ديوان عالي هند و افراط‌گرايي
اردوان امير‌اصلاني
سرانجام ديوان عالي هند در روز شنبه نهم نوامبر تصميم خود را در مورد دعوي حقوقي كه تقريبا هفت دهه به طول انجاميد و بعضا منجر به ريخته شدن خون مسلمانان و هندوها شد به اين ترتيب به نفع هندوها اتخاذ كرد: معبدي براي وقف راما قهرمان حماسه رامايانا - پادشاه افسانه‌اي هندوستان و هفتمين تجسم ويشنو كه تصور مي‌رود در اين مكان متولد شده - در ايوديا واقع در ايالت اوتارپرادش در شمال شرقي هند بنا خواهد شد. اين معبد دقيقا در محل مسجد مشهور بابري بنا خواهد شد كه در قرن 16 به دستور ظهيرالدين محمد بابر (1530 - 1483)، موسس گوركانيان يا امپراتوري مغولي هند، شاهزاده‌اي از دودمان تيموريان و نوادگان اميرتيمور و چنگيزخان و اولين امپراتور مغول بعد از فتح هندوستان ساخته شد. مسجد در سال 1992 در جريان خونين‌ترين شورش‌ها از زمان استقلال هند در 1947 كه منجر به كشته شدن قريب به 2 هزار نفر شد، تخريب شد. پنج قاضي كه به اتفاق آرا اين تصميم را اتخاذ كردند از دولت نارندرا مودي درخواست كردند كه براي جبران قطعه زمين ديگري مشرف به ايدوديا را براي بازسازي مسجد به مسلمانان اختصاص دهد. تصميم ديوان عالي كشور پيامدهاي سياسي سنگيني خواهد داشت. به لحاظ مشروعيت جاي تعجب است كه چرا همانند قضات ديوان عدالت اوتارپراداش در سال 2010 به نفع اشتراك عادلانه اين مكان مذهبي بين هندوها و مسلمانان حكم صادر نشد. در آن زمان قضات فقط به واقعيت‌هاي تاريخي يادآور قرن‌ها همزيستي مسالمت‌آميز مسلمانان و هندوها و پرستش خدايان خود در يك مكان مشترك استناد كردند. تبديل ايوديا به يك مكان مذهبي مشترك و سمبل هند سكولار و دموكراتيك كه بسياري از مذاهب، خصوصا اين دو كه بيشتر براي خود تاريخ‌سازي كردند را پذيرفته و به رسميت مي‌شناسد به عنوان راه‌حل التيام‌بخش و آشتي‌جويانه تصميم خير‌انديشانه‌اي به نظر مي‌رسيد. اما با تصميم‌گيري تبعيض‌آميز به نفع يك اسطوره تا واقعيت تاريخي و به رسميت شناختن حاكميت هندوها بر ايوديا، ديوان عالي كشور بر ملي‌گرايي هويتي كه پيشينه عقيدتي دولت نارندرا مودي است، صحه گذاشته است. اين موضوع همچنين يك پيروزي بزرگ سياسي براي نارندرا مودي است زيرا حزب او يعني حزب فرا ملي‌گراي مردم هند (بهاراتيا جاناتا) از سال 1992 ساخت معبد راما را محور اصلي تلاش‌هاي خود قرار داده است. اهداف مودي و افراطيون هندو در پشت سر او هرگز مبهم نبوده است.
بازنويسي داستان «مادر هند» و زدودن آثار باشكوه امپراتوري مغول و به حاشيه راندن مسلمانان به سود هندوها مسيري است كه حزب ملي‌گراي هند مايل است در پيش روي هندوستان قرار دهد و با در نظر گرفتن انتخاب مجدد نخست‌وزير در ماه مه گذشته اين موضوع پژواك عمومي گسترده‌اي پيدا مي‌كند. به دنبال اين پيروزي، بسياري از هندوها بر اين باور بودند كه در دوره دوم تصميم نهايي در مورد ايوديا گرفته خواهد شد و در نهايت آنها موفق شدند.
در حقيقت اين تصميم وضعيت مسلمانان ايوديا را به شدت تغيير خواهد داد. در واقع 25 سال است كه آنها بايد حضور چادر دربردارنده مجسمه راما را كه به عنوان يك معبد در نظر گرفته شده و روزانه هزاران زاير براي زيارت آن مي‌روند، تحمل كنند. تاييد سربسته‌اي بر اعمال خشونت‌آميز كه در نهايت منجر به تخريب مسجد آنان شد. از سال 1992 اعمال خشونت‌آميزي توسط فراملي‌گرايان افراطي هندو بر عليه مسلمانان صورت گرفته است. تا جايي كه 10 سال بعد در سال 2002 زايرين هندو هنگام برگشت از ايوديا با قطار مسلمانان را مورد آزار و تعدي زياد قرار داده و زنان را توقيف كردند. برخي از مسلمانان اميدوارند با اين داوري كه از مدت‌ها پيش انتظار آن مي‌رفت هندوها راضي شده باشند و سرانجام اجازه بدهند تا آنان در صلح و آرامش به زندگي ادامه بدهند. موضوع ايوديا كه اكنون به يك مورد حقوقي تبديل شده بسيار جدي‌تر از اين است. آيا نمي‌تواند توجيهي براي تخريب ديگر اماكن نمادين ميراث مغول باشد؟ از اين گذشته، از نظر فراملي‌گرايان حتي تاج‌محل كه در سراسر جهان نمادي از هند است يادآور دوران ظلم و ستم است! براي رام مادهاو، دبيركل حزب فوق ملي‌گراي مردم، هند بايد همان پليدي‌زدايي كه پس از پايان استعمار انگليس انجام داد را در مورد گذشته مسلمان خود انجام بدهد. حذف تاريخچه مغول و تاثير فرهنگي آن بر تمدن هندوستان جاي بسي تاسف است. درست است كه نارندرا مودي در شنبه شب اعلام كرد هيچكس در «هند جديد» احساس مستثني بودن نخواهد كرد، اما مسلمانان هندي از اين واهمه دارند كه با اين تصميم بيشتر به حاشيه رانده شوند. چطور مي‌توان آنان را به خاطر وضعيت موجود در ايالت جامو و كشمير مقصر دانست؟ پس از تاريخ 5 آگوست كه ايالت كشمير به معناي واقعي ضميمه هند شد با قطع شبكه‌هاي ارتباطي، ارتباط اكثريت مسلمان كشميري با جهان قطع و حكومت نظامي برقرار شد. چطور مي‌توان از مشاهده نهادينه شدن خشونت فرقه‌اي در كشوري كه بدرفتاري عليه مسلمانان به ندرت توسط دولت محكوم شود و اعضاي اكثر احزاب خود مشوق آن هستند، واهمه نداشت؟ در حالي كه بسياري از مسلمانان ترجيح مي‌دهند براي كاهش تنش‌ها در مقابل تصميم اتخاذ شده در مورد ايوديا سر تسليم فرود بياورند، برخي ديگر به فكر به چالش كشيدن آن هستند، حتي اگر اين به معناي شعله‌ور شدن درگيري‌هاي جديد در جامعه باشد. در واقع اين داوري مي‌تواند بيش از حد تحريك‌آميز باشد. دولت مودي چنان از خطرات آگاه بود كه چند ساعت پس از صدور حكم ديوان عالي، وزارت كشور هند در حال تقويت اقدامات امنيتي در دهلي‌نو و همچنين در ايوديا محل استقرار نيروهاي امنيتي از چندين روز قبل بود. در تاريخ 12 نوامبر انتظار حضور يك ميليون زاير براي استحمام آييني در رودخانه ساريو مي‌رفت. خيابان‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي براي جلوگيري از پخش شايعات تحت نظارت قرار گرفتند و مدارس براي دو روز تعطيل شدند. چيزي كه چند ماه پيش فقط ظن و گمان بود به يقين تبديل شد. اين تصميم نه‌تنها تابعيت مسلمانان هند بلكه ثبات هند به عنوان يك كشور تاريخي را تضعيف مي‌كند. كشوري كه خود را بزرگ‌ترين دموكراسي جهان مي‌خواند هر چه بيشتر از زيرساخت‌هاي سكولار خود دور مي‌شود. از اين رو، مسلم نيست كه استراتژي فراملي‌گرايي مودي كه جاه‌طلبي‌هاي اقتصادي بزرگي براي هند دارد در طولاني مدت برنده باشد. مودي خواهان دستيابي به يك اقتصاد 5 هزار ميليارد دلاري تا سال 2025 است. اما در حال حاضر، رشد اقتصادي پايين است و نرخ بيكاري به رقم نجومي 45% از جمعيت فعال مي‌رسد. مودي به اميد يافتن شركاي جديد تجاري سفرهاي خارج از كشور را چند برابر مي‌كند. اما جامعه جهاني به طور فزاينده جهت‌گيري سياسي او را محكوم مي‌كند و به طور قطع ديدگاه منفي نسبت به بروز عامل تهديدآميز جنگ داخلي براي تجارت با هند دارد. اين مساله چنان جدي گرفته شده است كه بسياري از مقامات (به شرط ناشناس ماندن) به رسانه‌ها اطمينان خاطر داده‌اند كه هيچ مسجدي به دنبال حكم ديوان عالي كشور تخريب نخواهد شد. مودي براي اطمينان از اينكه بار ديگر دغدغه‌هاي مذهبي فراتر از واقعيت‌هاي تاريخي و سياسي خواهد بود، حتي از تضعيف اين بناي عظيم يعني هند به وسيله اين نقطه ضعف ابايي ندارد. پي‌نوشت: نگارنده اين مقاله روابط ميان هندوها و مسلمانان از ابتداي امپراتوري مغول تا عصر حاضر را در آخرين كتاب خود با عنوان «پاكستان از دوران امپراتوري مغول تا جمهوري اسلامي» كه توسط انتشارات Archipelago منتشر شده را به رشته تحرير درآورده‌ام.