عبدالربه منصور هادي
بعد از ۷ سال حكومت ويرانگر از راه دور، قدرت را واگذار كرد
منصوبان جديد رياض و ابوظبي براي يمن
شهاب شهسواري
روز پنجشنبه و در پي برگزاري نشست نمايندگان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس و گروه‌هاي مخالف انصارالله يمن به ميزباني رياض، در اقدامي غافلگير‌كننده، عبدالربه منصور هادي، پس از ۱۰ سال چسبيدن به كرسي رياست‌جمهوري يمن كه ۷ سال آن از راه دور و در پناه پادشاهي سعودي در رياض بود، اعلام كرد از مقام خود كناره‌گيري مي‌كند. او قدرت خود را به شوراي تازه تاسيس رياست‌جمهوري با ۸ عضو واگذار كرد كه تمام اعضاي آن را نمايندگان گروه‌هاي مخالف انصارالله تشكيل مي‌دهند. هادي همچنين علي محسن الاحمر، معاون جنجالي خود را نيز از كار بركنار كرده است. اعلام موجوديت شوراي رياست‌جمهوري و كناره‌گيري عبدالربه منصور هادي از قدرت، به صورت موازي با آتش‌بس دوماهه‌اي صورت گرفته است كه با ميانجيگري سازمان ملل متحد و در پي مذاكرات عربستان سعودي و انصارالله به دست آمد. انصارالله يمن تاسيس اين شوراي حكومتي جديد را محكوم و آن را دخالت مجدد خارجي در يمن توصيف كرده است.
برخلاف مذاكرات مستقيم تحت حمايت سازمان ملل متحد با عربستان سعودي، انصارالله يمن به دليل اينكه مذاكرات ابتكار شوراي همكاري خليج‌فارس به ميزباني عربستان سعودي، دولت متجاوز به يمن، برگزار مي‌شد، حاضر به شركت در گفت‌وگوهاي شوراي همكاري خليج‌فارس براي صلح در يمن نشد. مقام‌هاي سعودي علاوه بر كنار گذاشتن عبدالربه منصور هادي و تعيين شوراي هشت نفره از گروه‌هاي مختلف تحت حمايت سعودي و امارات در يمن، رشاد العليمي را در مقام رياست اين شورا منصوب كرده است. بلافاصله بعد از اعلام تشكيل شوراي رياست‌جمهوري، محمد بن سلمان، وليعهد و رهبر بالفعل عربستان سعودي، با رشاد العليمي، رييس اين شورا ديدار كرد. از ديگر اعضاي شناخته شده اين شورا عيدروس الزبيدي، رييس شوراي انتقالي جنوب يمن تحت حمايت امارات متحده عربي، عبدالرحمن المحرمي، فرمانده تيپ غول‌ها تحت حمايت امارات متحده عربي، سلطان العراده، استاندار مارب نزديك به حزب الاصلاح هستند. طارق صالح، برادر‌زاده علي عبدالله صالح، رييس‌جمهور پيشين يمن هم در مقام معاونت رييس شورا منصوب شده است.
واكنش انصارالله
انصارالله يمن از ابتدا حاضر به شركت در اين نشست نشده بود و پس از اعلام تشكيل شوراي رياست‌جمهوري، اين اقدام را هم محكوم كرده است. محمد عبدالسلام، سخنگوي انصارالله يمن گفت: «هرگونه اقدامي خارج از مرزهاي يمن نمايش خنده‌دار و بازي تفريحي است كه كشورهاي متجاوز آن را انجام مي‌دهند. حال و آينده يمن در داخل خود كشورمان تعيين مي‌شود. صلح با توقف تجاوز و رفع محاصره و خروج نيروهاي خارجي از اين كشور ممكن است. اما هر كار ديگري غير از آن تلاش نااميدكننده‌اي براي تشديد و بدتر كردن اوضاع است. ملت يمن هيچ ارتباطي با اقدامات غيرقانوني كه خارج از مرزها و از سوي طرف‌هاي غيرمشروع صادر مي‌شود، ندارد.» عبدالسلام گفت: «مشروعيت ادعايي به پايان رسيده است. جامعه جهاني و سازمان ملل ديگر هيچ توجيهي براي ادامه استفاده از اصطلاح مشروعيت ادعايي به عنوان بهانه‌اي براي قتل و محاصره ملت ما ندارند.» به گزارش فارس، محمد البخيتي، عضو دفتر سياسي انصارالله در گفت‌وگو با شبكه الميادين در اين خصوص گفت: «گام ايجاد شوراي رهبري رياست‌جمهوري همه را غافلگير كرد. رشاد العليمي به عنوان رييس اين شوراي جديد انتخاب شد، چراكه او آدم امريكاست.» محمد البخيتي ادامه داد: «رشاد العليمي تنها فردي بود كه در تصويب يك ماده كه حضور امريكا در يمن را مشروع مي‌كرد، شرم نكرد. ما يك روز پيش از تجاوز در آستانه برداشتن چنين گامي بوديم اما چرا امروز با اختيار امريكا و عربستان سعودي اين گام را برداشتند؟» البخيتي اضافه كرد: «يمن هيچ نقشي در ايجاد شوراي رياست‌جمهوري ندارد.گام ايجاد اين شورا مشروعيت جعلي متجاوزان به يمن را از بين برد. بي‌شك اين پايداري ملت يمن بود كه باعث شد چنين گام نامشروعي و غيرموجهي را بردارند. اين گام به نفع خودشان نيست. گفت‌وگو بايد ميان يمن و چهار كشور متجاوز باشد، زيرا اين شورا بيانگر نگرش يمني‌ها نيست.»
استقبال عربستان، امارات و شوراي همكاري
عبدالربه منصور هادي، رييس‌جمهور مستعفي يمن روز پنجشنبه در يك پيام كوتاه تلويزيوني گفت: «من به گونه‌اي برگشت‌ناپذير اختيارات كامل خود را مطابق قانون اساسي و ابتكار خليج [فارس] و مكانيسم‌هاي اجرايي‌اش، به شوراي رياست‌جمهوري تفويض مي‌كنم.» بنا بر اعلام خبرگزاري رسمي عربستان سعودي، عربستان سعودي و امارات متحده عربي بلافاصله بعد از اين تحول، اعلام كرده‌اند كه بسته كمك ۳ ميليارد دلاري به بانك مركزي يمن درنظر گرفته‌اند. در طول ماه‌هاي گذشته، دو حامي اصلي دولت مستعفي يمن به شدت از كمك‌هاي مالي و تجهيزات نظامي به نظاميان وابسته به اين حكومت خودداري مي‌كردند. عربستان سعودي همچنين از شوراي رياست‌جمهوري خواسته است تا مذاكرات جامع براي راه‌حل سياسي در يمن را با انصارالله يمن آغاز كند. عربستان سعودي همچنين اعلام كرده است كه ۳۰۰ ميليون دلار كمك براي صندوق امداد بشردوستانه سازمان ملل متحد در يمن درنظر گرفته و خواستار برگزاري يك كنفرانس كمك‌هاي بين‌المللي براي يمن شده است.
وزارت خارجه امارات متحده عربي هم با صدور بيانيه‌اي از اقدام هادي براي واگذاري قدرت استقبال كرده است. وزارت خارجه امارات اين تصميم هادي را در جهت تكميل روند اجراي مرحله انتقالي و تفويض كامل اختيارات اجرايي و صلاحيت‌هاي رياست‌جمهوري [طبق قانون اساسي و تلاش‌هاي كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس] دانسته و از آن استقبال كرده است. دولت امارات در اين بيانيه ابراز اميدواري كرده است كه بتواند در اين مرحله تا رسيدن به يك راه‌حل سياسي جامع بين تمام طرف‌هاي يمني، با هدف تحقق صلح و ثبات، پيشرفت و شكوفايي براي ملت يمن سهيم باشد.
نشست نمايندگان كشورهاي عضو شوراي همكاري خليج‌فارس در رياض هم از اين اقدام هادي استقبال و با صدور بيانيه‌اي تاكيد كرده است: «سرنوشت يمن و شوراي همكاري خليج‌فارس در هم گره خورده است.»
شورايي كه بايد در عمل ديد
گرگوري جانسون، عضو پيشين كميته كارشناسان سازمان ملل متحد در امور يمن در واكنش به تشكيل شوراي رياست‌جمهوري يمن در توييتر مي‌نويسد: «اين اقدام تلاشي، احتمالا در آخرين لحظه براي ايجاد نوعي اتحاد در ائتلاف ضد حوثي است. مشكل اين است كه روشن نيست اين افراد متنوع كه بسياري از آنها ديدگاه‌هايي به شدت متفاوت با يكديگر دارند، چگونه قرار است با هم كار كنند.» پيتر سالزبوري، تحليلگر انديشكده گروه بحران نيز در اين مورد مي‌نويسد: «واگذاري قدرت از سوي هادي به شوراي رياست‌جمهوري كه از شخصيت‌هاي كليدي سياسي و نظامي تشكيل شده كه مستقيما در ميدان اثرگذارند، يك واقعه مهم است. اين مساله اثرگذارترين تحول در مجموعه نيروهاي ضدحوثي از زمان آغاز جنگ تاكنون است، اما اينكه در عمل چه نتيجه‌اي خواهد داشت، واقعا پيچيده است.»
سعودي‌ها از هادي خسته شدند
پايگاه خبري الجزيره در تحليلي به نوشته ابوبكر الشماهي مي‌نويسد: «پايان دوران قدرت عبدالربه منصور هادي در مقام رييس‌جمهور، چيزي نبود كه بسياري از يمني‌ها را سوگوار كند. همين موضوع توصيف جامعي از رياست‌جمهوري مردي است كه به عنوان يك رهبر تصادفي است كه نتوانست در طول جنگ تقريبا هشت ساله يمن كه كل كشور را نابود كرده است، نيروهاي دولتي را فرماندهي كند. هادي معاون رييس‌جمهور پيشين يمن، علي عبدالله صالح بود كه بعد از ۳۳ سال، سال ۲۰۱۲ در پي خيزش‌هاي بهار عربي مجبور به كناره‌گيري از قدرت شد. او قرار بود تنها دو سال و به عنوان دوره انتقالي به يك دموكراسي فراگير يمني، رييس‌جمهور انتقالي كشور در قدرت باشد.» عبدالربه منصور هادي، هرگز وعده تشكيل دولت فراگير دموكراتيك را عملي نكرد و بعد از تصرف صنعا پايتخت يمن در سال ۲۰۱۴ توسط انصارالله كه عمدتا از شيعيان زيدي شمال يمن بودند، سال ۲۰۱۵ مجبور به استعفا و فرار از پايتخت شد. او بعد از فرار از يمن به عربستان سعودي پناهنده شد و از آن زمان تاكنون، دولت عربستان به نيابت از او جنگي ويران‌كننده را عليه يمن آغاز كرد. الجزيره مي‌نويسد: آنچه به‌‌رغم فرار از يمن و فقدان محبوبيت براي سال‌ها هادي را در قدرت نگه داشت «فقدان گزينه جايگزيني بود كه در ميان ائتلاف پر از اختلاف و شكاف ضد حوثي‌ها در يمن بود، به علاوه آنچه از آن به عنوان مشروعيت بين‌المللي دولت هادي ياد مي‌شد.» اين پايگاه خبري قطري ادامه مي‌دهد: «اكنون به نظر مي‌رسد كه سعودي‌ها ديگر خسته شده‌اند و تصميم گرفته‌اند كه گزينه جايگزين مجموعه‌اي از نمايندگان گروه‌هاي مختلف ضد حوثي در يمن باشد كه در يك شوراي رياست‌جمهوري گرد هم بيايند، با اين اميد كه همه رضايتمند باشند. اما تحليلگران نبايد فرض كنند اين گروه ۸ نفره كه روز پنجشنبه اعلام شد، متحد باقي خواهند ماند. يكي از آنها، عيدروس الزبيدي، معتقد است كه جنوب يمن بايد از كشور منفك شود و خود را رييس‌جمهور يمن جنوبي مي‌داند. منافعي كه در شوراي رياست‌جمهوري نمايندگان مي‌شوند، بي‌ترديد با هم برخورد خواهند كرد. سوال اين است كه آيا آنها فعلا مي‌توانند شكاف‌ها را كنار بگذارند و بر پيام اتحاد پابرجا بمانند يا نه.» الجزيره ادامه مي‌دهد: علاوه بر همه اينها، كناره‌گيري علي محسن الاحمر از مقام معاونت رييس‌جمهور، يك نظامي قدرتمند كه نزديك به ۴۰ سال از اثرگذارترين نظاميان يمن بود، با استقبال عده زيادي مواجه خواهد شد، به خصوص از سوي گروه‌هاي وابسته به امارات متحده عربي. علي محسن مدت‌هاست كه ارتباط نزديكي با حزب الاصلاح دارد كه يك حزب تحت نزديك اخوان‌المسلمين در يمن محسوب مي‌شود. شوراي انتقالي جنوب تحت رهبري الزبيدي و ديگر گروه‌هاي تحت حمايت امارات به شدت با اين حزب مشكل دارند. با اين حال، عربستان با قرار دادن سلطان العراده، استاندار مارب كه به موشين نزديك است در شوراي رياست‌جمهوري، حزب اصلاح را هم راضي نگه داشته است. علاوه بر اين رشاد العليمي، فردي كه به عنوان رييس شوراي رياست‌جمهوري معرفي شده است نيز رابطه نزديكي به كادر رهبري حزب الاصلاح دارد.