شوخي هنر است
حامد محمدي‌كنگراني
مكانيسم‌هاي دفاعي به مجموعه‌اي از واكنش‌ها و رفتارها گفته مي‌شود كه معمولا به صورت ناخودآگاه و گاهي هم خودآگاه از سوي انسان براي كاهش اضطراب‌ها و نگراني‌ها انجام مي‌شود. همه ما در طول روز بارها و بارها بدون اينكه خودمان متوجه بشويم از انواع مكانيسم‌هاي دفاعي استفاده مي‌كنيم. فرافكني، توجيه (دليل‌تراشي)،انواع پرخاشگري از شايع‌ترين انواع آن هستند. مكانيسم‌هاي دفاعي در يك تقسيم‌بندي كلي به دو دسته نابالغ (كه معمولا ناخودآگاه است و به صورت موقت و نادرست اضطراب را كاهش مي‌دهد) و بالغ (كه معمولا آگاهانه است و به شكلي صحيح و معمولا پايدار اضطراب را كاهش مي‌دهد) تقسيم مي‌شوند. انسان‌دوستي و طنز از مهم‌ترين مكانيسم‌هاي دفاعي بالغانه هستند. طنز يا شوخي در شرايط بسيار پراسترس مي‌تواند با بيان اضطراب‌ها و نگراني‌ها، با شكلي متفاوت باعث كاهش فشار ناشي از آنها شود. طنز به معني ناديده گرفتن يا كوچك شمردن مشكلات يا مسخره كردن آنها هست و تنها ميان آنها با زباني است كه گزند كمتري دارد و تحملش را آسان‌تر مي‌كند و اتفاقا باعث مي‌شود تا مشكلات بيشتر جلوي چشم باشد تا راهكاري براي آن انديشيده شود ولي تلخي آن كمتر باشد. شايد بتوان اين‌گونه نتيجه گرفت. مردم جامعه در شرايط پرفشار و پراضطراب به صورت خودآگاه و ناخودآگاه بيشتر به طنز روي مي‌آورند و شرايط چندين سال اخير جامعه ما اين گونه است. در روزهاي اخير و به ويژه پس از زلزله ناگوار غرب كشور و در روزهاي آلودگي هوا، مشكلات اقتصادي و بودجه سال آينده كشور، گرماي هوا و بي‌باراني و كم‌آبي و در آخر هم زلزله پايتخت سيل گسترده مطالب طنز و كاريكاتور در فضاي مجازي روز به روز در حال افزايش است كه بعضي از آنها واقعا خنده‌دار و دردناك است. البته شناخت نويسنده از فنون طنز و طنازي هم در تاثيرگذاري اين مطالب بسيار موثر است و به اندازه مويي كج‌سليقگي و انحراف از مسير اصلي طنز را به وادي لودگي و مسخره كردن و تحقير مي‌كشاند. با اين نگاه روانشناختي طنز و طنازي از نيازهاي يك جامعه تحت استرس و اضطراب است و كمك به بالا بردن توان تحمل جامعه و مردم (تاب‌آوري) مي‌كند و از سوي ديگر زنگ خطري براي كارشناسان و مسوولان است كه از حجم بالاي اين مطالب پي به شرايط نابسامان جامعه برند و بدانند كه اين مكانيسم دفاعي آگاهانه هم تا زماني موثر است و با اضطراب و تنش بيشتر كام طنازان هم تلخ مي‌شود و بايد انتظار آسيب بيشتر بر پيكر سلامت روان جامعه را داشته باشيم پس، از طنز و شوخي استقبال كنيم ولي آن را كاملا جدي بگيريم چون نيت گوينده كاملا جدي است روانپزشك