مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از نتايج سفر به تهران همزمان خرسند و نگران است
احساسات متناقض در وين
شهاب شهسواري | رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي يك روز بعد از سفر به تهران و توافق با مقام‌هاي ايران در خصوص دسترسي آژانس به دوربين‌هاي نظارتي براي تعمير و نگهداري و تعويض كارت‌هاي حافظه، در جلسه شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي حاضر شد و طي سخناني، بار ديگر مدعي نگراني در مورد برنامه هسته‌اي ايران، از جمله در خصوص چهار اختلاف‌نظر باقيمانده پادماني شد. او در اظهاراتش در جمع اعضاي شوراي حكام آژانس كه براي نخستين‌بار در دوسال گذشته تعداد زيادي از كشورهاي عضو ترجيح داده بودند به صورت حضوري نماينده خود را به آن اعزام كنند، بار ديگر در مورد توافق روز يكشنبه در تهران در خصوص تعمير و نگهداري دوربين‌ها، تعويض كارت‌هاي حافظه دوربين‌ها و حفظ كارت‌هاي حافظه مصرف شده در بسته‌هاي مهر و موم شده توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و سازمان انرژي هسته‌اي ايران توضيح داد. نشست شوراي حكام آژانس انرژي اتمي تا جمعه اين هفته ادامه دارد. تا پيش از سفر شنبه‌شب مديركل آژانس به تهران، گمانه‌زني‌هايي در مورد احتمال صدور يك قطعنامه ضدايراني از سوي شوراي حكام مطرح مي‌شد، اما پس از انجام اين سفر و مذاكرات گروسي در تهران، به نظر مي‌رسد كه دولت‌هاي غربي، به رهبري فرانسه و امريكا، فعلا از صدور قطعنامه‌اي تحريك‌آميز عليه ايران منصرف شده‌اند.
توضيحات گروسي در مورد سفر به تهران
رافائل گروسي، در حاشيه نشست شوراي حكام آژانس انرژي اتمي درخصوص سفرش به تهران توضيحاتي به خبرنگاران ارايه كرد. او تاكيد كرد كه ايران «هيچ قولي به او» در مورد مسائل باقيمانده پادماني نداده است و تصريح كرد: «سفر من براي قول گرفتن نبود، من مي‌خواستم كه با دولت جديد گفت‌وگويي صريح داشته باشم.» گروسي همچنين در پاسخ به سوالي در اين مورد كه آيا در سفر به تهران در مورد عدم صدور قطعنامه‌اي در شوراي حكام توافق شده است، تاكيد كرد كه چنين موضوعي در بيانيه مشترك او و حسين اسلامي رييس سازمان انرژي اتمي ايران وجود ندارد و تاكيد كرد اين موضوع دراختيار او نيست، بلكه در حوزه اختيارات اعضاي شوراي حكام آژانس است. او همچنين تاكيد كرد كه آژانس همچنان دسترسي كامل به تاسيسات هسته‌اي ايران در نطنز و فردو دارد و به ميزان موردنياز به بازرسان اجازه حضور داده مي‌شود و كاهش همكاري‌ها فقط در مورد تاسيساتي است كه در قالب برجام و پروتكل الحاقي بازرسي مي‌شدند.
گروسي همچنين توضيح داد همان‌گونه كه در بيانيه مشترك يكشنبه شب او با رييس سازمان انرژي اتمي ايران آمده است، دو طرف هفته آينده در حاشيه اجلاس مجمع عمومي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با هم ديدار مي‌كنند و او براي سومين ديدار بار ديگر با فاصله كمي از ديدار دوم به تهران سفر خواهد كرد. گروسي در پاسخ به اظهارنظر خبرنگاري كه پرسيد چرا نسبت به ايران براي پاسخگويي درخصوص سوالات باقيمانده پادماني سخت‌گيري بيشتري نمي‌شود، تاكيد كرد: «سخت‌گيري بيشتر يا كمتر مفهومي نسبي است.» به گزارش خبرگزاري فارس، وي تاكيد كرد: «آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به وضوح سطح همكاري را مشخص كرده است به‌طوري كه جايي براي حدس و گمان باقي نمي‌گذارد و كارهايي كه آژانس انجام داده است، به خودي خود نشان‌دهنده جدي بودن رويكرد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است.»
رافائل گروسي همچنين درخصوص موضوع آسيب رسيدن به دوربين‌هاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در يك مركز هسته‌اي ايران در شهر كرج توضيحاتي داد و تاكيد كرد كه مشخص نيست چه ميزان از داده‌هاي ضبط شده در دوربين‌هاي آسيب داده در اين مركز از دست رفته است و تا چه اندازه از اين داده‌ها را مي‌توان با داده‌هاي باقيمانده در دوربين‌هاي ديگر جبران كرد، چراكه آژانس هنوز به اطلاعات ضبط شده توسط اين دوربين‌ها دسترسي ندارد. با اين حال، گروسي تاكيد كرد كه در تهران مجوز تعويض و تعمير دوربين‌هاي مركز مزبور را دريافت كرده است. روزنامه اسراييلي جروزالم پست، مدعي شده ممكن است حادثه‌اي كه منجر به آسيب ديدن دوربين‌هاي نظارتي آژانس در كرج شده است، محصول خرابكاري موساد، سازمان جاسوسي رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين باشد.
استمرار سياست دولت روحاني
در دولت رييسي
كارت‌هاي حافظه مهر و موم شده در ايران اطلاعات تصويري ضبط شده توسط دوربين‌هاي آژانس از روز 6 اسفند سال گذشته تاكنون را در خود نگه داشته‌اند كه همزمان با اجرايي شدن مصوبه مجلس شوراي اسلامي دسترسي آژانس به محتواي آنها قطع شد. با اين حال، دولت وقت ايران در توافقي با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، فرصتي سه ماهه براي حفظ محتواي ضبط شده روي اين كارت‌هاي حافظه به آژانس و تضمين داد در صورت رفع تحريم‌هاي يك‌جانبه امريكا عليه ايران و بازگشت طرف‌هاي ديگر برجام به اجراي تعهدات‌شان، دسترسي به اين محتوا براي آژانس امكان‌پذير شود. هر چند مهلت ايران براي نگهداري اين تصاوير، خرداد ماه سال جاري به پايان مي‌رسيد، اما ايران تصميم گرفت براي نشان دادن حسن نيت و استمرار مذاكرات در وين براي بازگشت امريكا به برجام، اين تصاوير را همچنان حفظ كند. تا روز يكشنبه مشخص نبود كه موضع دولت جديد ايران در مورد حفظ اين تصاوير و استمرار ضبط آف‌لاين تصاوير دوربين‌هاي آژانس در تهران چه خواهد بود، به ويژه اينكه بسياري از هواداران طرح مجلس براي قطع همكاري با آژانس در حوزه تعهدات هسته‌اي برجامي و اجراي داوطلبانه آژانس، از همفكران دولت جديد بودند و در دولت قبل، مدعي مي‌شدند كه توافق با آژانس براي نگهداري تصاوير، زيرپاگذاشتن و نقض قانون مصوب مجلس است و حتي گروهي از نمايندگان خواستار محاكمه مقام‌هاي ارشد دولت شده بودند. اما نهايتا، پس از گفت‌وگوي روز يكشنبه رافائل گروسي، مديركل آژانس با محمد اسلامي، معاون رييس‌جمهور اسلامي ايران و رييس سازمان انرژي اتمي، مشخص شد كه دولت سيزدهم هم همچنان به تفاهم ايران براي حفظ تصاوير دوربين‌هاي آژانس تا مشخص شدن نتايج مذاكرات وين براي بازگشت امريكا به برجام، پايبند است.
سخنراني گروسي در شوراي حكام آژانس
گروسي در ابتداي اظهاراتش در شوراي حكام به سفرش به تهران اشاره و تاكيد كرد كه تاكنون توانسته است، اقدامات راستي‌آزمايي غيرقابل جايگزين آژانس را كه براي همه مفيد است، تقويت كند. گروسي تاكيد كرد تا روز 5 اسفند سال 1399 آژانس به‌طور كامل مي‌توانست اجراي تعهدات ايران در چارچوب برجام را رصد كند، اما از آن زمان به دليل تصميم ايران براي توقف تعهدات هسته‌اي‌اش تحت برجام از جمله توقف [اجراي داوطلبانه] پروتكل الحاقي، اين نظارت‌ها به شكل جدي تقليل يافته است. گروسي همچنين از فقدان همكاري از سوي ايران براي پاسخ به سوالات آژانس درخصوص يافت شدن ذرات اورانيوم در چهار مكان اعلام نشده به آژانس عميقا اظهار نگراني كرد.
به گزارش خبرگزاري فارس، گروسي در سخنان خود در شوراي حكام گفت: «وجود چندين ذره اورانيوم با منشا انساني در سه مكان اعلام نشده به آژانس در ايران و همچنين وجود ذرات تغييريافته ايزوتوپي در يكي از اين مكان‌ها، نشانه واضحي از اين است كه مواد اتمي يا تجهيزات آلوده به مواد اتمي در آن مكان‌ها وجود داشته است. ايران هنوز توضيحات لازم درباره وجود ذرات مواد اتمي در هيچ‌كدام از اين سه مكان را كه آژانس به آنها دسترسي تكميلي داشته، ارايه نداده است. همچنين ايران به سوالات آژانس درباره مكان اعلام نشده ديگر پاسخ نداده و درباره مكان فعلي اورانيوم طبيعي به شكل ديسك فلزي هم شفاف‌سازي نكرده است.» وي ادامه داد: «من كماكان از اينكه مواد اتمي در مكان‌هاي اعلام نشده در ايران وجود داشته و مكان‌هاي كنوني آن مواد اتمي براي آژانس نامعلوم است، عميقا نگران هستم و همچنين بعد از حدود دو سال، از اينكه مسائل پادماني فوق‌الذكر مرتبط با چهار مكان اعلام نشده در ايران همچنان حل نشده، نگراني فزاينده‌اي دارم. من بر لزوم شفاف‌سازي ايران و حل فوري اين مسائل از طريق ارايه اطلاعات، اسناد و پاسخ به سوالات آژانس تاكيد دارم. نبود پيشرفت در شفاف‌سازي سوالات آژانس حول صحت و كمال اعلاميه‌هاي پادماني ايران، تاثير شديدي بر توانايي آژانس براي اطمينان حاصل‌كردن از ماهيت صلح‌آميز برنامه هسته‌اي ايران گذاشته است.»
گروسي همچنين تاكيد كرد: «من از ايران مي‌خواهم تمام الزامات خود ذيل توافق‌هاي جانبي توافقنامه پادماني و بند ۱.۳ تغيير يافته را اجرا كند. من در ارتباط با اين دو مساله در گزارش‌هاي قبلي، نشان دادم كه توانستم به ايران سفر كرده و با اعضاي دولت جديد براي صحبت درباره اين مسائل با رويكردي جهت حل فوري آنها ديدار كنم.»
واكنش روسيه به اعلام آمادگي تهران براي بازگشت به مذاكرات وين
ميخاييل اوليانف، نماينده دايم روسيه در دفاتر سازمان ملل در وين در واكنش به اظهارات روز گذشته سخنگوي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران درخصوص آمادگي ايران براي بازگشت به مذاكرات وين نوشت: «سيگنال‌هاي دلگرم‌كننده‌اي از ايران مي‌رسد. مدت‌هاست منتظر ازسرگيري مذاكرات وين هستيم. فاصله بين دور ششم و هفتم مذاكرات از 30 خرداد تاكنون خيلي زياد شده است. وقت مناسبي است كه به ميز مذاكره بازگرديم.» اظهارات ميخاييل اوليانف در واكنش به اظهارات روز گذشته سخنگوي وزارت امورخارجه كشورمان در نشست هفتگي با خبرنگاران بيان شد كه گفته بود: «گفت‌وگوهاي وين از سر گرفته مي‌شود. دولتي رفته و آمده است. دولت ضمن اينكه اعلام كرده گفت‌وگوهاي وين را در تاريخ نزديك از سر مي‌گيرد و قطعا انتظار داريم طرف‌هاي ديگر وقتي به وين مي‌آيند با واقعيات روي زمين به وين بيايند.»
مذاكرات ايران با 1+4 در وين از سيزدهم فروردين ماه سال جاري در قالب جلسه كميسيون مشترك برجام آغاز شده است. پنج عضو باقيمانده ديگر در برجام جز ايران در وين با ايالات متحده امريكا هم مذاكره مي‌كنند و در واقع مذاكرات در چارچوب غيرمستقيم ميان تهران و واشنگتن براي تعيين شرايط بازگشت دوطرف به تمامي تعهدات‌شان در برجام انجام مي‌شود. اين مذاكرات از 13 فروردين ماه تا 30 خرداد در 6 دور برگزار شد و نمايندگان كشورها پنج بار براي رايزني و مشورت با پايتخت‌هاي‌شان مذاكرات را قطع كردند. پايان دور ششم مذاكرات با برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري در ايران همزمان شد، اين همزماني باعث شد تا به امروز، يعني 85 روز بعد، همچنان تاريخ جديدي براي دور هشتم مذاكرات مشخص نشده باشد. ميخاييل اوليانف، دو روز پيش در مصاحبه با يك روزنامه روسي، مدعي شده بود كه باخبر است ايراني‌ها به صورت روزانه و فشرده براي تعيين تيم مذاكره‌كننده و اعزام اين تيم به وين تلاش مي‌كنند.