همزمان با اختلال اينترنت و مشاركت و بهره‌وري پايين مطرح شد
رشد اقتصادي 8 درصدي
شدني است؟
گروه اقتصادي
ابراهيم رييسي اخيرا طي سخناني اعلام كرده كه دستيابي به رشد اقتصادي 8 درصدي كه هدف‌گذاري شده قابل دسترسي است. اما آيا با توجه به شرايط موجود مي‌توان انتظار رشد اقتصادي 8 درصدي را داشت؟ آنگونه كه داده‌هاي مركز آمار به عنوان مرجع اصلي اعلام رشد اقتصادي و تورم نشان مي‌دهد رشد اقتصادي در بهاري كه گذشت، به ۳.۸ درصد رسيده بود. در عين حال، صندوق بين‌المللي پول (IMF) پيش‌بيني كرده كه رشد اقتصادي در سال ۲۰۲۲ به ۳ درصد و در سال ۲۰۲۳ به ۲ درصد كاهش مي‌يابد. عددي كه مركز آمار ايران براي رشد اقتصادي بهار امسال اعلام كرده، بدون در نظر گرفتن نفت معادل ۴.۳ درصد ثبت شده است. البته صاحب‌نظران اقتصادي با بررسي اين شاخص اقتصادي، آن را نتيجه پايان بيماري كرونا و بازگشت به شرايط عادي مي‌دانند و معتقدند چنين رشدي قابل انتظار بود.
رشدهاي بالاي اقتصادي در دهه طلايي ايران رخ داد
قدرت‌الله امام‌وردي، اقتصاددان و استاد دانشگاه در اين باره معتقد است؛ حتي با وجود صادرات 4 تا 5 ميليون بشكه نفت در روز و درآمدهاي ارزي در دهه‌هاي گذشته كه بدون مشكل و محدوديت هم وارد كشور مي‌شد (به جز سال 1395 كه موضوع برجام مطرح شد و رشد اقتصادي تا 12 درصد را تجربه كرديم) هيچ زمان ديگري رشدهاي بالاي اقتصادي در كشور رخ نداده است. امام‌وردي با اشاره به دهه 40 هجري شمسي به «اعتماد» گفت: چنين رشدهاي اقتصادي بالا را در دهه طلايي اقتصاد ايران (دهه 40) تجربه كرديم و پس از انقلاب به ندرت شاهد رشدهاي بالاي اقتصادي بوديم.
او ادامه داد: اقتصاد بر اساس يك منطق رياضي است و براساس محاسبات دلبخواه و به صورت شعاري نيست. رشد اقتصادي طبق مدل‌هاي رشد كه در متون اقتصاد كلان وجود دارد تابع يك‌سري از عوامل است كه در صورت رشد اين عوامل رشد اقتصادي هم رخ خواهد داد كه مهم‌ترين آن شامل نيروي كار و موجودي سرمايه (نيروي انساني و بهره وري و دانش فني) مي‌شود.
چه اقدامي در جهت افزايش رشد اقتصادي صورت گرفته است؟
اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان كرد: در بخش منابع انساني سوالي كه مطرح مي‌شود اين است كه آيا ما توانسته‌ايم نرخ بيكاري را كاهش دهيم؟ آيا نرخ مشاركت زنان در دنيا كه حدود 50 درصد است و در اقتصاد ايران حدود 10 تا 12 درصد است افزايش يافته است؟ و اينكه در كدام حوزه‌ها كميت نيروي انساني كشور رشد داشته؟ آيا سرمايه‌گذاري خاصي براي افزايش كيفيت نيروي انساني روي دانشگاه‌ها صورت گرفته است كه بتوان انتظار رشد اقتصادي 8 درصدي را داشت.
او با اشاره به شركت‌هاي دانش‌بنيان و شعار امسال ادامه داد: متاسفانه عده‌اي به نام شركت‌هاي دانش‌بنيان با سوءاستفاده از اين فرصت به دنبال اخذ تسهيلات هستند و نمونه اخير آن نيز فرزند معاون رييس‌جمهور بود كه در كانادا به نام شركت دانش‌بنيان سرپرست بخشي از يك شركت توليد فيلترشكن شده بود.
رشد بهره‌وري نزديك به صفر شده است
امام‌وردي با اشاره به افت سرمايه‌گذاري‌ها طي 5 سال گذشته تصريح كرد: سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي نه تنها رشدي نداشته افت هم داشته و امروز شاهد استهلاك در بخش زيرساخت‌ها هستيم و مي‌بينيم كشور دچار فرسودگي تجهيزات و ماشين‌آلات و موجودي سرمايه شده است و سرمايه‌گذاري خارجي كلا منفي شده و درخصوص بهره‌وري نيز اصلا رشدي نداشته‌ايم و بر اساس آمار سازمان بهره‌وري آسيايي (APO) در طول 20 سال گذشته رشد بهره‌وري منفي و نزديك به صفر بوده است و حدود 1 دهم درصد رشد بهره‌وري را تجربه كرده‌ايم.
اين اقتصاددان افزود: اينكه مسوولان مدعي رشد صادرات هستند بايد گفت در اين بخش هم رشد چنداني نداشته‌ايم و به لحاظ كمي و فيزيكي رشد اقتصادي منفي هم شده است. اما به واسطه افزايش قيمت دلار ارزش دلاري ميزان صادرات رشد ناچيزي داشته است كه آن هم چندان قابل ملاحظه نيست و بايد از رييس‌جمهور پرسيد مبناي انتظار رشد 8 درصدي چيست؟
ميزان سرمايه‌گذاري خارجي نسبت به سال گذشته به يك‌چهارم رسيد
امام‌وردي در ادامه با اشاره به فرار سرمايه از كشور خاطرنشان كرد: به دليل ناامن بودن فضاي اقتصادي در كشور رقم قابل توجه 45 ميليارد دلار در طول 4 سال گذشته از كشور خارج شده است و سرمايه‌گذاري خارجي نيز در 6 ماهه ابتداي سال 1400حدود 2 ميليارد و 200 ميليون دلار بوده كه در 6 ماهه امسال اين رقم حدود 380 ميليون دلار شده كه اين رقم نشان مي‌دهد ميزان سرمايه‌گذاري‌ها نسبت به سال گذشته به كمتر از يك‌چهارم رسيده است كه بيشترين ميزان سرمايه‌گذاري هم از سوي افغان‌ها در كشور صورت گرفته است.
اين كارشناس اقتصادي تصريح كرد: از سوي ديگر با قطعي پلتفرم‌هاي مهمي مانند اينستاگرام و واتساپ شاهد آن بوديم كه كسب‌وكارهاي كوچك و متوسط از بين رفتند و يك زيان 24 ميليارد دلاري را به دنبال داشته است اما اصلا هزينه و فايده اين قطعي را در نظر نمي‌گيرند ضمن آنكه اكثر افرادي كه از اين پلتفرم‌ها استفاده مي‌كردند امروز هم با فيلترشكن وارد اين شبكه‌هاي اجتماعي مي‌شوند و اين كنترل اصلا معنايي ندارد ضمن آنكه اين فيلترشكن‌ها را هم فرزندان همين مسوولان به مردم مي‌فروشند و به نظر مي‌رسد اين قضيه تنها منافع مالي براي‌شان دارد.
مصاحبه‌هاي برخي از مسوولان غيرحرفه‌اي است
او تصريح كرد: متاسفانه شاهد مصاحبه‌هاي غيرحرفه‌اي از سوي برخي از مسوولان مانند معاون وزير ارتباطات هستيم كه اعلام كرده است نبايد از اول وارد اين شبكه‌هاي اجتماعي (اينستاگرام و واتساپ) مي‌شديد. اين در حالي است كه بايد فضاي اقتصادي كشور به گونه‌اي باشد تا سرمايه‌گذار به شرايط موجود اعتماد كند نه اينكه سرمايه‌گذاري انجام دهد و پس از آن آقايان اعلام كنند از اول نبايد اين كار را مي‌كرديد با اين منطق هيچ‌گونه شرايط امني براي سرمايه‌گذار پيش نخواهد آمد و باعث از بين رفتن رشد اقتصادي هم مي‌شود.
او ادامه داد: متاسفانه در روز ملي صادرات هم يكي ديگر از معاونين وزارت صمت اعلام كرده كه بازار داخلي كشور ناموس ملي محسوب مي‌شود. اين سخن به چه معني است؟ يعني نبايد صادراتي داشت؟ تجارت خارجي كه اين سخنان را برنمي‌تابد. اگر ايران بخواهد نقشي در اقتصاد داشته باشد تنها از طريق تجارت خارجي امكان‌پذير است و با بستن دروازه‌ها اين قضيه به جايي نمي‌رسد امروز مي‌بينيم كه دو كشور روسيه و چين كه جزو اقتصادهاي كمونيستي و بسته بودند از جمله اقتصادهاي باز دنيا هستند و ايران هم بايد در تجارت خارجي پررنگ‌تر از قبل شود.