«اعتماد» پيامدهاي عضويت سوئد در ناتو را بررسي مي‌كند
امريكا برنده اصلي بازي اردوغان
نبايد تحولات ژئوپليتيكي از منظر ايالات متحده را ناديده گرفت
گروه جهان
هفته گذشته بود كه در يك اقدام غافلگير‌كننده، رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه تصميم گرفت با عضويت سوئد در ناتو موافقت كند؛ اقدامي كه سوئد را به سي‌ودومين كشوري تبديل مي‌كند كه به اين بلوك امنيتي و نظامي ترانس آتلانتيكي ملحق خواهد كرد.
در همين راستا شاهد بوديم، پس از مذاكرات سه‌جانبه‌اي كه ميان رييس‌جمهوري تركيه، نخست‌وزير سوئد و دبيركل ناتو صورت گرفت، ينس استولتنبرگ كه به تازگي دبيركلي‌اش در ناتو تمديد شده، اعلام كرد كه اردوغان ضمن موافقت با پيوستن سوئد به اين سازمان، قول داده كه تصويب اين موضوع را در مجلس ملي تركيه نيز تضمين كند؛ امري كه براي بسياري از ناظران و تحليلگران غيرمنتظره بود زيرا تنها چند ساعت قبل از اعلام اين خبر، اردوغان تصريح كرده بود، شرط پيوستن سوئد به ناتو، عضويت تركيه در اتحاديه اروپاست!
پيشنهاد اوليه سوئد براي پيوستن به ناتو در ماه مه سال گذشته ميلادي و در پاسخ به حمله نظامي روسيه به اوكراين ارايه شد. با اين حال از آن زمان تاكنون، تركيه به بهانه‌هاي مختلف از جمله حمايت دولت سوئد از اعضاي حزب كارگران كردستان (پ‌ك‌ك) با چنين موضوعي به صورت قاطع مخالفت كرده بود.
نگاه آنكارا به واشنگتن
هرچند در اين ميان برخي از كارشناسان معتقدند كه اردوغان با اين مانور توانست امتيازهايي از غرب گرفته و به صورت علني در جبهه مخالف روسيه قرار بگيرد، اما تحليل‌هايي نيز مطرح است كه تركيه به واسطه توافقاتي كه با دولت جو بايدن به عمل آورده و حتي فشارهايي كه از سوي واشنگتن به آنكارا وارد شده است، در نهايت با چنين مساله‌اي موافقت كرده است. يكي از اين موارد، موافقت دولت بايدن با فروش جنگنده‌هاي اف- 16 به تركيه، لغو تحريم‌هاي اين كشور و نيز مهار يونان در برابر آنكاراست.
با اين حال در پشت پرده توافقات صورت گرفته نبايد تحولات ژئوپليتيكي از منظر ايالات متحده را نيز ناديده گرفت زيرا از يك منظر پيوستن سوئد به ناتو، تقويت اين نهاد محسوب مي‌شود. اين كشور با توليد ناخالص داخلي 500 ميليارد دلاري و جمعيتي 10 ميليوني، اخيرا موافقت كرده كه بودجه نظامي خود را حداقل به ميزان 2 درصد افزايش دهد. از اين رو طبق گزارشي كه روز جمعه، نشريه نشنال اينترست منتشر كرده، عضويت سوئد در ناتو علاوه بر افزايش امنيت جمعي غرب در قبال روسيه، باعث كاسته شدن از هزينه‌هاي ناتو نيز خواهد شد.
از سوي ديگر توافق ميان امريكا و تركيه بر سر پيوستن سوئد به ناتو، موضوعي است كه نشان مي‌دهد واشنگتن به چه صورت مي‌تواند چارچوب‌هاي امنيتي مورد علاقه خود را به اعضاي ناتو ديكته كند. مي‌دانيم كه بودجه نظامي ايالات متحده 800 ميليارد دلار است كه اين رقم در مقايسه با بودجه 300 ميليارد دلاري تمامي اعضاي ناتو بسيار چشمگير‌تر است. از سوي ديگر امريكا در حدود 30 درصد از هزينه‌هاي دفاعي ناتو را نيز به تنهايي بر عهده دارد. به همين دليل از آنجا كه تركيه يكي از بزرگ‌ترين ارتش‌هاي ناتو را در اختيار دارد، جذب آنكارا از سوي واشنگتن مي‌تواند همزمان با تقويت اهرم چانه‌زني ايالات متحده، بر ميزان فروش تسليحات نظامي به تركيه نيز تاثير داشته باشد. به همين دليل است كه در گام اول بحث فروش جنگنده‌هاي اف- 16 و لغو تحريم‌هاي تركيه به واسطه خريد سامانه هوايي اس- 400 از روسيه در دستور كار دولت بايدن قرار گرفته است.
برگ برنده واشنگتن
در واقع چنين راهبردي از سوي ايالات متحده باعث شده تا سيطره ناتو از مرزهاي اسكانديناوي در شمال اروپا تا قلب قاره سبز، افزايش يابد. در همين راستا، هر چند كه حمله روسيه به اوكراين حداقل در ظاهر باعث همگرايي اروپايي‌ها در قبال مسكو و حمايت از كي‌يف شده، اما همزمان نفوذ امريكا را نيز بر اين بلوك افزايش داده است.
اين مساله از آنجا براي امريكايي‌ها برگ برنده محسوب مي‌شود كه بدانيم دليل اصلي حمله روسيه به اوكراين، گسترش مرزهاي ناتو به سوي اين كشور بود. اما حالا با پيوستن فنلاند و نيز عضويت سوئد در آينده، نه تنها كمربند امنيتي ناتو دور روسيه گسترش يافته، بلكه عملا منطق استراتژيك پوتين براي آغاز حمله به اوكراين را نيز زير سوال برده است. علاوه بر اين جنگ در محيط امنيتي فوري اروپا در جريان است و كشورهاي شرقي اين قاره نگراني فزاينده‌اي از اقدامات تلافي جويانه روسيه دارند. به همين دليل سعي خواهند كرد بيش از گذشته زير چتر امنيتي امريكا قرار بگيرد.
همچنين تا به اينجاي كار برنده اصلي جنگ اوكراين، ايالات متحده از منظر تقويت هژموني بين‌المللي و چين از منظر اقتصادي بوده‌اند. از اين رو قرار گرفتن روسيه و اروپا در مقابل يكديگر نيز به نفع ايالات متحده خواهد بود؛ چرا كه تضعيف همزمان اين دو بلوك قدرت، نقش جهاني امريكا را حداقل در ميان متحدان غربي خود تقويت كرده و اهرم‌هاي فشار واشنگتن براي بسط نفوذش را نيز افزايش مي‌دهد. به همين دليل است كه برخي از تحليلگران غربي، بازي جديد اردوغان براي پيوستن سوئد به ناتو را برگ برنده ديگري براي امريكا به حساب مي‌آورند.