روز كتابفروشي
علي اصغرسيدآبادي
اين روز‌ها در كنار برنامه‌هاي رسمي هفته كتاب كه پر و پيمان‌تر از سال‌هاي پيش برگزار مي‌شود و هر روز در گوشه‌يي از شهر يكي از نهادهاي رسمي و برخي از تشكل‌هاي نشر برنامه‌يي دارند، فراخوان احمدمسجدجامعي براي حضور در كتابفروشي‌ها به واكنش‌هايي انجاميده است كه جاي تامل دارد. وي چند روز پيش در فراخواني از مردم و به خصوص اهل فكر و فرهنگ خواست روز پنجشنبه ۲۹ آبان با حضور در كتابفروشي‌ها مردم را به خريدن و خواندن كتاب ترغيب و تشويق كنند. نويسندگاني از طيف‌هاي مختلف از اين فراخوان استقبال كرده و برخي آنان با اعلام كتابفروشي‌هايي كه در آنها حضور مي‌يابند، به اين حركت نمادين پيوستند. نكته جالب تركيب متنوع علما، نويسندگان و روشنفكران است كه با وجود تفاوت‌هاي احتمالي فكري و گرايشي، در اينكه «كتاب نخريدن» و «كتاب نخواندن» از مسائل اساسي جامعه ما است و بايد براي جبران آن كاري كرد، توافق كرده و از اين حركت پشتيباني كرده‌اند. نكته ديگري كه در اين فراخوان و پاسخ‌ها حايز اهميت است، انتخاب كتابفروشي است و نه صرفا كتابخانه. كتابخانه اگرچه در حوزه فرهنگ نقشي يگانه دارد و مي‌تواند در جبران و اصلاح بيماري «كتاب نخواندن» نقش ايفا كند، اما نقش كتابفروشي به عنوان مهم‌ترين عرصه تلاقي خواننده و كتاب در اقتصاد نشر بسيار مهم است و وقتي مي‌توانيم از وضعيت خوب نشر در يك كشور سخن بگوييم كه كتابفروشي‌هاي آن پر رونق باشد. در سال‌هاي اخير، خطر تعطيلي، بسياري از كتابفروشي‌هاي كشور را تهديد مي‌كند و برخي كتابفروشي‌ها به مدد فروش محصولات غير كتابي امكان ادامه حيات دارند. سياست‌هاي حمايتي دولت و نهادهاي عمومي در طول ساليان مختلف بيشتر توليد كتاب را مدنظر داشته و به نوعي به تضعيف كتابفروشي‌ها كمك كرده است. برگزاري نمايشگاه‌هاي بزرگ كتاب وخريد انبوه كتاب توسط نهادهاي مختلف به عنوان دو شكل مهم حمايت از كتاب در ايران هر دو با حذف «كتابفروشي» از گردونه نشر رخ مي‌دهد، زيرا كتاب‌ها مستقيما از ناشران خريداري شده و فقط ناشران مي‌توانند در نمايشگاه‌ها شركت كنند. كتابفروشي‌ها در قياس با موسسات انتشاراتي نياز به سرمايه‌گذاري بيشتري داشته و پرهزينه‌تر و از سوي ديگر كم‌درآمدترند. به همين دليل نسبت بين ناشران و كتابفروشان در ايران، نسبتي متفاوت با همه جاي دنياست و تعدادتوليد كننده چند برابر تعداد توزيع‌كننده‌ها است. در چنين وضعيتي توجه به كتابفروشي‌ها از اهميتي خاص برخوردار است و هر فعاليتي در اين زمينه ستودني است. بنابراين پاسخ مثبت گفتن به اين حركت - كه در فراخوان اوليه نيز نمادين خوانده شده است- دست‌كم مي‌تواند براي كتابفروشان دلگرم‌كننده باشد.