«ناديا» اسير سلول انفرادي!
محمد بلوچ زهي
هر روز كه مي‌گذرد بر وخامت حال «ناديا» كه اسير سلول انفرادي تنگ و باريك شده، افزوده مي‌شود بدون آنكه كسي را ككي بگزد و چاره‌اي انديشه كند از براي نجات جانش! «ناديا» 10 سال است كه در تك سلول انفرادي گرفتار شده و زيست طبيعي از او سلب و نيز به رغم اينكه مريض احوال است و دوستداران و علاقه‌مندانش نگران، متاسفانه نه به امكانات بهداشتي و درماني و پزشكي دسترسي‌اي هست و نه آنكه صدايش به جايي مي‌رسد و دستش بند تا از حق معالجه و حقوق طبيعي و قانوني‌اش مستمر باشد و بهره‌مند. چند روزي است كه برخي از فعالان و اهل دغدغه با اطلاع و كسب آگاهي از اوضاع و احوال بغرنج و نابسامان «ناديا» خواستار اين شده‌اند كه هر چه سريع‌تر نسبت به وضعيت سلامت جسماني و ناديده گرفتن رنج‌هاي بي‌پايان اين بي‌پناه صغير، اقدامي عاجل شود تا بيش از آنكه فضاي تنگ و غيراستاندارد سلول انفرادي بر وخامت حال و ضعف جسماني ناپايدارش تاثير سوء نگذاشته. حكايت تلخ و ناگوار «ناديا» گرچه در عصر حاكميت قانون و خودآگاهي شهروندان و روشنگري آحاد مردم بعيد به نظر مي‌رسد كه در جايي دگر اينچنين غمبار مجال رخ نماياندن و به وقوع پيوستن يابد اما اگر به فرض مثال در هر كجاي ديگر از اين پهنه گيتي چنين اسفناك و با اعمال شاقه زيستن همراه بود قدر مسلم با بي‌تفاوتي شهروندانش اينگونه مواجه نمي‌شد و سكوت و سكون و انفعال! با كمال تاسف هنوز در گوشه و كنار كشور ما به ويژه در مناطقي توسعه نيافته كه به حقوق جانداران و موجودات غيرخويش پايبندي نيست و كمترين توجه، ديده مي‌شود كه تماميت‌خواهي آدميان هر روز به انحاي مختلف رخ مي‌دهد و مجال وقوع پيدا مي‌كند.
اميدوارم هر چه سريع‌تر نهادهاي متولي و مراجع نظارتي با ورود به شيوه نگهداري «ناديا» و وضعيت نامطلوب فضاي غيراستاندارد آن نسبت به بهبود شرايط زيستش اقدام جدي كنند. حال شايد پرسش پيش آيد كه «ناديا» كيست؟! بي‌مقدمه بايد نوشت يك ماده خرس سياه بلوچي از گونه‌هاي كمياب و در خطر انقراض جانوري است و نيز در فهرست سرخ اتحاديه جهاني حفاظت قرار دارد و مي‌دانيم اين خود به معناي در آستانه انقراض قرار گرفتن جدي اين گونه ارزشمند و نادر حيواني و حايز اهميت بودن آن است.
امروزه اگر شاهد به صدا درآمدن زنگ خطر انقراض گونه‌هاي ارزشمند جانوري چون خرس سياه بلوچي يا به عبارت محلي «مم» هستيم بايد ريشه اين خطر را در رفتارهاي مستبدانه و خودخواهانه ما آدميان جست چراكه شايد در گذشته چندان آگاهي از حقوق حيوانات نبوده اما اكنون در عصر انديشه و آگاهي ديگر پذيرفتني نيست كه انسان به خاطر تفريح يا تامين نيازها و منافع خود بي‌رحمانه پشت پا بزند و ناديده انگارد حقوق حيواني را. «ناديا» ماده خرس سياه بلوچي سال‌ها پيش توسط اداره كل حفاظت محيط زيست سيستان و بلوچستان از اسارت شكارچيان درآمد و با كمال تاسف به اسارتي دگر دچار شد! چند سال پيش با تصميم مقامات و مسوولان حفاظت محيط زيست اين خرس نجات يافته از چنگال شكارچيان براي تيمار و نگهداري بهتر به باغ وحش چاه نيمه زابل سپرده شد اما پس از آن چگونگي شرايط نگهداري و وضعيت جسماني و سلامتي اين توله خرس زيبا مورد غفلت واقع شد و فراموشي. مطابق استانداردها و دستورالعمل‌هاي موجود تدوين شده توسط سازمان حفاظت و محيط زيست حداقل فضاي نگهداري از خرس محيطي۳۰۰ متر مربعي برآورد شده كه نه تنها ناديا از اين امكان محروم است بلكه در يك محفظه تنگ و غيراستاندارد و به صورت انفرادي نگهداري مي‌شود و هنوز در خصوص نحوه رسيدگي و تامين نيازهاي اساسي اين جانور در خطر انقراض، ابهامات و نگراني‌هايي جدي وجود دارد. چند سال پيش نيز در همين باغ وحش چاه نيمه زهك يك ماده شير كه دچار عفونت شديد چشمي شده بود به دليل فقدان امكانات كافي، چشم آن تخليه شد. گرچه خرس سياه بلوچي در مناطقي چون سيستان و بلوچستان به دليل باورهاي بومي و محلي كمتر مورد آسيب مستقيم قرار مي‌گيرد اما طي سال‌هاي گذشته، تلفاتي از اين حيوان بر اثر برخورد با وسايل نقليه با توجه به عبور جاده‌ها از قلمرو «مم» گزارش شده است. خشكسالي، نبود تغذيه كافي در نزديكي قلمرو «مم» و از بين رفتن منبع غذايي اين حيوان به دليل شرايط جوي و نيز هجوم به روستاها و باغات و محصولات كشاورزي از جمله مخاطراتي بوده كه اين حيوان ارزشمند را طي سال‌هاي اخير با تهديد جدي مواجه كرده است. اما بايد به فال نيك گرفت و اميدوار بود كه طي سال‌هاي گذشته هر چند اندك با ارتقاي سطح آگاهي مردم بومي نسبت به اهميت خرس سياه بلوچي اكنون نسبت به گذشته تا حدودي فضاي ايجاد شده به نفع «مم» بلوچستان بيش از هر زمان ديگر بوده و همين حساسيت به خودي خود، كار را براي صيانت اين حيوان سهل‌تر خواهد كرد فقط بانيان امر لطف كرده «ناديا» و نادياهاي ديگر را كه نجات‌شان از توان مردم عادي خارج است با پيگيري از خطر مرگ و اسارت در سلول‌هاي تنگ انفرادي نجات دهند تا بيش از اين شاهد كاهش جمعيت انگشت‌شمار خرس سياه بلوچي در يكي از مهم‌ترين زيستگاه‌هايش در سطح كشور نباشيم. تا بعد.