تنزل آزادي مطبوعات در جهان

از ماه ژانويه تاكنون در جهان 24 روزنامه‌نگار كشته و بيش از 50 روزنامه‌نگار از جمله پنج روزنامه‌نگار در روسيه پس از تهاجم اين كشور به اوكراين بازداشت شدند. تعداد كشورهايي كه وضعيت در سطح «بسيار جدي و بد» است به 28 كشور رسيده است كه يك ركورد محسوب مي‌شود. بر اساس گزارش اخير گزارشگران بدون مرز در ژنو (RSF)، تعداد كشورهايي كه در «وضعيت خوب» قرار دارند كاهش يافته است. سال گذشته تعداد آنها 12 كشور بود كه امسال به 8 كشور رسيده است. چين به ‌همراه برمه، اريتره و كره شمالي در گروه «وضعيت بد» قرار داشته و روسيه هم با پنج پله كاهش نسبت به سال 2021 به جايگاه 155 سقوط كرده است. همه شاخص‌هاي روسيه يك وضعيت بسيار بحراني نشان مي‌دهند كه طي سال‌ها قرمز هستند، اما در شرايط جنگ با اوكراين در حال بدتر شدن هستند.  رسانه‌هاي مستقل روسيه از جمله نشريه «نوايا گازتا» به سردبيري ديميتري موراتوف، برنده جايزه نوبل، مجبور به تعطيلي شدند. بيش از 200 روزنامه‌نگار مستقل روسيه مجبور شدند كشور را ترك كرده تا در تبعيد فعاليت كنند. براي كساني كه در روسيه مانده و سعي مي‌كنند كار خود را انجام دهند، تلفظ كلمه جنگ، انتشار تحقيقات مستقل، اعلام تراژدي‌هاي انساني و مادي درگيري‌ها مطلقا ممنوع است و كساني كه از دستورات سر باز بزنند با محدوديت‌هايي روبرو مي‌شوند. در صدر فهرست كشورهاي برتر نروژ قرار دارد كه براي ششمين سال متوالي مقام اول را كسب كرده و پس از آن دانمارك و سوئد قرار دارند. كشورهايي مانند سوييس، بلژيك و هلند در حال حاضر از اين رده حذف شدند. در اين فهرست ايتاليا با 17 رده سقوط از رده 41 به 58 سقوط كرده است. وضعيت رسانه‌هاي اين كشور در حالي است‌كه كميته پارلماني امنيت جمهوري ايتاليا تصميم گرفته است در مورد دخالت‌هاي خارجي و فعاليت‌هاي نادرست اطلاعاتي در اين كشور با هدف حفظ آزادي و استقلال مطبوعات و اطلاعات تحقيق كند. حتي رييس كميته پارلماني امنيت اين كشور اعلام كرده كميته پارلماني امنيت، مدتي است كه در رابطه با تهديد تركيبي، توجه خود را به استفاده از فضاي مجازي، اخبار جعلي، شبكه‌هاي اجتماعي و مشروط‌سازي رسانه‌هاي عمومي و خصوصي به عنوان ابزار مداخلات دولت‌هاي مهاجم، معطوف ساخته است.  تهيه‌كنندگان اين گزارش معتقدند «رشد گردش اطلاعات نادرست» كه جوامع دموكراتيك را فرا گرفته و افزايش كنترل رسانه‌ها از سوي دولت‌ها از جمله دلايل اين سقوط رتبه است. از 180 كشور بررسي‌شده، 73 درصد آنها با وضعيت ناسالم اطلاعاتي «بسيار جدي»، «داراي مشكل» يا «مشكل جدي» ارزيابي شده‌اند. كريستف دلوير، دبيركل RSF، مي‌گويد: «ايجاد زرادخانه رسانه‌اي در برخي از كشورها شهروندان را از حق اطلاعات محروم مي‌كند، اما همچنين به افزايش تنش‌هاي بين‌المللي كه مي‌تواند منجر به بدترين وضعيت و جنگ شود، كمك مي‌كند.»  چين با رتبه 175 از امكانات قانوني خود براي محدود كردن جمعيت خود و منزوي كردن آن از ساير نقاط جهان، به‌ويژه هنگ‌كنگ استفاده مي‌كند كه پس از به دست گرفتن قدرت آنجا توسط پكن، از رتبه 80 به 148 سقوط كرد. امريكا نيز اخيرا دولت‌هاي چين و هنگ‌كنگ را به‌دليل محدوديت‌هاي رسانه‌اي و ادعاي آزار و اذيت خبرنگاران و مخالفان در سراسر جهان مورد انتقاد قرار داده و چين را «بزرگ‌ترين تهديد» براي آزادي مطبوعات از نظر تعداد روزنامه‌نگاراني كه به‌دليل كارشان در بازداشت هستند، انجام كارهايي مانند افزايش نظارت، آزار و اذيت، ارعاب، سانسور شهروندان، روزنامه‌نگاران، فعالان مي‌داند. متقابلا چين مواضع امريكا را «تلاشي براي تحت فشار قرار دادن چين با اتهامات بي‌اساس» دانسته و بر افشاي هژموني، قلدري و استانداردهاي دوگانه طرف امريكايي در مورد آزادي رسانه‌ها و مطبوعات تاكيد دارد. چين مدعي است اين كشور از حقوق و منافع روزنامه‌نگاران و آزادي بيان شهروندان مطابق با قانون محافظت مي‌كند.
بر اساس طبقه‌بندي سالانه گزارشگران بدون مرز، عربستان كه يكي از سركوب‌گرترين كشورها براي خبرنگاران است با توجه به ‌نقض شديد حقوق روزنامه‌نگاران و آزادي بيان در رتبه 166 از 180 قرار داد. سعودي با سركوب آزادي بيان و بازداشت روزنامه‌نگاران، وبلاگ‌نويسان و نويسندگان روش‌هاي مختلفي را براي سركوب مطبوعات اعمال مي‌كند. تا اول دسامبر 2021 عربستان در ميان پنج كشور اول داراي بيشترين تعداد روزنامه‌نگاران بازداشتي (32 نفر) است. رياض از فعاليت رسانه‌هايي كه مستقيما به آن وابسته نيست جلوگيري كرده و محدوديت‌هايي را براي وب‌سايت‌ها اعمال مي‌كند. عربستان روزنامه‌نگاران را به ‌اتهاماتي همچون «توطئه عليه پادشاهي» و «همكاري با نهادهاي خارجي» به زندان مي‌اندازد.