هياهو در امريكا درباره
استراتژي جديد«فراسوي مرز»
دولت بايدن قصد دارد با اجراي يك استراتژي جديد نظامي مبارزه با تروريسم را صرفا از طريق استفاده از حملات پهپادي انجام دهد
ترجمه: آرمين منتظري
استراتژي جديد نظامي جو بايدن در افغانستان با عنوان «فراسوي مرز» سوالاتي جديد در ذهن نمايندگان كنگره امريكا و كارشناسان مبارزه با تروريسم ايجاد كرده است، چراكه خروج امريكا از افغانستان تغييرات عمده‌اي در محاسبات، نوع تهديد‌ها و توانايي‌هاي امريكا در مقابله با آنها ايجاد كرده است. به گزارش اكسيوس، مباحث در اين خصوص پس از آن داغ شد كه در تاريخ 27 آگوست، برخي مقامات ارشد شوراي امنيت ملي امريكا كنفرانس ويديويي با سناتورهاي جمهوري‌خواه و دموكرات برگزار كردند. حالا كه بيستمين سالروز حملات 11 سپتامبر نيز سرآمده، انتظار مي‌رود كه آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه امريكا در مقابل اعضاي كميته‌هايي از مجلس سنا و كنگره قرار بگيرد و شهادت دهد و انتظار مي‌رود كه در اين جلسات سوالات مهم‌تري به شكل علني مطرح شود. منتقدان مي‌گويند جو بايدن و تيمش هنوز جزييات كافي اين استراتژي و توضيحات كامل درباره استراتژي مبارزه تروريسم خود را براي بررسي بيشتر به نمايندگان كنگره و سنا ارايه نكرده‌اند. بايدن البته بارها از توانايي‌هاي «فراسوي مرز» امريكا سخن به ميان آورده و گفته كه پس از خروج امريكا از افغانستان استراتژي مبارزه با تروريسم واشنگتن برمبناي شناسايي و حمله به تروريست‌ها از طريق ابزارهاي نظارتي و پرواز پهپادهايي كه از ديگر كشورها پرواز مي‌كنند، بنيان نهاده خواهد شد. اما برخي كارشناسان امنيتي معتقدند تكيه صرف به اين توانايي‌ها در شرايط فعلي تا پيش از اين تجربه نشده است. در كشورهايي نظير يمن، عراق، سومالي و سوريه كه امريكا در آنها از اين استراتژي استفاده كرده، همواره يك شبكه اطلاعاتي، يك پايگاه هوايي نزديك به محل عمليات و يك متحد منطقه‌اي وجود داشته است. در افغانستان تحت كنترل طالبان كه سازمان سيا همه منابعش را از آنجا خارج كرده، نزديك‌ترين پايگاه هوايي امريكا در خليج‌فارس واقع شده است.
اكسيوس گزارش مي‌كند كه ساعت يك بعدازظهر فرداي روزي كه در فرودگاه كابل انفجار رخ داد و به كشته شدن 13 نظامي امريكايي و ده‌ها غيرنظامي افغان منجر شد، برخي مقامات ارشد شوراي امنيت ملي دولت بايدن كنفرانس تلفني را با سناتورهايي از هر دو حزب دموكرات و جمهوري‌خواه برگزار كردند. در اين كنفرانس آنتوني بلينكن وزير امورخارجه، كاتلين هيكس معاون وزير دفاع، آلخانرو مايوركاس وزير امنيت سرزميني و ژنرال جان هايتن رييس ستاد مشترك ارتش امريكا حضور داشتند. منابع اكسيوس گفته‌اند اين كنفرانس تلفني زماني به بحث و مجادله تبديل شد كه سناتور ميچ مككانل، رهبر جمهوري‌خواهان در سنا سوال كرد: «با توجه به بنزيني كه روي آتش تروريسم ريخته شده، شما چه برنامه‌اي در زمينه جنگ با ترور داريد؟ هر چند به نظر مي‌رسد كه ما وا داده‌ايم اما تروريست‌ها همچنان به كارشان ادامه مي‌دهند؟»
كالين كال، معاون سياسي وزير دفاع در پاسخ به مككانل گفت: «آنچه از القاعده باقي مانده به هيچ‌وجه تهديدي را متوجه خاك امريكا نمي‌كند. ما نيروهاي‌مان را در خليج‌فارس براي اعلام هشدار سريع حفظ كرده‌ايم. علاوه بر اين جنگنده‌ها و مقامات خود را نيز در منطقه حفظ كرده‌ايم. ما بايد در كشورهايي نظير افغانستان، يمن، سومالي و ديگر نقاط جهان براي مقابله با تهديدات احتمالي آماده باشيم.» پس از آن تيم بايدن به سوالات بعدي پاسخ دادند. اما سناتورهاي جمهوري‌خواه اعلام كردند كه از پاسخ‌هاي تيم بايدن كلافه شده‌اند. سناتورهاي جمهوري‌خواه گفته‌اند با توجه به شرايط امنيتي در افغانستان كه به شدت رو به وخامت مي‌رود، توجيهات دولت بايدن درباره اتفاقاتي كه در حال وقوع است، به هيچ‌وجه قابل قبول نيست.
جان كربي، سخنگوي وزارت دفاع امريكا در بيانيه‌اي كه خطاب به اكسيوس صادر كرد، اعلام كرده: «اگرچه ما نمي‌توانيم درباره جزييات گفت‌وگوهاي‌مان با نمايندگان كنگره و سنا صحبت كنيم اما بايد بگوييم كه ما همچنان توانايي‌هاي‌مان را براي اجراي عمليات‌هاي «فراسوي مرز» عليه عواملي كه خاك و منافع امريكا را تهديد مي‌كنند، برخورداريم.» كربي نوشت: همان‌طور كه وزير دفاع گفته در صورت نياز مي‌توانيم به هر نقطه‌اي از جهان دسترسي داشته باشيم ولي براي انجام حملات موثر نياز نيست لزوما در آن نقطه حضور داشته باشيم. البته درست است كه حمله از راه دور دشوارتر است اما اين كار غيرممكن نيست. چنانچه تاكنون نيز اين مساله اثبات شده است. ما همچنان به همكاري با دولت و كنگره ادامه مي‌دهيم تا از برقراري امنيت كشور اطمينان حاصل شود.»
اكسيوس مي‌نويسد حتي قبل از كنفرانس تلفني مذكور نيز نمايندگان كنگره امريكا سوالاتي را مطرح مي‌كردند. روز بيست و ششم آگوست، ماركو روبيو، معاون رييس كميته اطلاعات مركز سنا و دو تن ديگر از اعضاي اين كميته به نامهاي بن ساسي و روي بلانت نامهاي خطاب به جو بايدن نوشتند و از او خواستند توضيح دهد كه دولتش چطور مي‌خواهد توانايي‌هاي اطلاعاتي و مبارزه با تروريسم خود را كه از دست رفته است، بازسازي كند. ماركو روبيو در گفت‌وگو با اكسيوس گفته پاسخ آنچه در آن نامه درخواست كرده بودند را دريافت نكرده‌اند. روبيو گفته: «ما هنوز چيزي از تيم آقاي بايدن نشنيده‌ايم كه شبيه به يك برنامه واقعي باشد. ما معتقديم برنامه «فراسوي مرز» صرفا رجزخواني است نه استراتژي. شايد شرايط در اين هفته تغيير كند و چيزهاي جديدي بشنويم اما تا به اينجاي كار هر چه بحثش به ميان آمد، همراه با محدوديت‌هاي بسيار است.»
ليندسي گراهام، سناتور جمهوري‌خواه نيز در گفت‌وگو با اكسيوس گفته است: «اگر استراتژي «فراسوي مرز» عملي بود، حالا نبايد هيچ داعشي در عراق و سوريه وجود مي‌داشت. آن زمان هم همين حرف‌ها را به ما زدند. مي‌گفتند مي‌توانيم از پهپاد و توانايي‌هاي فراسوي مرز براي ممانعت از شكل‌گيري سازمان تروريست‌ها استفاده كنيم.
كاخ سفيد از پاسخ به سوالات اكسيوس درباره اين استراتژي امتناع كرد و در عوض شوراي امنيت ملي امريكا خبرنگار اكسيوس را به سخنراني كه هفته گذشته اليزابت شروود، مشاور امنيت سرزميني امريكا درباره استراتژي مبارزه با تروريسم ايراد كرده، ارجاع داد. شروود در آن سخنراني گفته بود دولت امريكا پيش‌تر گزينه‌هاي استراتژي «فراسوي مرز» را پيش رو قرار داده و همچنان در حال افزودن به شمار آنها است. شروود همچنين بر اهميت ديپلماسي، توسعه و تلاش‌هاي پيشگيرانه براي گسترش توانايي‌هاي امريكا در مبارزه با تروريسم تاكيد كرد. البته شروود در اين سخنراني مستقما هيچ اشاره‌اي به نگراني‌هاي كارشناساني كه درباره چالش‌هاي منحصربه‌فرد استفاده از استراتژي هشدار داده بودند، نكرد. البته تنها جمهوري‌خواهان نيستند كه درباره اين استراتژي بايدن و ميزان عملي بودنش شك و ترديد دارند. ژنرال فرانك مكنزي، فرمانده سنتكام در ماه آوريل در يكي از جلسات كنگره گفت: «نمي‌خواهم بگويم استراتژي «فراسوي مرز» خيلي آسان عملي مي‌شود. عملي كردن اين استراتژي بسيار دشوار است اما غيرممكن نيست.» ست جونز، كارشناس مبارزه با تروريسم در مركز مطالعات استراتژيك و بين‌المللي مي‌گويد «خيلي غيرواقعگرايانه است اگر بخواهيم فكر كنيم كه استراتژي «فراسوي مرز» مي‌تواند موثر باشد. حمله براساس اين استراتژي مثل سنجاق فرو كردن در بدن تروريست‌ها است و ضربه كاري وارد نمي‌آورد. البته برخي دموكرات‌ها نظر ديگري دارند. يكي از دستياران دموكرات كميته روابط خارجي مجلس نمايندگان امريكا به حمله پهپادي بيست و هفت آگوست امريكا به ايالات ننگرهار افغانستان اشاره كرد و اين حمله را به مثالي از موفق بودن استراتژي «فراسوي مرز» دانست. در اين حمله دو فرمانده برجسته داعش كشته شدند.
اما دو روز بعد از اين حمله، نيويورك تايمز در گزارشي نوشت كه در يك حمله پهپادي ديگر 10 غيرنظامي كشته شدند، چراكه رادارها و دوربين‌هاي نظارتي بشكه‌هاي آب را با مخازن مواد منفجره اشتباه گرفتند. اين اتفاق نشان مي‌دهد كه استفاده از اين استراتژي با چه محدوديت‌هايي روبه‌رو است. جان كربي، روز بيست و نهم آگوست اعلام كرد كه فرماندهي سنتكام هنوز مشغول بررسي ابعاد اين حمله است. كربي گفت: «اگرچه دوست ندارم قبل از مشخص شدن نتيجه تحقيقات نظري بدهم اما بايد بگويم كه اين حمله با هدف ممانعت از وقوع حمله‌اي ديگر به فرودگاه كابل صورت گرفت. ما به‌شدت تلاش مي‌كنيم تا در حملات اينچنيني به غيرنظاميان آسيبي وارد نشود و از وارد آمدن هرگونه آسيبي به افراد بيگانه به شدت اندوهگين هستيم.»