و تهديد بود و نبود تمدن كشور است.» ورود محصولات تراريخته به بازار مصرف و سبد غذايي خانوار ايراني از ديگر موضوعات پرچالش نشست خبري روز گذشته بود. در حالي كه طي روزهاي گذشته، كلانتري و ساير همكارانش در اين سازمان در رسانه ملي حضور داشتند و به مخالفان مصرف اين محصولات پاسخ دادند. ترديد درباره استفاده از اين محصولات كه چند سالي است با شائبه بيماري‌زايي براي نسل‌هاي آينده همراه شده، روز گذشته هم به يكي از مسائل پرحاشيه اين نشست تبديل شد و كلانتري در تشريح ديدگاه اين سازمان براي حمايت از توسعه توليد و مصرف محصولات تراريخته در ايران، ضمن آنكه موضوع محصولات تراريخته را از موضوعات فرعي در دستور كار اين سازمان عنوان كرد، گفت: «وزارت بهداشت به دانشگاه علوم پزشكي يزد ماموريت تحقيق و بررسي در اين زمينه را داده بود كه در مورد سلامت برنج تراريخته اظهارنظر كند. بعد از سه سال و نيم بررسي و ارزيابي، چهارشنبه هفته گذشته رسما نتايج اين بررسي‌ها اعلام شد. براساس گزارش رسمي وزارت بهداشت، برنج تراريخته از نظر سلامت مشكلي ندارد. بايد از وزير بهداشت بپرسيد كه چرا پس از گذشت 5/3 سال بررسي، نتيجه رسمي بررسي سلامت برنج تراريخته همزمان با ورود من به سازمان محيط زيست را اعلام كرده است.» آلودگي هواي تهران كه از مشكلات جدي پيش روي روساي سازمان حفاظت محيط زيست طي دهه گذشته بوده، كلانتري را هم پاي ميز پاسخگويي برد و رييس جديد سازمان حفاظت محيط زيست، در توضيح راهكارهاي مدنظر گفت: «خوشبختانه با انتخاب شهردار جديد تهران و با توجه به شناختي كه از او دارم هماهنگي بين سازمان حفاظت محيط زيست و شهرداري در حوزه كاهش آلودگي هوا انجام خواهد شد. در حال حاضر آلودگي هوا مشكل بزرگ كلانشهرها است و راه‌حل آن در صنعت خودرو، موتوسيكلت و نيروگاه‌ها است و اين بخش‌ها را بايد مديريت كنيم. بيش از ۵۰ درصد آلودگي هواي تهران ناشي از تردد كاميون‌هايي است كه شبانه وارد تهران مي‌شوند. بايد برنامه‌ريزي دقيق در اين زمينه داشته باشيم تا كاميون‌هاي ۳۰ ساله و ۵۰ ساله وارد شهر تهران نشوند. همچنين بايد به نوسازي اين دستگاه‌ها توجه كنيم. در عين حال، نيروگاه شهيد رجايي در دو ماه از فصل زمستان گاز ندارد و بيش از ۲۰ درصد آلودگي شهر تهران مربوط به زماني است كه اين نيروگاه با مازوت كار مي‌كند كه با آقاي زنگنه - وزير نفت- صحبت و رايزني شده و او قول داده كه در فصل زمستان گاز نيروگاه شهيدرجايي قطع نشود.»
تغييرات مديريتي در سازمان حفاظت محيط زيست و انتصاب يك شكارچي به عنوان معاون جديد براي محيط زيست طبيعي كشور موضوع ديگري بود كه مورد سوال خبرنگاران قرار گرفت و كلانتري در پاسخ گفت: «دكتر نمكي از سازمان برنامه و بودجه به سازمان محيط زيست خواهد آمد. او يكي از صاحبنظرترين افراد در محيط زيست طبيعي است و معاونت محيط زيست طبيعي با اختيارات كامل به دكتر نمكي واگذار خواهد شد. ايشان زمان رياست خانم ابتكار، مشاور سازمان بوده و از شكارچي بودن خود توبه كرده است.»
كلانتري همچنين، نگراني جديدي را با خبرنگاران درميان گذاشت. نگراني درباره ناكافي بودن توان علمي نهاد متولي محيط زيست كشور، ناكافي بودن اختيارات مديران و ناكافي بودن تخصص‌هاي مختلف در سازمان. اين كمبودها مي‌تواند مسير فعاليت‌هاي اين سازمان را با چالش‌هاي جدي مواجه كند كه البته رييس جديد سازمان حفاظت محيط زيست ضمن آنكه به صراحت اعلام كرد كه در بسياري از حوزه‌هاي محيط زيستي تخصصي ندارد و فقط هدايت متخصصان اين حوزه و مديريت و نظارت بر نحوه عملكرد اين مديران را بر عهده گرفته و اينجاست تا سازمان را به دست متخصصان مديريت كند و كارها را به افراد متخصص بسپارد، براي برخي مشكلات راهكاري داشت و گفت: «سازمان با تخصص‌هاي متفاوتي درگير است؛ از سدسازي، احداث معدن، جاده و... اين تقاضاها در سازمان جمع شده و توان پاسخگويي به آن را ندارند در نتيجه دستگاه‌هاي اجرايي هم بدون مجوز محيط زيستي كار خود را آغاز مي‌كنند. از اين پس به پرسنل سازمان قدرت بيشتري داده خواهد شد. البته اين اختيارات هرگز به طور صددرصد به عهده آنها گذاشته نمي‌شود. قرار شده با كمك سازمان برنامه و بودجه بخشي از وظايف حاكميتي اين سازمان را به دانشگاه‌هاي بزرگ كشور واگذار كنيم و از دانشگاه‌هاي تهران، اميركبير، شريف و... به عنوان ناظر بر روند توليد خودرو و موتوسيكلت استفاده خواهد شد.»
كلانتري كه همزمان رياست ستاد احياي درياچه اروميه را نيز برعهده دارد، در مورد آخرين وضعيت اين درياچه گفت: «احياي درياچه اروميه بستگي به تامين بودجه دارد. راه‌حل‌هاي اجرايي مشخص و نسخه خوبي براي اين درياچه نوشته شده اما اگر منابع مالي به‌موقع تامين نشود، احياي درياچه با مشكل روبه‌رو خواهد شد. اما به شرط تامين منابع مالي احياي درياچه اروميه از سوي دولت، قول مي‌دهم درياچه در حد اكولوژيك احيا شود. در شرايط حاضر، خطر عدم احيا از بين رفته و بخش عمده‌اي از گرد و غبارهاي نمكي درياچه اروميه كه بر افزايش فشار خون شهروندان تاثير گذاشت، مهار شده است. سازمان جنگل‌ها در سه سال گذشته بسيار خوب عمل كرده و مهار غبارهاي حاشيه درياچه اروميه را به خوبي پيش برده است. در شرايط حاضر غير از طرح انتقال آب‌هاي مرزي، بقيه طرح‌ها به دليل عدم تخصيص بودجه يا متوقف شده يا در حال توقف است. در حال حاضر درياچه اروميه از خطر خشكيدگي كامل عبور كرده ولي مشكلات پابرجا است. خوشبختانه درياچه اروميه ارتباطي با آبخوان‌هاي اطراف ندارد. ولي ديركرد در تامين منابع مالي، احيا را به تعويق مي‌اندازد. تاكنون ۲۵۰۰ ميليارد تومان براي احياي درياچه اروميه هزينه شده و بودجه مورد نياز ستاد درياچه اروميه ۲۰۰۰ ميليارد تومان در هر سال است كه سال قبل از اين مبلغ تنها ۷۰۰ ميليارد تومان داده شد.»
كلانتري در پاسخ به خبرنگاران، ضمن آنكه ادغام سازمان منابع طبيعي با سازمان حفاظت از محيط زيست را يك بحث قديمي و غيرلازم دانست، با تاكيد بر ضرورت مديريت منابع آب كشور در توضيح موضع خود در مورد سدسازي‌ها گفت: «از نظر من سدسازي در برخي جاها خوب و در برخي جاها بد است. من سد نازلو و سد سيمينه‌رود را با وجود پيشرفت كاري بالا و صرف هزينه‌هاي بسيار بالا متوقف كردم. بنابراين سدسازي در همه جا، خوب يا در همه جا بد نيست، بلكه لازم است ارزيابي زيست‌محيطي براي احداث سد صورت گيرد. معتقدم در شمال كشور سدسازي مانعي ندارد. هيچ يك از وزراي نيرو از بعد انقلاب به اندازه آقاي چيت‌چيان سهم آبي نداشتند. در دوره او تخصيص حق‌آبه محيط زيست مشخص شد و قرار شد 7/11 ميليارد مترمكعب حق‌آبه به تالاب‌ها، درياچه‌ها و رودخانه‌ها داده شود. در همين دوره حق‌آبه كارون، درياچه اروميه و گاوخوني داده شد و تالاب گاوخوني ۱۷۰ ميليون مترمكعب آب دريافت كرد. حقابه تالاب‌ها بايد تا بهمن‌ماه و در زمان پرآبي تامين شود چون آب‌هاي جرياني از ارديبهشت‌ماه به بعد به درياچه و تالاب نمي‌رسد. همچنين آب‌هاي سيلابي با احداث سدها تنظيم شده و به تالاب‌ها نمي‌رسد.» كلانتري در ادامه گفت اولويت اصلي سازمان در دوران حضور او، اجراي سياست توسعه متوازن و پايدار خواهد بود. سياستي كه مي‌تواند ضامن حفظ محيط زيست همزمان با گام‌هاي توسعه باشد و در غير اين صورت، بايد مانند كشورهاي آفريقايي واقع در منطقه استوا يا امريكا شاهد نابودي همزمان محيط زيست و توسعه باشيم.