سفر وزير خارجه سوييس به تهران
محمود فاضلي
ايگنازيو كاسيس، وزير امور خارجه سوييس جهت انجام يك ديدار دو روزه امروز به تهران سفر مي‌كند. او كه از سال 2017 مسووليت وزارت خارجه سوييس را برعهده دارد تا پيش از اين به تهران سفر نداشته است. اين ديدار در چارچوب جشن صدمين سالگرد مناسبات ديپلماتيك سوييس و ايران انجام مي‌گيرد و پيش‌بيني مي‌شود وزير خارجه اين كشور با رييس‌جمهور، رييس مجلس، وزير خارجه و دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار داشته باشد. طرف سوييسي احتمالا نمايشگاهي درباره تاريخ روابط دوجانبه سوييس و ايران را افتتاح خواهد كرد و در جمع نمايندگان شركت‌هاي سوييسي، در بخش علمي و بخش بهداشت و درمان حضور خواهد يافت. وزير خارجه سوييس از بخش حفاظت منافع در تهران كه سوييس از 40 سال پيش تاكنون در آن حفاظت منافع امريكا در ايران را به‌عهده دارد، ديدن خواهد كرد. شواهد نشان مي‌دهد در ملاقات‌هاي دو طرف موضوعاتي همچون روابط دوجانبه، گسترش روابط اقتصادي و نيز افزايش سطح همكاري‌هاي تجاري ميان دو كشور، كانال پرداخت مالي سوييس جهت صدور كالاهاي انساني به ايران، تحولات جديد درباره مذاكرات هسته‌اي ايران و تحولات خاورميانه مورد بحث و گفت‌وگو قرار گيرد. معمولا همزمان با انجام چنين سفرهايي رسانه‌هاي بين‌المللي مدعي هستند سوييس شانس بالايي در جهت كاستن تنش بين واشنگتن و تهران را دارد و اينكه سفارت سوييس به‌زعم خود تلاش دارد از بدتر شدن روابط بين ايران و امريكا جلوگيري كند و حتي برخي اوقات موضوع حفاظت منافع امريكا در ايران، 50درصد از وقت كاري خود را به اين امر اختصاص مي‌دهد.
سابقه روابط دوجانبه
در قرن هفدهم سوييسي‌ها به ويژه سازندگان ساعت اولين كساني از سوييس بودند كه به ايران كه آن زمان امپراتوري پارس ناميده مي‌شد، سفر كردند و برخي آنها مقيم اين سرزمين شدند. در قرن نوزدهم، دو كشور روابط رسمي با يكديگر برقرار كردند. علايق تجاري، آكادميك، اقتصادي و سياسي، به اين تبادلات و پيوند سرعت بخشيد. ناصرالدين شاه در جولاي 1783 پس از ديدار از پاريس، 5 روز در سوييس اقامت داشت. به مناسبت همين ديدار، دو كشور يك قرارداد دوستي و تجاري امضا كردند. روابط بين سوييس و ايران گسترش پيدا كرد و دولت فدرال سوييس در 1920 تصميم گرفت تا يك نمايندگي در تهران تاسيس نمايد كه در سال 1936 به سفارتخانه ارتقا يافت. در سال 1940، تعداد اتباع سوييس در ايران افزايش پيدا كرد و از سه نفر در سال 1873 به 182 نفر در سال 1940 رسيد. تبادلات بين دو كشور نيز مرتبا گسترده‌تر مي‌شد. نيروهاي متخصص سوييس در بخش مالي به عنوان مشاور حقوقي و در ساخت خط راه‌آهن و صنايع ماشين‌آلات در ايران مشغول بودند. تجار، هنرمندان، دانشمندان و دانشجويان نقش مهمي در همكاري‌هاي دو كشور داشتند.
شركت ملي نفت ايران در سال 1950 يك تيم از كارشناسان سوييسي در زمينه اكتشافات و زمين‌شناسي را به خدمت گرفت كه آنها در سال 1956 در نزديكي شهر قم يك ميدان نفتي بزرگي را كشف كردند.
به دنبال پيروزي انقلاب اسلامي و تسخير لانه جاسوسي امريكا در تهران و قطع روابط ايران و امريكا، سوييس از 31 خرداد 1359 حفاظت منافع امريكا در تهران را برعهده گرفت. يوهان اشنايدر امان رييس‌جمهور وقت سوييس در فوريه 2016 در راس يك هيات اقتصادي به تهران سفر كرد كه طرفين درباره يك نقشه راه كه بايد به روابط طولاني بين دو كشور توسعه دهد، توافق كردند. رييس‌جمهوري ايران نيز در جولاي 2018 به سوييس سفر رسمي داشت. سوييس در سال 2017 نيز حفاظت منافع ايران در عربستان و بالعكس را نيز به‌عهده گرفت و از سال 2019، حفاظت منافع ايران در كانادا را نيز به‌عهده دارد.
حفاظت از منافع دو كشور
روابط سياسي سوييس با ايران در مقايسه با ساير كشورهاي اروپاي غربي خوب و دوستانه بوده است. در مقايسه با برخوردهاي خصمانه دول غربي، سوييس روابط متعادل‌تري با تهران داشته و اين روابط منجر به همكاري‌هاي سياسي طرفين شد. در پي اعمال تحريم‌هاي اقتصادي يك‌طرفه از سوي اتحاديه اروپا بر ايران براي تعليق برنامه هسته‌اي، سوييس كه از جمله اعضاي اين اتحاديه به‌شمار نمي‌رود، در اين مدت تغيير محسوسي در مراودات خود با ايران ايجاد نكرد و به ارسال تجهيزات صنعتي و ساير كالاهاي تجاري به ايران ادامه داد. در سال 2013 كميته سه‌جانبه ميان ايران، سوييس و سوريه به منظور ارسال كمك‌هاي انسان‌دوستانه سوييس به مردم سوريه در تهران برگزار شد. سوييس از تلاش‌ها براي حل و فصل تنش‌ها بر سر مسائل پيرامون برنامه هسته‌اي ايران استقبال و برجام را يكي از عناصر مهم منع اشاعه هسته‌اي مي‌داند. اين كشور هميشه آماده ميزباني گفت‌وگو‌هاي طرفين بوده است و در گذشته نيز چنين نقشي داشته است. ديپلمات‌هاي سوييس در سال‌هاي اخير چند بار تبادل زندانيان بين ايران و امريكا را با موفقيت انجام داده‌اند. در سال 2016 چند زنداني دو تابعيتي ايراني توانستند از طريق سوييس به امريكا بازگردند و متقابلا هفت ايراني زنداني در امريكا هم آزاد و به تهران بازگشتند. در تير ماه سال جاري نيز مايكل وايت 46 ساله يك افسر سابق ارتش امريكا كه به 10 سال زندان در ايران محكوم شده بود، پس از دو سال زندان، به دليل تشديد بيماري و دلايل انساني و طي فرآيند قضايي، از ايران اخراج شد. وزير خارجه سوييس از اقدامات دو كشور كه باعث آزادي «وايت و مجيد طاهري» گرديده استقبال كرد و براي ادامه ارايه خدمات خوب ديپلماتيك سنتي خود تاكيد كرد. بازگشت «وايت» به كشورش درست يك روز پس از آنكه سيروس عسگري دانشمند ايراني از امريكا پس از سه سال زندان به اتهام جاسوسي، به تهران بازگشت. در آستانه سفر امروز وزير خارجه سوييس به تهران، همتاي امريكايي‌اش از همتاي خود به خاطر نقش مداوم سازنده به عنوان حافظ منافع ما در ايران و كمك به محافظت و بازگرداني شهروندان امريكايي كه به ادعاي او به گونه‌اي نادرست در ايران زنداني شده‌اند، تشكر كرد. سياستمداران سوييسي در زمينه سياست خارجي تلاش‌هاي اين كشور درخصوص كاهش تنش در بحران بين امريكا و ايران را مثبت ارزيابي كرده و آن را نتيجه 40 سال اعتماد به فعاليت سفارت سوييس در تهران دانسته و نتيجه‌گيري مي‌كنند همين امر وجهه سوييس در افكار عمومي در امريكا را تقويت كرده است. حتي در اروپا گروهي معتقدند در بحران بين ايران و امريكا نقش هيچ كشوري در اروپا مانند نقش سوييس تا اين حد با اهميت نيست و سفارت سوييس در تهران نقش اساسي در زمينه كاهش تنش بين تهران و واشنگتن داشته است. در روزهاي اخير برخي محافل خبري سفر وزير خارجه سوييس به ايران را از اين جهت حائز اهميت مي‌دانند كه معمولا امريكا از طريق اين كشور پيام‌هاي خود را به ايران ارسال مي‌كند.
كانال مالي
سوييس چندي پيش اعلام كرده بود در حال كار كردن روي يك كانال مالي براي ارسال كالاهاي انسان‌دوستانه است و در حال رايزني با مقامات مربوطه، بانك‌ها و شركت‌هاي سوييسي است تا سازوكاري قابل اطمينان ايجاد كند. اين مكانيسم به اين جهت ايجاد شده تا از طريق آن بتوان نيازهاي حياتي براي مردم ايران را تامين كرد بدون آنكه تحريم‌هاي امريكا عليه اين كشور نقض شوند. اين مكانيسم از فوريه سال جاري امكان پرداخت براي شركت‌هاي سوييسي كه كالاهاي انساني از جمله دارو، مواد دارويي، وسايل پزشكي و موادغذايي به ايران صادر مي‌كنند را فراهم كرده است. اولين محموله دارويي در راستاي اين مكانيسم از سوي يك شركت دارويي سوييس به ايران ارسال شد و قرار است محموله‌هاي ديگري ارسال شود. طبق بعضي اخبار منتشره، امكان تامين ارز از طريق منابع ارزي سوييس ميسر شده و در آينده نزديك گشايش‌هايي براي تامين كالاهاي اساسي، دارو و تجهيزات پزشكي امكان‌پذير است. هر چند جزييات دقيق آن هنوز مشخص نيست اما احتمالا چنين موضوعي در جريان مذاكرات ميان مقامات ايراني و سوييسي درخصوص تسهيل روابط اقتصادي و بانكي دو كشور علني خواهد شد. به ادعاي بعضي منابع اين گشايش ناشي از چراغ سبز امريكا به سوييس براي آزادسازي برخي منابع ايران باشد. رييس اتاق بازرگاني ايران و سوييس اعتقاد دارد در اين سفر طبيعتا گسترش كانال بشردوستانه سوييس (SHTA) مورد توجه خواهد بود و بحث اصلي در اين موضوع، تامين مالي اين كانال است و به‌نظر مي‌رسد راهكارهايي پيدا شده كه اين منابع مالي تامين شود. در حال حاضر 50 معامله در انتظار تامين مالي اين كانال هستند و اگر انجام شود، مجوز معامله را دريافت خواهند كرد. سوييس هميشه جلوتر از بقيه كشورهاي اروپايي بوده و اين را ايجاد كانال مالي نشان داده است. اين سفر در حالي برگزار مي‌شود كه مواضع منفي مطبوعات اين كشور به موضوعاتي همچون «نقش ايران در خاورميانه، وضعيت حقوق بشر در ايران، احكام دادگاه‌هاي ايران، فروش نفت ايران به ونزوئلا، همكاري آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با تهران و تصميم امريكا مبني بر فعال كردن مكانيسم ماشه» ادامه دارد.