اندوه بي‌پايان پناهجويان
محمود فاضلي
به جرات مي‌توانم ادعا كنم كه روزنامه اعتماد در يك سال گذشته بيش از همه رسانه‌هاي داخلي به موضوع پناهجويان در خاورميانه و مديترانه پرداخته است و همين صفحه آخر روزنامه، بارها گزارش‌هاي تحليلي و خبري در زمينه مهاجرت پناهجويان كشورهاي خاورميانه و آفريقا به سمت اروپا منتشر كرده تا بلكه توجه افكار عمومي را به اين موضوع دردناك اجتماعي كه قطعا تبعات سياسي و اجتماعي آن بر كسي پوشيده نيست، جلب كند.
كشورهاي جنوب اروپا هر يك از منظر خود به اين موضوع نگريسته و به دنبال اهداف آشكار و پنهان خود در اين زمينه هستند. اگر دو كشور تركيه و يونان را مهم‌ترين كشورها در اين زمينه و در مقياس بسيار كمتر ساير كشورهاي اروپايي را درگير اين موضوع بدانيم، سخن گزافي نگفته‌ايم. موج حملات نظامي تركيه به سوريه و گلايه چند ساله آنكارا از اتحاديه اروپا كه هيچ كمكي را به تركيه نمي‌كند، موجب شد اين كشور كه ميزبان ميليون‌ها نفر آواره است، مرزهاي خود را براي عبور پناهجويان باز بگذارد.
تنش‌هاي موجود در خاورميانه و تاثيرات مستقيم آن بر كشورهاي سوريه، افغانستان، ليبي، عراق و يمن باعث شده كه زيرساختارهاي اين كشورها به نابودي كشيده شده و ميليون‌ها نفر از شهروندان اين كشورها مجبور به ترك خانه و كاشانه خود شوند. كميسيون مهاجرت شوراي امنيت سازمان ملل اعلام كرده كه تعداد 13 هزار پناهجو در مرزهاي تركيه و در مجاورت مرزهاي شمالي يونان گرفتار شده‌اند و تلاش دارند، وارد خاك يونان شوند.
به دنبال كشته شدن 33 سرباز تركيه در شمال سوريه، نه تنها مانع آوارگان و پناهجويان براي عبور از مرز و مهاجرت به طرف اروپا نمي‌شود بلكه اين امر را تسهيل مي‌كند و ارتش گذرگاه مرزي با يونان را ترك كرده است. آنكارا بارها اعلام كرده، جامعه بين‌الملل ما را در برابر اين مساله تنها گذاشته است. اگر به طور جدي در تقسيم اين بار به ما كمك نكنند، ديگر نمي‌توانيم پذيراي مهاجران بيشتر باشيم. به گفته اردوغان «ماه‌ها قبل گفتم اگر بار پناهجويان را بين خود تقسيم نكنيم، درها را باز مي‌كنيم اما جدي نگرفتند. همين كه درها را باز كرديم، مقامات اروپايي پشت سر هم زنگ مي‌زنند. به آنها گفتيم ديگر شما هم از اين بار بي‌نصيب نخواهيد ماند. تركيه طبق توافق سال 2016 با اتحاديه اروپا قول داده است در ازاي دريافت كمك مالي 3.7 ميليون سوري مهاجر را در خاك خود نگاه دارد و مانع حركت آنها به سوي اروپا شود. اين كشور بارها تهديد كرده بود در صورت تاخير در دريافت اين كمك‌ها، درهاي خروج را براي مهاجران خواهد گشود.
پس از آنكه تركيه مرزهاي خود با اتحاديه اروپا را به روي پناهجويان گشود، مرزهاي يونان شاهد حضور هزاران پناهجو سوري و افغاني در مرزها بود. اين كشور مرزهاي خود را در بالاترين حالت آماده‌باش قرار داده و عمليات بررسي و بازجويي تنگه‌‌ها در جزاير را تشديد كرده است. نيروي‌هاي نظامي در مرز مشترك با تركيه حتي اهالي بعضي از جزاير مهاجرپذير يونان در حمايت از پليس وارد عمل شده‌اند. گشت‌هاي مرزي زميني و دريايي يونان در شمال شرق اين كشور تقويت شده‌اند. ميتسو تاكيس، نخست‌وزير يونان پس از برگزاري جلسه بحران شوراي امنيت ملي اين كشور اعلام كرد «يونان حفاظت از مرزهاي خود را به بالاترين سطح خود مي‌رساند و نمي‌خواهد درخواست‌هاي پناهندگي جديد را به مدت يك ماه بپذيرد. تركيه به «قاچاق انسان» و تشويق مهاجرت غيرقانوني متهم است. كساني كه از راه‌هاي غيرقانوني وارد يونان شده‌اند هر چه سريع‌تر به كشورهايشان برگردانده مي‌شوند.»
طي روزهاي اخير يونان با فشار ناگهاني، دسته‌جمعي، سازمان يافته و هماهنگ شده انتقال جمعيت به مرزهاي شرق زميني و دريايي خود مواجه است. به باور آتن، اقدامات تركيه نقض وظايف ناشي از توافق اتحاديه اروپا و تركيه است. تركيه به جاي محدود كردن باندهاي قاچاق، خود به قاچاقچي تبديل شده است. به رغم اينكه طرف يوناني اعلام كرده، اجازه هيچ ورود غيرقانوني را نخواهد داد اما هزاران نفر با توسل به زور قصد ورود به خاك يونان را دارند. مقامات يوناني اخيرا تصميماتي در زمينه «ارتقاي تدابير حفاظت از مرزهاي شرقي از جمله زميني و دريايي توسط نيروهاي مسلح و امنيتي كشور به بالاترين سطح به منظور بازدارندگي از ورود غيرقانوني به كشور، تعليق درخواست‌هاي پناهندگي افرادي كه به طور غيرقانوني وارد كشور مي‌شوند و در صورت امكان اخراج فوري اين افراد به كشورهاي مبدا» را اتخاذ مي‌كند.