جاي هر خمپاره‌اي درختي نشانده‌اند!
مختار شكري‌پور
نودشه شهري مرزي است كه مردم آن تمام دوران جنگ را زير توپ و خمپاره و بمب زيستند
نقطه‌اي با زخم هزاران كه نه؛ ولي صدها توپ و خمپاره و راكت بر تن دارد، اما اكنون جاي هر توپ و خمپاره و راكت، درختي نشانده‌اند. اينجا دامنه كوه بارام (بهرام)، تطور يافته واژه «وارام»، در منطقه هورامان در حومه شهر مرزي «نودشه» از توابع شهرستان پاوه است. مردم منطقه اين كوه را به واسطه وجود گورستاني ديرينه به نام «وارن‌گور» كه در دامنه آن و به معني احتمالي «گوربهرام» است و بر اساس معناي استنباط شده واژگاني و حدس و گماني كه سينه به سينه به آنها رسيده به «بهرام گور» نسبت مي‌دهند. اين جاده خاكي، چشم‌اندازهاي بسيار زيبايي دارد. كوه‌هاي شاهو و آتشگاه پاوه و قله شمشي كه در تمام جنگ خط مقدم جبهه بود و در عكس مشاهده‌پذير است، از جمله اين چشم‌اندازها هستند. اهالي نودشه، عنوان جاده سلامت روي اين جاده گذاشته‌اند، زيرا مكاني براي سياحت و پياده‌روي در دل طبيعت ناب هورامان است و به واسطه خاكي بودنش عبور و مرور ماشيني كمي هم دارد. گروه مردمي كمپين پاريز (به معني حفظ و پرهيز) كه در دل كرونا و با هدف تهيه اقلام حفاظتي، راه‌هاي پيشگيري و اطلاع‌رساني در خصوص آن و كمك‌هاي مردمي به بيماران كرونايي شكل گرفت؛ اما اعضاي آن اندك اندك و به واسطه فروكش كردن بيماري، به فعاليت‌هاي اجتماعي از جمله فعاليت‌هاي محيط زيستي هم مي‌پردازند. درختكاري مشقت‌بار در مسير آرامگاه شهر تا دامنه گردنه بارام، يكي از نقطه عطف‌هاي كاري اين كمپين است. البته حفاظت از محيط زيست به خصوص در آتش‌سوزي‌هاي تابستاني جنگل‌هاي عمدتا بلوط و پاك كردن طبيعت منطقه از آلاينده‌ها ازجمله فعاليت‌هاي ديگر اين كمپين است. در اين كمپين كه متوسل به كمك‌هاي مردمي است، طيف‌هاي مختلفي از علاقه‌مندان و دغدغه‌مندان محيط زيست و ديگر فعاليت‌هاي اجتماعي حضوري جدي و كارآمد دارند. ايده جمعي و نمادين درختكاري در اين جاده خالي از درخت، در اسفندماه سال 1399 و در اولين سالگرد تشكيل اين كمپين و نيز همزمان با هفته درختكاري شكل گرفت. بنابراين و با كمك‌هاي مردمي بيش از صد نهال بومي منطقه طي فراخواني با حضور طيف‌هاي مختلف از جمله كودكان و بانوان و جوانان شهر نودشه كاشته شد. اين حركت خودجوش با پرچين كردنِ نهال‌ها و مراقبت همواره و آبياري مشقت‌بار با تانكر سيار از آنها در سال اول ادامه يافت. در اوايل تابستان 1400 به دليل دشواري آبرساني سيار، اقدام به تهيه لوله پلي‌اتيلن و حفركانال لوله‌گذاري به طول يك كيلومتر در مسير شد و بدين ترتيب جلوي هر نهال انشعاب‌گيري شد.
نبود نشيمنگاهي براي استراحت در اين جاده خاكي، مديران كمپين و اعضاي آن را بر آن داشت كه با كمك‌هاي مردمي، اقدام به ساخت سكوهايي تخته سنگي منطبق با معماري بومي منطقه هورامان در كنار درختان كنند. هر سال هم نهال‌هايي اضافه يا جايگزين نهال‌هاي خشك شده از سرما و يخبندان شده و اين حركت هر سال گسترده‌تر و پوياتر مي‌شود. اين عشق و اشتياق مردمي به درخت و درختكاري باعث شد كه نگارنده براي پاسداشت و دلگرم شدن اعضاي فعال كمپين پاريز نودشه، اين چند سطر را بنويسم تا اداي ديني هر چند كوچك به دست‌اندركاران اين حركت كه مي‌تواند الگويي مناسب براي ديگر نقاط باشد، بكنم. قابل توجه است، نودشه شهري مرزي است كه مردم آن تمام دوران جنگ را زير توپ و خمپاره و بمب زيستند و فاصله شهر با خط مقدم چهار، پنج كيلومتري بيشتر نبود كه در عكس هم مشهود است. اين شهر دو بار همزمان با حلبچه بمباران شيميايي و دو بار بمباران خوشه‌اي و يك‌بار هم با بمب‌هاي سنگين ناپالم بمباران شد.