شهاب شهسواري| علي‌اكبر صالحي، معاون رييس‌جمهور اسلامي ايران و رييس سازمان انرژي اتمي، روز دوشنبه در نشست خبري از تازه‌ترين دستاوردهاي صنعت هسته‌اي ايران رونمايي كرد. صالحي در آستانه چهارمين گام از اقدامات تقابلي ايران در چارچوب برجام، براي كاهش تعهدات هسته‌اي، از زنجيره 60تايي سانتريفيوژهاي مدرن IR6 رونمايي كرد و گازدهي به اين زنجيره آغاز شد. او تاكيد كرد كه تصميم‌گيري در مورد زمان اجراي گام چهار كاهش تعهدات در هيات نظارت بر برجام انجام خواهد شد و زماني كه محتواي اين گام به سازمان انرژي اتمي اعلام شود، علني خواهد شد. صالحي در اين نشست، در پاسخ به سوال خبرنگار اعزامي روزنامه «اعتماد» تاكيد كرد كه گام‌هاي متقابل ايران، براساس پيشنهادات فني سازمان انرژي اتمي، در هيات نظارت بر برجام طراحي و براي اعلام به سازمان اعلام مي‌شوند. صالحي همچنين خبر داد كه ميزان غني‌سازي ايران از 8000 سو عبور كرده است و در حال نزديك شدن به 11 هزار سو غني‌سازي پيش از برجام است.
صالحي خبر داد رونمايي از اين زنجيره سانتريفيوژ، براي نشان دادن اقتدار و پيشرفت فعالانه صنعت هسته‌اي ايران انجام شده است. او در جمع خبرنگاراني كه براي بازديد از تاسيسات غني‌سازي شهيد مصطفي احمدي‌روشن در نطنز سخن مي‌گفت ضمن تاكيد بر حركت فعالانه برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران، در پاسخ به سوال «اعتماد» در مورد انتقادهايي كه از گام‌هاي تقابلي ايران در برجام مطرح مي‌شود از كساني كه ناآگاهانه اتهام توقف فعاليت صنعت هسته‌اي بر اثر برجام را مطرح مي‌كنند به‌شدت انتقاد كرد. به گفته صالحي، ايران در چارچوب برجام از هيچ يك از حقوق هسته‌اي خود عقب‌نشيني نكرده است و تنها تعهداتي براي محدوديت‌هاي زماني و عددي در بخشي از برنامه‌هايش داده است. صالحي تاكيد كرد: «برخي بدون اطلاع و با بي‌انصافي مطالبي را در زمينه هسته‌اي بيان مي‌كنند كه موجبات ناراحتي مردم را فراهم مي‌كنند از جمله اينكه صنعت هسته‌اي به‌طور كامل نابود شده اما اينها هيچ اثري در اراده ما نخواهد گذاشت و ملت ايران مطمئن باشند اين صنعت پابرجاست و مطابق منويات رهبري و دستور رييس‌جمهوري امور به پيش خواهد رفت.»
برخي انتقادات غيرعلمي و غيرمنصفانه است
علي‌اكبر صالحي در پاسخ به روزنامه اعتماد در مورد انتقاداتي كه از گام‌هاي تقابلي ايران در چارچوب برجام مطرح مي‌شود و اين گام‌ها را ناكافي و نمايشي مي‌داند، تاكيد كرد كه برنامه هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران با قدرت و سرعت پيش مي‌رود. رييس سازمان انرژي اتمي تاكيد كرد: «در رسانه‌هاي مكتوب ما عين اين عبارت را به كار بردند كه «صنعت هسته‌اي ما نابود شده است.» امروز خبرنگاران از نزديك مشاهده كردند، اين چه نابودي است كه در عرض دو ماه 2660 سو با سانتريفيوژهاي پيشرفته برقرار شده‌اند؟ اين چه صحبتي است؟ راجع به برجام ممكن است انتقادهاي زيادي باشد. ممكن است در ابعاد تحريمي، تجاري، اقتصادي، سياسي و حقوقي ايرادهايي باشد و انتقادهايي وجود داشته باشد، من به اين مسائل ورود نمي‌كنم و حوزه من هم نيست. اما انتقاد بايد صحيح باشد، بايد درست باشد، انتقاد بايد چاره‌ساز باشد.»
صالحي در ادامه گفت: «اعلام عمومي كردند، همه هم شنيده‌اند، لازم نيست نام ببرم كه چه كساني گفته‌اند، همه ديده‌اند كه علنا اعلام عمومي كردند كه سانتريفيوژها را با لگد زدند و جمع كردند، يعني فكر مي‌كنيد ما در وضعيتي قرار گرفته‌ايم كه سانتريفيوژهاي‌مان را با لگد جمع كنيم؟ شما خودتان در اينجا ديديد، قريب به 300 سانتريفيوژ، از دستگاه‌هايي بود كه قبلا جمع شده بود و الان دوباره نصب شده‌اند. اگر با لگد زده بوديم كه ديگر قابل استفاده نبود. اي كاش كساني كه انتقاد مي‌كنند، مبناي حرف‌شان علمي باشد.»
معاون رييس‌جمهور گفت: «مسائل علمي چيزي نيست كه هر كسي بتواند در مورد آن اظهارنظر كند. همين هفته پيش در نمايشگاه دستاوردهاي هسته‌اي در كرمان، يك عزيزي نوشته بود كه در رآكتور اراك پلوتونيوم توليد مي‌شد و با توقف فعاليت آن ديگر نمي‌توان باتري‌هاي پلوتونيومي توليد كرد كه در فضا و در سفر به كرات ديگر استفاده شود. نخست اينكه اول به كرات ديگر برويد، بعد ما باتري پلوتونيومي هم براي‌تان تامين مي‌كنيم. به اين كاري ندارم، اما مساله اينجاست كه اصولا چنين مقالات افكار عمومي را نگران و مضطرب مي‌كند. آدم عادي كه اين مقاله را مي‌خواند، نمي‌داند كه پلوتونيومي كه در باتري استفاده مي‌شود با پلوتونيومي كه در رآكتور اراك توليد مي‌شد، كلا متعلق به دو دنياي مختلف هستند. پلوتونيوم درون باتري از عنصر نپتونيوم به دست مي‌آيد كه در رآكتوري مانند رآكتور تهران بمباران مي‌شود و به پلوتونيوم 238 تبديل مي‌شود. پلوتونيوم 239 كه محصول جانبي طراحي پيشين رآكتور اراك بود، يك عنصر ديگر است. من از مسوولان سازمان خواهش كردم كه با احترام به آن عزيزي كه اين مساله را مطرح كرده‌اند به ايشان پاسخ داده شود.»
صالحي تاكيد كرد: «اما خيلي از مطالبي كه در مطبوعات ما مطرح مي‌شود، براساس ناآگاهي و بي‌اطلاعي، همين‌طور نوشته مي‌شود و مردم هم تصور مي‌كنند كه برنامه هسته‌اي كشور نابود شده است. من هم اگر جاي شهروندان ديگر باشم وقتي چنين چيزهايي را بشنوم ناراحت مي‌شوم. مثلا مي‌گويند در چاله رآكتور سيمان ريختند، صنعت هسته‌اي را نابود كردند، برنامه هسته‌اي را متوقف كردند. اگر صنعت هسته‌اي نابود شده است، پس كار 15 هزار پرسنل سازمان انرژي اتمي چيست؟ فكر كرديد همه اينها صبح به صبح سلامي مي‌كنند و به خانه برمي‌گردند؟ اين دو نيروگاه جديدي كه با اين عظمت در بوشهر مي‌سازيم، صنعت هسته‌اي به حساب نمي‌آيد؟ وقتي كه يك نيروگاه مي‌خواستيم بسازيم آن‌قدر دنبالش دويديم، حالا دومي و سومي را كه مي‌سازيم، به نظر برخي دوستان خيلي ناچيز مي‌آيد.»
او افزود: «چنين انتقاداتي از روي بي‌انصافي است. فناوري هسته‌اي زنده و در جريان است. مقام معظم رهبري پيش از برجام يك فرمان 9 ماده‌اي دادند كه 4 بندش مربوط به وظايف سازمان انرژي اتمي بود، ما همه 4 بند را مو به مو اجرا كرديم، 5 بند ديگر به نهادهاي ديگر مربوط بود، اما ما 4 بند را كامل اجرا كرديم، ديگر چه بايد مي‌كرديم؟ وقتي قسم خوردم كه صنعت هسته‌اي پابرجاست و نه كند مي‌شود و نه متوقف مي‌شود، حالا اين سانتريفيوژ S8 را نشانه كند شدن مي‌بينيد؟ اين S8 اصلا قابل قياس با توانايي ما در ساخت سانتريفيوژ پيش از برجام نيست. بپرسيد قبل از برجام چه بوديم الان چه شديم. دست‌كم اين بود كه به قبل از برجام برگرديم، اما الان با فاصله زيادي نسبت به گذشته اين تعداد ماشين جديد نصب كرده‌ايم. قطعا برخي از اين انتقادات غيرمنصفانه و بدون مطالعه است.» صالحي در پايان تاكيد كرد: «اين ادعاها و انتقادات اثري در روحيه ما و بچه‌هاي سازمان نخواهد گذاشت و در ادامه راه آنچه را كه مصلحت مملكت، منويات رهبري و دستورات رييس‌جمهور است با قدرت ادامه خواهد يافت و مردم عزيز ما مطمئن باشند كه صنعت هسته‌اي پابرجاست.»
گام‌هاي تقابلي متناسب با رويدادهاي بين‌المللي طراحي مي‌شوند
علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي، در پاسخ به سوال «اعتماد» در اين زمينه كه گام‌هاي كاهش تعهدات هسته‌اي ايران در چارچوب برجام، چگونه طراحي مي‌شود و نقش سازمان انرژي اتمي در طراحي و تصويب آنها تا چه حد است، تاكيد كرد: «براي طراحي گام‌ها، سازمان انرژي اتمي، پيشنهادات فني را مطرح مي‌كند. مسووليت تصويب و انتخاب اين گام‌ها، برعهده هيات نظارت بر برجام است. اين هيات از مقام‌هاي ارشد كشور تشكيل شده است. پيشنهادات فني آژانس در هيات نظارت بر برجام مطرح مي‌شود، اين هيات با رصد مسائل بين‌المللي از ميان پيشنهادهاي سازمان انرژي اتمي انتخاب مي‌كند. ما هر بار مجموعه‌اي از پيشنهادها را همراه با نظر سازمان دراختيار هيات قرار مي‌دهيم، اين هيات براساس رصد رويدادهاي بين‌المللي گام‌ها را متناسب با شرايط بين‌المللي و پيشنهادات فني سازمان انتخاب مي‌كند و سپس مصوبات اين هيات ازسوي رييس‌جمهور اسلامي ايران، حسن روحاني، به سازمان ابلاغ مي‌شود و نهايتا گام از سوي ايران برداشته مي‌شود.»
صالحي در ادامه تصريح كرد: «3 گامي كه تاكنون اجرا شده است، اين‌گونه اجرايي شده كه پيشنهاد فني از سوي سازمان انرژي اتمي به هيات نظارت بر برجام رفته است، بعد از ارزيابي و رصد تحولات بين‌المللي، به تناسب تحولات بين‌المللي براي محتواي گام هسته‌اي در هيات تصميم‌گيري مي‌شود.»
تنوع سانتريفيوژهاي ايران از 5 مدل
به 15 مدل رسيده است
رييس سازمان انرژي اتمي در نشست خبري روز دوشنبه خود گفت: «برجام نتيجه تفاهم جمهوري اسلامي ايران با 1+5 بود. از منظر جمهوري اسلامي ايران وقتي كه وارد مذاكره شد، به ويژه از بعد فني، بنا به توصيه مقامات ارشد نظام به ويژه مقام معظم رهبري، هدف از مذاكره اين بود كه حقوق كامل هسته‌اي ايران پابرجا بماند و هيچ كدام از حقوق هسته‌اي ايران واگذار نشود. طرف مقابل قصد داشتند فعاليت‌هاي جمهوري اسلامي ايران را متوقف كرده و تا آنجا كه ممكن است محدوديت اعمال كنند. محدوديت آنها هم از لحاظ زماني بود و هم از لحاظ تجهيزات كه جلوي توانايي‌هاي هسته‌اي ما را بگيرند. مثلا آنها به دنبال متوقف كردن نسل سانتريفيوژ IR6 بودند. رونمايي از نمونه اوليه اين سانتريفيوژ سال 1389 بود. ما تا قبل از برجام 5 سال روي اين نوع ماشين‌ها كار مي‌كرديم. ما اگر مي‌خواستيم اين ماشين را به توليد انبوه برسانيم، طبق برنامه 8 سال طول مي‌كشيد تا ما به اين هدف‌مان برسيم. بعد از برجام محدوديتي كه آنها از لحاظ زماني تعيين كرده بودند، حدود 10 سال بود، اما با اتفاقاتي كه افتاد ما لاجرم براي نشان دادن اقتدار ملي خود و ظرفيت صنعتي‌مان بنا به دستور مقامات ارشد نظام تصميم گرفتيم كه به اين محدوديت بي‌اعتنا باشيم. والا براساس برنامه محدوديت برجام بايد 4 سال ديگر اين نسل از سانتريفيوژها را راه‌اندازي مي‌كرديم اما باتوجه به وضعيت پيش‌آمده الان اين نسل از سانتريفيوژها را راه‌اندازي كرديم.»
بتون‌ريزي واحدهاي دوم و سوم بوشهر
تا 2 هفته ديگر
صالحي در ادامه افزود: «در حال حاضر غني‌سازي اورانيوم را به‌طور كامل داريم، UCF ما الان به‌طور كامل راه‌اندازي كرده‌ايم و از ظرفيت خود به‌طور كامل استفاده مي‌كند. ما ساخت نيروگاه‌هاي قدرت را آغاز كرده‌ايم كه به اين ترتيب نيروگاه‌هاي 2 و 3 بوشهر را هفته آينده كلنگ‌زني مي‌كنيم. «علي‌اكبر صالحي» در مراسم راه‌اندازي و رونمايي زنجيره ۳۰تايي ماشين‌هاي IR6 در سايت هسته‌اي نطنز گفت: تقارن امروز و اين افتتاحيه با ۱۳ آبان را به فال نيك مي‌گيريم. اين نشان مي‌دهد كه خون شهداي ما پايمال نشده و جوانان غيور و شجاع سازمان انرژي اتمي كه مجاهدان راه علم هستند در فرآيند پرچالشي كه با دنياي غرب و استكبار داريم امروز نشان دادند راه بزرگواران و شهداي هسته‌اي را ادامه دادند و هيچ‌گاه اين حركت را با كندي يا ايستايي روبهرو نخواهند كرد.
او افزود: امروز شاهد راه‌اندازي زنجيره 30تايي ماشين‌هاي IR6 هستيم، البته مسائل بيش از اين حرف‌هاست. اينجا يك مجموعه‌اي تحت عنوان S8 است كه سانتريفيوژهايي كه مورد تست و آزمايش قرار مي‌گيرند اول در اين مكان تست‌هاي گوناگون و تثبيت‌هاي مكانيكي را روي آن انجام مي‌دهند و بعد آن را در گود كه جاي اصلي سانتريفيوژهاست، مي‌برند.
صالحي يادآور شد: اينجا محل تحقيق و توسعه است. تعداد سانتريفيوژهايي كه عزيزان ما در فاصله 2 ماه در اينجا نصب كردند قريب به ۱۵ سانتريفيوژ نسل جديد است كه دستاورد بسيار عظيمي است، ملت ايران به اين ترتيب متوجه مي‌شوند عزيزان ما در سازمان انرژي اتمي همواره فعال بودند، هيچ‌گاه فعاليت‌هاي‌شان با كندي روبهرو نبوده و متوقف نشده بود. اگر چنين بود ما نمي‌توانستيم در عرض 2 ماه بيش از 2 هزار و ۶۶۰ سو به ظرفيت سويي كه الان داريم را اضافه كنيم، همچنين الان مقدار سو ما به ۸۶۶۰ سو رسيده است و توليد اورانيوم ما كه قبل از گام سوم حدود ۴۵۰ گرم در روز بود الان به بيش از ۵ هزار گرم در روز رسيده، يعني 10 برابر شده است.
او تصريح كرد: اين فقط در فاصله 2 ماه بوده است و عزيزان ما شبانه‌روز كار كردند. در ايام محرم و صفر دوستان ما عاشورا و اربعين اينجا بودند و اينها ادامه‌دهنده راه حضرت اباعبدالله بودند. در برپايي پرچم اسلام به اين چالش علمي به زيبايي درخشيدند. صالحي ضمن قدرداني از ۱۵ هزار پرسنل سازمان انرژي اتمي يادآور شد: امروز 3 افتتاحيه به‌صورت نمادين داريم كه يكي از آنها زنجيره مياني ۳۰تايي IR6 است كه پيش از اين زنجيره ۲۰تايي را در ۲۰ فروردين نصب كرده بوديم و يك زنجيره ۱۰تايي هم داشتيم، بنابراين الان تعداد ماشين‌هاي IR6 به ۶۰ ماشين رسيده كه هر كدام ۱۰ سو و در مجموع ۶۰۰ سو به ظرفيت موجود اضافه كردند.
رييس سازمان انرژي اتمي گفت: قرار نبود زنجيره ۳۰تايي را اكنون راه‌اندازي كنيم، قرار بود بعد از اينكه كارها را در زنجيره ۲۰تايي به سرانجام مي‌رسانيم، 3، 4 سال بعد اين كار انجام شود، اما در يك چالش سياسي قرار گرفتيم و دستور مقامات ارشد كشور اين بود كه اين چالش را حتما به نمايش بگذاريم كه توان و اراده جمهوري اسلامي ايران آنچنان است كه اراده كنند به فوريت آنها را عملياتي مي‌كنند و اين كاري كه همكاران ما انجام دادند را بزرگان اين فناوري و نخبگان مي‌دانند كه چه كار بزرگي انجام شده است. ساخت پيشران هسته‌اي كار ساده‌اي نيست.
صالحي درباره ساخت پيشران‌هاي هسته‌اي تاكيد كرد: «الان 19 سال است داريم روي رآكتور اراك كار مي‌كنيم و طراحي رآكتور اراك يك طراحي بومي نبود، يك طراحي قديمي روسي بوده است. حتي اگر 4 سال پس از برجام را هم حساب نكنيم مي‌شود 15سال كه هنوز كامل نشده است. پيشران هسته‌اي در عمل يك رآكتور كوچك است و مي‌خواهيد آن را در يك شناور جا بدهيد. فرق آن با رآكتور عادي اين است كه رآكتور عادي در زمين مي‌سازيد تكان نمي‌خورد اما در يك شناور تكان مي‌خورد. مسائل ايمني و فني فراواني نسبت به يك رآكتور عادي دارد.» او افزود: «ما در پيشران هسته‌اي به صورت غيرقابل باور جلو رفتيم. من اعلام كردم كه اگر امكانات مالي و تسهيلات مقرراتي باشد حداقل 15سال طول مي‌كشد ولي ما خيلي جلو رفتيم و اميدوارم تا پايان سال ديگر خبر مقدماتي خوبي به شما بدهيم. فقط براي يك فاز ابتدايي 8 هزار زير پروژه تعريف شده است.» او در مورد انتظاراتي كه در اين مورد در افكار عمومي ايجاد مي‌شود، گفت: «از اين رو اين تصور كه برخي در اذهان جا انداخته‌اند كه ما 4، 5 ساله مي‌توانيم رآكتور بسازيم از آن حرف‌هاست كه آدم را به سكوت وا مي‌دارد. هندي‌ها 25 سال طول كشيد تا زيردريايي هسته‌اي‌شان را بسازند در حالي كه آنها ابتدا يك شناور اتمي از روس‌ها گرفته بودند.»
براي 190 هزار سو بايد 40 هزار تن
اورانيوم استخراج كنيم
رييس سازمان انرژي اتمي درباره ميزان غني‌سازي و توليد كيك زرد در كشور گفت: «ما حداقل 210 تا 240 تن در سال اورانيوم اوليه مي‌خواهيم تا آن را به 27 تن سوخت غني شده براي مصرف يك سال نيروگاه بوشهر تبديل كنيم. حدود 40 هزار تن برآورد مي‌شود، بتوانيم در افق بلندمدت اورانيوم استحصال كنيم.» صالحي در مورد هدف‌گذاري رساندن غني‌سازي به 190 هزار سو گفت: «190 هزار سو نياز است كه سوخت سالانه نيروگاهي مثل بوشهر را تامين كند.» او تاكيد كرد، ايران هر چند از نظر منابع طبيعي اورانيوم، كشور غني محسوب نمي‌شود، اما كشور فقيري هم نيست و از مقامات سازمان خواست تا يك تور بازديد براي خبرنگاران از انارك و ساغند برگزار كند تا از نزديك در جريان روند استحصال اورانيوم در اين معادن قرار بگيرند. او تاكيد كرد: «براي رسيدن به 40 هزار تن اورانيوم طبيعي نياز به 7 تا 8 سال زمان نياز داريم و اين مدت زمان همان دوره زماني است كه در برجام ديده شده است، براي همين مي‌گوييم چيزي را در برجام از دست نداده‌ايم.»
به آژانس خبر داده‌ايم كه به تشخيص خودمان محدوديت‌ها را معلق مي‌كنيم
او درباره تهديد اروپا به خروج از برجام گفت: «آنها بايد به تعهدات‌شان برگردند. 16 گزارش آژانس نشانگر متعهد بودن ايران به تعهداتش بوده است. ما گام‌هاي‌مان را صريحا اعلام كرديم و در اظهاريه‌هايي كه به آژانس اعلام كرديم، اين نوع سانتريفيوژ را نصب مي‌كنيم و اين فرآيندها را طي مي‌كنيم. قبلا به آژانس گفته‌ايم و اين‌گونه نيست كه ناگهاني گفته باشيم و امروز آخرين مرحله زنجيره 30تايي IR6 طي و گازدهي انجام شد.» صالحي اظهار داشت: «ما نگفتيم از برجام مي‌خواهيم بيرون برويم، گفته‌ايم براساس حق‌مان و ماده 26 و 36 برجام اين حق را داريم كه متناسب با اقدامات آنها بخشي يا كل تعهدات خود را معلق كنيم و ما طبق آن عمل كرده و خيلي هم با احتياط و مطالعه شده اقدام مي‌كنيم.»
واكنش اروپا به رونمايي از زنجيره سانتريفيوژهاي مدرن ايران
يك سخنگوي اتحاديه اروپا روز دوشنبه اعلام كرد اين اتحاديه هنوز به توافق هسته‌اي با ايران (برجام) پايبند است. به گزارش فارس، «ماجا كوچيانيك»، سخنگوي كميسيون اروپا گفته كه برجام «مربوط به امنيت ما است و توافقي نيست كه فقط براي امنيت منطقه و اروپا اهميت داشته باشد، بلكه براي امنيت كل دنيا است.» به نوشته آسوشيتدپرس، اين سخنگوي كميسيون اروپا در بخش ديگري از سخنانش گفت كه پايبندي اتحاديه اروپا به توافق به «پايبندي كامل ايران» وابسته است. طبق گزارش خبرگزاري فرانسه، كوچيانيك درباره سخنان امروز «علي اكبر صالحي»، رييس سازمان انرژي اتمي ايران هم اظهارنظر كرد. او گفت از اعلانيه ايران «مطلع است» اما براي اظهارنظر درباره آن منتظر تاييد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي خواهد ماند.»