تصميم مهم وزير نفت براي رونق صنعت پتروشيمي
بازگشت اميد با كاهش مجدد نرخ خوراك گاز
گروه اقتصادي
صنايع پايين‌دستي اغلب روزهاي سال گلايه‌هاي مختلفي از دولت دارند؛ اينكه فروش محصولات‌شان در بورس كالا خوب نيست و هميشه مشتري براي آنها يافت نمي‌شود. يا نوسانات قيمتي برخي مواد مهم و پرمصرف پتروشيمي در بورس كالا زياد است يا زماني بحث فروش محصولات پتروشيمي با ارز آزاد مطرح شد كه مخالفت فعالان اين صنعت را به خود ديد.
البته دولت تدبير و اميد نيز با وجود اين گلايه‌ها از همان روزهاي ابتدايي شروع كار خود، براي اين صنعت كم نگذاشت؛ از نامه‌اي كه محمدرضا نعمت‌زاده وزير صنعت، معدن و تجارت وقت به رييس‌جمهور نوشت و خواستار تثبيت قيمت فروش داخلي تمامي مواد پتروشيمي شد؛ تا انتقادهايي كه در پي اين نامه مطرح شد، موضوع قيمت خوراك پتروشيمي‌ها را مدت‌ها در صدر اخبار قرار داد تا سرانجام آنچه پتروشيمي‌ها خواسته بودند و دولت اين خواسته را برحق دانست، زمان زيادي را به خود اختصاص داد. پس از اين نامه بود كه سرانجام دولت تصميم گرفت نرخ برخي گريدها مانند بنزن را تا ۴۵ درصد افزايش بدهد كه موجبات افزايش قيمت تمام شده محصولات صنايع پايين‌دستي پتروشيمي فراهم شود.
ديگر اقدامي كه در راستاي حمايت از اين صنايع در آخرين روزهاي دولت يازدهم انجام شد، كاهش نرخ گاز طبيعي واحدهاي كوچك مقياس مايع‌سازي گاز طبيعي و واحدهاي فشرده‌سازي گاز بود. حالا اما با گذشت يك سال و يك ماه از آن تصميم، اين‌بار بيژن زنگنه، وزير نفت دوباره دست به قلم شده و كاهش مجدد نرخ گاز طبيعي واحدهاي كوچك مقياس مايع‌سازي گاز طبيعي را خواستار شده است.
در ابلاغيه جديد وزير نفت، فرمول پايه محاسبه قيمت گاز طبيعي تحويلي به واحدهاي مايع‌سازي گاز براي متوسط ماهيانه قيمت LNG به ميزان برابر يا بيشتر از 12 دلار در هر ميليون Btu تغيير كرده است. البته اين فرمول تنها به كارخانه‌هاي توليد LNG با ظرفيت بيش از 5/1 ميليون تن در سال اختصاص مي‌يابد. همچنين دو تبصره جديد نسبت به ابلاغيه سال گذشته، در ابلاغيه سال جاري اضافه شده است. در اين تبصره‌ها آمده است: قيمت خوراك گاز طبيعي تحويلي به شركت‌هاي پتروشيمي به عنوان كف قيمت در نظر گرفته شود. همچنين قيمت گاز تحويلي براي سوخت اين واحدها، معادل قيمت سوخت واحدهاي پتروشيمي داخل كشور خواهد بود.
از آنجايي كه استفاده از نفت خام آن هم به صورت مستقيم كه از چاه استخراج مي‌شود، امكان‌پذير نيست، بنابراين براي استفاده مفيد از نفت خام بايد آن را به اجزاي كاربردي‌تر جداسازي كرده و پالايش كنند. در نتيجه نفت خام قابل استفاده نيست، مگر اينكه از پالايشگاه عبور كرده و به فرآورده‌هاي پالايشي تبديل شود. به همين خاطر اگر كشورهاي مصرف‌كننده نفت نتوانند نفت خام دريافتي را به‌طور مناسب پالايش كنند، در اصل نمي‌توانند به بهره‌وري اقتصادي دست پيدا كنند. طبق اين مورد، صنعت پالايش نفت از اهميت بالايي برخوردار است كه با هزينه‌هاي بالا، عملا حاشيه سود آنها به كنار مي‌رود. اتفاقي كه طي يك سال گذشته خود را نمايان‌تر كرده است. به دنبال آن اكثر پتروشيمي‌هاي حاضر در بورس، گزارش عملكرد 96 خود را با قيمت‌هاي بالاتر گاز تعيين كرده‌اند كه حالا با كاهش اين ميزان مي‌توانيم اميدوار باشيم هم عملكرد آنها در بودجه 96 بهتر باشد و همچنين در بودجه سال 97، اوضاع آنها بهبود اساسي پيدا كند تا تحولي عظيم در وضعيت بورس ايجاد شود.
تصميمي براي رونق بيشتر پتروشيمي‌ها
فعالان پتروشيمي كه از مدت‌ها پيش به دنبال كاهش نرخ خوراك مايع بودند، اما انگار اين نرخ زير سايه نرخ خوراك گاز تعيين مي‌شود. بنابراين بعد از جنجال‌هاي فراواني كه بر سر خوراك گاز وجود داشت، درنهايت دولت سال قبل تصميم گرفت نرخ خوراك گاز را كاهش دهد كه اين اقدام جدي وزارت نفت باز هم مي‌تواند به نفع پتروشيمي‌ها به خصوص صنايع پايين‌دستي تمام شود. در اين بين حاشيه سود مجتمع‌هاي پتروشيمي كه مدتي است كاهش يافته و البته پتروشيمي‌ها هم از سال قبل منتظر اين اتفاق بودند تا سود خود را افزايش دهند، با كاهش هرچه بيشتر نرخ خوراك گاز مي‌توانند سود خود را افزايش دهند.
البته اقدام ديگري كه پتروشيمي‌ها سال‌ها است منتظر آن هستند، تك‌نرخي شدن نرخ ارز است كه يقينا با نزديك‌تر شدن به اين موضوع، پتروشيمي‌ها نيز از آن منتفع خواهند شد. طبق آمار، 80 درصد هزينه‌هاي مجتمع‌هاي پتروشيمي صرف تامين خوراك آنها مي‌شود اما به‌طور طبيعي و از لحاظ فني، بهره‌وري مجتمع‌هاي پتروشيمي‌اي كه با خوراك مايع كار خود را انجام مي‌دهند پايين‌تر از مجتمع‌هايي است كه از خوراك گازي استفاده مي‌كنند.
چندي پيش هم مركز پژوهش‌هاي مجلس نيز گزارشي در اين خصوص منتشر كرد كه بر اين اساس مشخص شد مجتمع‌هايي كه از خوراك مايع استفاده مي‌كنند، اين موضوع به زيان آنها تمام مي‌شود.
بنابراين فعالان اين صنعت به دنبال استفاده هرچه بيشتر از خوراك گازي هستند كه با اين تسهيلاتي كه از سال قبل و امسال در برنامه وزارت نفت قرار گرفته است، مي‌توان بهره‌برداري كرد.
نكته ديگر درخصوص اين واحدها، كاهش قيمت جهاني نفت خام و ميعانات گازي در سال گذشته است كه به دنبال آن قيمت محصولات پتروشيمي نيز كاهش يافته است. از آنجايي كه در چند وقت اخير قيمت نفت روي مدار صعود قرار گرفته و البته صحبت‌هاي اخير ترامپ رييس‌جمهوري امريكا نيز بي‌تاثير نبوده است، با كاهش نرخ خوراك گازي مي‌توان به بهبود وضعيت كلي و درآمدي اين مجتمع‌ها اميد داشت.
ازسويي پتروشيمي‌هاي بورس اوراق بهادار تهران كه از بزرگ‌ترين و بااهميت‌ترين شركت‌ها هستند، مدتي طولاني است به سودهاي بالا دست نيافته‌اند و منتظر اتفاق مهمي در اين صنعت هستند، حالا بعد از آنكه كاهش نرخ خوراك گاز آن هم در دو سال متوالي در دستوركار وزارت نفت قرار گرفته در مجموع مي‌تواند آنها را از نگراني‌هاي حول اين صنعت دور كند تا به فكر افزايش بهره‌وري بيفتند.