مصائب تالاب انزلي
پنجمين آتش‌سوزي عمدي تالاب توسط سودجويان
تا كنون دو نفر روانه زندان شده اند
بخش عراقي هورالعظيم
در جنوب نيز همچنان مي‌سوزد
گروه اجتماعي
براي پنجمين بار در سال جاري، آتش را به جان تالاب بين‌المللي انزلي انداختند. تالاب زيباي انزلي كه از ساعات پاياني پنجشنبه شب 10 شهريور ماه براي پنجمين بار طي سه ماه گذشته گرفتار آتش انبوه‌سازان شد همچنان شعله‌ور است و اين‌طور كه مسوولان استاني و محلي گفته‌اند تا عصر ديروز بيش از 40 هكتار از اين تالاب زيبا طعمه آتش شده است. با احتساب وسعتي كه در سومين آتش‌سوزي عمدي گرفتار حريق شده، گفته مي‌شود كه طي سه ماه گذشته بيش از 50 هكتار از تالاب در شعله‌هاي آتش سوخته است. طبق گفته فرماندار بندرانزلي، پنجمين آتش‌سوزي در تالاب زيباي انزلي طي سه ماهه اخير هم مانند دفعات قبل، عامل انساني داشته و عامدانه بوده چنان‌كه چند مظنون مرتبط با حادثه حريق در تالاب انزلي از سوي دادستاني شهرستان شناسايي شده‌اند. عصر ديروز دادستان بندرانزلي هم اعلام كرد: «از شنبه شب، چهار مظنون آتش‌سوزي در تالاب انزلي تحت نظر بودند كه پس از تحقيقات مقدماتي در دادسرا، دو نفر روانه زندان شدند.»
طبق اعلام اين مقام قضايي، به استناد ماده ۶۷۵ قانون مجازات اسلامي، افرادي كه اراضي دولتي را آتش مي‌زنند، چنانچه به قصد مقابله با حكومت جمهوري اسلامي ايران نباشد يك تا پنج سال مجازات مي‌شوند. طبق اعلام سرپرست اداره محيط‌زيست بندرانزلي، آتش‌سوزي در تالاب انزلي از بامداد روز جمعه در قسمت مركزي تالاب آغاز شده و به گفته فرماندار بندرانزلي، آتش به سمت هسته مركزي تالاب هم پيشروي كرده علاوه بر آنكه حجم آتش به دليل نيزاري و باتلاقي بودن مسير دسترسي به منطقه و غيرممكن بودن دسترسي انساني و خودرويي به منطقه دچار حريق هم بالاست.
آيا قاتلان محيط‌زيست واقعا مجازات مي‌شوند؟
به دنبال اقداماتي براي اطفاي حريق تالاب از آغاز آتش‌سوزي تا روز جمعه اميد مي‌رفت كه شعله‌هاي آتش خاموش شود و حتي فرماندار بندرانزلي، جمعه شب از شكسته شدن خط آتش در تالاب بين‌المللي انزلي خبر داد اما صبح ديروز رييس آتش‌نشاني منطقه اعلام كرد كه شعله‌هاي آتش باز هم در منطقه چراغ پشتان تالاب سر برآورده است. در حالي كه به گفته خلبان نيروي هوافضاي سپاه، تا عصر روز جمعه 30 فوت آب توسط سه فروند بالگرد آبپاش نيروي هوافضاي سپاه از تهران و استان مازندران در اين منطقه رهاسازي شده اما فرماندار بندرانزلي مي‌گويد متاسفانه آتش زير خاكستر همچنان وجود دارد و مستعد شعله‌ور شدن است. هنوز گزارش جامعي از ميزان خسارات وارد شده به اين تالاب زيباي بين‌المللي منتشر نشده و فرماندار بندرانزلي گفته كارشناسان و نيروهاي يگان حفاظت محيط‌زيست استان در حال ارزيابي خسارات وارده به تالاب هستند اما پيش‌بيني اين مقام محلي از خسارت اوليه آتش‌سوزي عمدي در تالاب اين است كه بيش از 40 هكتار از تالاب در آتش سوخته است. دو روز پيش از آغاز آتش‌سوزي در تالاب بين‌المللي انزلي كه در جنوب غربي اين شهرستان و در ۴۰ كيلومتري غرب استان گيلان واقع شده، خبري هم درباره تشديد آتش‌سوزي تالاب بين‌المللي «امير كلايه رودبنه» منتشر شد. اين تالاب، روز 7 شهريور گرفتار حريق عمدي شده بود و روز 8 شهريور، رييس كل دادگستري استان گيلان از محل وقوع حريق عمدي بازديد و تاييد كرد كه اين حريق هم علت انساني داشته و عمدي بوده و پاي تصرفات غيرمجاز اراضي در ميان است.
قصه معصوميت يك تالاب
طبق نوشته‌ها در فضاي مجازي، تالاب بندرانزلي معروف به مرداب بندرانزلي با مساحتي حدود ۲۰ هزار هكتار، مستقر در جنوب غربي سواحل درياي خزر، از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين زيستگاه‌هاي طبيعي جانوران ايران است. تالاب انزلي، هر ساله پذيراي تعداد زيادي از پرندگاني است كه از كشورهاي همسايه شمالي به ايران مي‌آيند. اين تالاب به دليل موقعيت جغرافيايي از نظر ميزان بالاي رطوبت و آب با هيچ يك از تالاب‌هاي ايران قابل مقايسه نيست. حوضه آبريز تالاب داراي مساحتي حدود ۳۷۴ هزار هكتار است. تالاب انزلي در سال ۱۳۵۴ (دسامبر 1975) در فهرست تالاب‌هاي بين‌المللي كنوانسيون رامسر به ثبت رسيد علاوه بر آنكه سازمان‌هاي محيط‌زيستي بين‌المللي، اين تالاب را به عنوان زيستگاه با اهميت براي پرندگان تشخيص داده‌اند اما با اين حال، اين تالاب به دليل احتمال بالاي خطر خشك شدن و نياز ضروري به مراقبت، در فهرست مونترآل هم قرار گرفته است. تالاب انزلي، داراي ۱۱ رود اصلي و ۳۰ رود فرعي است كه پس از آبياري مزارع و شاليزارها در بالادست، به همراه جريان‌هاي سطحي حوضه آبريز تالاب به آن وارد مي‌شوند. طبق گزارش‌هاي منتشر شده در فضاي وب، مشكل مهم تالاب انزلي آلودگي روزافزون آب آن است چراكه تقريبا فاضلاب تمام خانه‌هاي مسكوني و اغلب كارخانه‌ها و كارگاه‌هاي صنعتي واقع در اطراف تالاب به درون آن يا به داخل رودخانه‌هايي كه به تالاب مي‌ريزند سرازير مي‌شوند. از ديگر دلايلي كه موجب تهديد تالاب انزلي شده، افزايش سطح رسوبات منجر به كاهش عمق تالاب و همچنين تغيير كاربري زمين‌ها و تبديل بخشي از اراضي حاشيه تالاب به زمين‌هاي كشاورزي است. فروردين ۱۳۹۴، مديركل وقت حفاظت محيط‌زيست گيلان، از كاهش عمق اين تالاب به كمتر از يك متر خبر داد و دليل آن را ورود سالانه ۲۵۰ هزار متر مكعب رسوبات طبيعي و خانگي و صنعتي دانست كه از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن وارد مي‌شود و نقش مهمي در خشك شدن اين تالاب ايفا مي‌كند.
هور هم هنوز مي‌سوزد
دو ماه از آغاز آتش‌سوزي در بخش عراقي هورالعظيم مي‌گذرد و دود غليظي كه اين روزها آسمان شهر اهواز را تيره و تنفس شهروندان را دچار تنگنا كرده، نشانه آن است كه هور هنوز مي‌سوزد. طبق اعلام روز گذشته مديركل حفاظت محيط‌زيست خوزستان دود ناشي از آتش‌سوزي در نيزارهاي بخش عراقي تالاب هورالعظيم به برخي از شهرهاي استان خوزستان هم رسيده است و به گفته محمدجواد اشرفي اين دود در آسمان و هواي شهرهاي هويزه، دشت آزادگان، حميديه و اهواز قابل مشاهده است، علاوه بر آنكه شهرستان مرزي هويزه به ويژه شهر رفيع (از توابع شهرستان هويزه در كنار رودخانه نيسان - از انشعابات كرخه) بيشتر تحت تاثير اين دود قرار گرفته‌اند. طبق گفته اين مقام مسوول، با توجه به خشكسالي گسترده امسال، بيش از ۹۰درصد مساحت بخش عراقي تالاب هورالعظيم دچار خشكي كامل شده است و به همين علت بخش عراقي اين تالاب دچار حريق شده است. تالاب هورالعظيم كه آخرين بازمانده تالاب‌هاي بين‌النهرين است حدود ۳۶۰ هزار هكتار مساحت دارد كه ۱۲۰ هزار هكتار آن داخل ايران و ۲۴۰ هزار هكتار در عراق و به عبارتي دوسوم آن در خاك عراق و يك‌سوم داخل ايران است. آب قسمت تالاب در عراق در گذشته از دجله تامين مي‌شد كه در حال‌حاضر به علت طرح‌هاي سدسازي كشور تركيه، آبي در تالاب وارد نمي‌شود، مگر توسط بارندگي‌هاي سطحي كه تقريبا به حساب نمي‌آيد. در حالت ايده‌آل و تر سالي بايد يك ميليارد و ۸۰۰ ميليون مترمكعب آب در حقابه تالاب وجود داشته باشد؛ اما در شرايط خشكسالي اين ميزان به يك ميليارد و ۳۰۰ ميليون مترمكعب كاهش يافته و در حال حاضر در سمت عراق در كل آب تالاب تامين نمي‌شود و تقريبا خشك است؛ اما در سمت ايران با حوضچه‌بندي تالاب پنج عدد حوضچه تعبيه شده كه البته از اين تعداد هم بعضي كاملا خشك شده و بعضي مقدار كمي آب دارند. طبق اعلام معاون يگان حفاظت محيط زيست، در حال حاضر بارندگي هم در عراق و هم در ايران چه در شرايط تر سالي و چه در شرايط نرمال وجود ندارد و كرخه نيز به واسطه شرايطي كه در بحث كشاورزي مردم محلي، كاهش بارندگي و حجم رواناب موجود در رودخانه در آن حاكم است، باز هم ميزان آب كافي را به تالاب نمي‌رساند. در نتيجه تالاب در سمت ايران نيز به علت خالي بودن آب حقابه و باتوجه به گرما و تبخير آب، مشكلات خاص خود را دارد. با توجه به خشك شدن ۹۰درصد بخش عراقي تالاب هورالعظيم، آتش‌سوزي در بخش عراقي تالاب از نيمه تير ماه تاكنون، بيش از 20 هزار هكتار از تالاب در آتش سوخته است.