از يك روزنامه‌نگار به «شاهزاده عبدالعزيز»
رضا زندي
شاهزاده «عبدالعزيز بن سلمان»! وزير محترم انرژي عربستان سعودي؛ به عنوان يك روزنامه‌نگار ايراني كه بيش از 15 سال است شما را مي‌شناسم، به عنوان خبرنگار مستقلي كه در جلسات متعدد اوپك تاثيرگذاري‌هاي شما را از نزديك ديده‌ام و به عنوان كسي كه شاهد عملكردتان در كنفرانس‌هاي مختلف نفتي از جمله سومين اجلاس سران اوپك در رياض بوده‌ام؛ از شما مي‌خواهم صحبت‌هاي ديروز وزير نفت ايران را جدي بگيريد و براي بهبود روابط بين دو كشور همسايه و مسلمان يعني ايران و عربستان تلاش كنيد.
آقاي زنگنه ديروز شما را دوست 22ساله خود خواند و گفت: «مي خواهيم در منطقه با هم دوست باشيم و آنها (يعني مقامات مملكت سعودي) نيز نبايد ما را دشمن خود بدانند.» شاهزاده عبدالعزيز! ديروز من شخصا درباره احتمال تغييرات مثبت در روابط ايران و عربستان از وزير نفت ايران سوال كردم. آقاي زنگنه پاسخ داد: «من اميدوارم تغييرات مثبتي پيش بيايد.» لطفا اين حرف‌ها را جدي بگيريد و فارغ از همه اختلافات، كمك كنيد دو كشور به يكديگر نزديك شوند. شما به عنوان فرزند پادشاه عربستان و عضو هيات دولت، اين قدرت را داريد.
1- «عبدالعزيز بن سلمان»، بيش از دو دهه در كنار وزيران انرژي سعودي بوده و نقش موثري در اتخاذ تصميمات مهم نفتي عربستان و اوپك داشته است. او از افراد كليدي در تدوين استراتژي بلندمدت اوپك است. در سال 2016، شبي كه قرار بود توافق تاريخي الجزاير براي كاهش توليد نفت اوپك (و بعدش توافق اوپك و غيراوپك) در الجزيره نهايي شود به چشم خود ديدم كه همكاري هيات نفتي ايراني و عربستان باعث شد تا توافق كاهش توليد نفت نهايي شود. كما اينكه قبل از آن، وقتي زنگنه و كاظم پور به جلسه قطر نرفتند، اين توافق حاصل نشد. آن روزها شاهزاده عبدالعزيز هنوز وزير نبود اما او براي بيش ازدو دهه، فرد بسيار تاثيرگذاري در سياست‌هاي نفتي سعودي بوده است. حالا هم براي اولين‌بار در تاريخ سعودي، يك شاهزاده، وزير انرژي عربستان شده كه قدرتمندتر از وزراي قبلي‌اش يعني هشام ناظر، علي النعيمي و خالد الفالح است.
2- شاهزاده عبدالعزيز يك متخصص بازار نفت با سابقه بسيار طولاني است. او به خوبي مي‌داند كه معناي حملات اخير به تاسيسات نفتي آرامكو چيست. مي‌توان احتمال داد كه تاريخ آرامكو و صنعت نفت عربستان به دو بخش قبل و بعد از حمله پهپادي به تاسيسات نفتي تبديل شود چرا كه عربستان همواره يك نقطه امن و قابل اتكا را براي خود و دنيا به نمايش گذاشته است. يعني «آرامكو». احساس نا امني در غول بزرگ نفتي و پر درآمدترين شركت دنيا، مي‌تواند بر جنبه‌هاي مختلف سعودي تاثير بگذارد. از فروش سهام آرامكوگرفته، تا احتمال تدبير مشتريان نفتي آرامكو براي متنوع‌سازي منابع خريد نفت‌شان در آينده.
3- نقل شده كه زكي يماني، كسي كه حدود 24 سال وزير نفت عربستان بوده، يكي از دلايل حمله امريكا به عراق را جدايي هر چه سريع‌تر امريكا از وابستگي به نفت عربستان تحليل كرده است. تحليل‌ها در حمله به آرامكو قطعا عميق‌تر از آن است كه فقط گفته شود مثلا 5 درصد توليد نفت دنيا براي حدود يك‌ماه متوقف شده است يا مثلا چه مقدار بر اقتصاد عربستان يا حتي اقتصاد جهاني تاثيرگذار بوده است. در اين مقطع حساس، اگر تصميمات درستي گرفته نشود همه كشورهاي عضو اوپك متضرر خواهند شد. به آمار اخير اداره اطلاعات انرژي امريكا (eia) نگاه كنيد. ايالات متحده امريكا در ماه جولاي گذشته تنها يك ميليون و 200 هزار بشكه در روز از كشورهاي عضو اوپك، نفت وارد كرده است. كمترين مقدار از سال 1985 ميلادي. يعني كمترين مقدار در حدود 35 سال گذشته. با افزايش توليد نفت ايالات متحده، به نظر مي‌رسد كاهش واردات نفت امريكا از اوپكي‌ها و از جمله عربستان همچنان ادامه داشته باشد. نظام امريكا سرمايه‌داري است. در جايي سرمايه‌گذاري اقتصادي، سياسي و نظامي مي‌كند كه برايش سود داشته باشد يا حداقل به آن احتياج داشته باشد. وقتي اتكاي امريكا به نفت اوپك و مهم‌تر از آن، سعودي كم شده باشد (كه روزبه‌روز كمتر هم مي‌شود) مي‌توان تصور كرد كه در آينده‌اي نزديك، چطور با اين كشورها مراوده خواهد كرد! از اينجاست كه مي‌توان نتيجه گرفت كه كشورهاي عضو اوپك و از جمله عربستان، خودشان بايد براي تامين امنيت نفتي، اقتصادي، سياسي و حتي نظامي‌شان به فكر باشند. و اينها حاصل نمي‌شود مگر با درك و تعامل.
4- تشديد تنش بين دو كشور ايران و عربستان، صرف نظر از ابراز اختلافات‌شان، منافعي براي دو كشور همسايه ايجاد نخواهد كرد. بنابراين شايسته است تا همسايگان تحملشان را درباره اختلافات حداكثري كنند. ايران و عربستان در اوپك سال‌هاست كه به خوبي با هم همكاري كرده‌اند. و اين مي‌تواند الگويي براي ايجاد روندي به منظور كاهش تنش‌ها باشد. من كاري به پيام‌هاي رد و بدل شده سياسي بين ايران و عربستان از طريق كشورهاي ثالث ندارم. ايران و عربستان با پشتوانه سال‌ها همكاري در اوپك، كانال‌هاي خوبي براي ارتباط و كاهش تنش دارند. اگر مسوولان دو كشور بخواهند. در اين باره در مطلب جداگانه‌اي بيشتر خواهم نوشت.
5- شاهزاده عبدالعزيز! توسعه و امنيت صنعت نفت براي پيشرفت اقتصاد جهاني لازم است. هم صنعت نفت عربستان بايد ايمن بماند و هم ايران بايد بتواند صنعت نفتش را بدون تحريم توسعه دهد و بازارهاي نفتي‌اش را حفظ كند. كاش شما كمك كنيد تا جنگ يمن، كه جان بيگناهان زيادي را گرفته است، متوقف شود و تاسيسات نفتي آرامكو ايمن بماند. كاش شما به رفع تحريم‌ها عليه صنعت نفت ايران هم كمك كنيد تا كشوري كه زماني دومين توليد‌كننده نفت اوپك بود از بازار جهاني حذف نشود. اين توازن براي همه خوب است. من از سال 2007، بخشي از نفت ميدان نفتي شيبه عربستان را در خانه دارم. وقتي كه به عنوان نماد و يادگاري از اجلاس سران اوپك، به خبرنگاران اهدا شد. پس براي صنعت نفت عربستان احترام قائلم. ايران و عربستان همسايه‌اند و چاره‌اي جز ايجاد رابطه مسالمت‌آميز با يكديگر ندارند. خواه امروز، خواه فردا. اين به نفع همه است.