سيما پروانه‌گهر
همان اندازه كه در فضاي عمومي جامعه خبري از تحركات و شور انتخاباتي نيست بازار ائتلاف‌ها و اعلام جدايي‌ها در درون جريان اصولگرا داغ است. پر بيراه نيست اگر بگوييم انتخابات مجلس دوازدهم تا اينجاي كار «رقابت دروني جريان اصولگرا»شده است. در غياب رقيب ديرين اصولگرايان يعني كانديداهاي اصلاح‌طلب و البته به يمن ردصلاحيت اصولگرايان ميانه‌رو توسط هيات‌هاي اجرايي تا اينجاي كار رقابت انتخاباتي مجلس دوازدهم رقابت درون‌جناحي است. در ذيل اين صحنه‌آرايي، بر تعداد تشكل‌ها اعم از احزاب يا ائتلاف‌ها نيز افزوده شده است.
راهبرد شوراي ائتلاف؛ همراهي با مبنا؟
شوراي ائتلاف در شرايط فعلي هنوز محوري‌ترين تشكل اصولگرايان براي انتخابات محسوب مي‌شود. به دليل ميدان‌داري شوراي ائتلاف در انتخابات مجلس فعلي، با نزديك شدن به موعد برگزاري انتخابات دوره دوازدهم ميزان و حجم انتقاد از عملكرد اين شورا از جانب ديگر تشكل‌ها و نهادهاي اصولگرايي در حال رشد است. مهم‌ترين رخداد و اقدام شوراي ائتلاف در ماه‌هاي اخير برگزاري همايش انتخاباتي «مبنا» بود؛ مخفف «مجمع بيداري نيروهاي انقلاب». نكته قابل توجه اما موضع‌گيري‌هاي اوليه درباره وضعيت شانا و مبنا بود. به‌طور مثال سيد سلمان ذاكري، نماينده مردم اروميه از «تغيير نام شانا به مبنا» در گفت‌وگو با خبرآنلاين خبر داده و گفته بود: «احزاب در حال تغيير و تحول عنوان و محتوا هستند. براي مثال مانند چپ و راست نيست چراكه چپ و راست يك عبارت كلان محسوب مي‌شود كه اجمال فراواني دارد بنابراين مختصات مبنا مشخص است و همه مي‌توانند در قالب آن دور هم جمع شوند به اين ترتيب كه گروه‌ها به سمت مبنا حركت كنند يا مبنا به سمت آنها برود چراكه همگي نيروهاي انقلابي هستند و تفاوتي ميان آنها وجود ندارد فقط عناوين تفاوت دارد كه اگر در عرض هم قرار بگيرند منجر به كاهش آمار تنش خواهند شد». محمد سعيد احديان مشاور قاليباف در اين باره توضيح جديدي داده و گفته است: «اينكه گفته شده مبنا جايگزين شانا است غلط است چرا كه مبنا جايگزين شانا نشده و دليل آن نيز سخنراني رييس شوراي ائتلاف (شانا) در همايش مبنا بود و حرف از جايگزيني و تغيير درست نيست. مبنا بخشي از نيروهاي انقلاب هستند كه فعاليت خود را با همراهي شوراي ائتلاف آغاز كرده‌اند». با توجه به اين موضوع درباره نيت اين تشكل‌زايي ابهامات زيادي وجود دارد. اگر بين نيروهاي قاليباف و شوراي ائتلاف هماهنگي كامل است چه نياز به تاسيس مجمعي جديد و اگر اختلافي محتمل است آيا مبنا مي‌تواند بدون شوراي ائتلاف فعاليت مستقل انتخاباتي ياسهمي در سبد راي اصولگرايي داشته باشد؟
راهبرد شوراي وحدت؛ اين‌بار كوتاه نمي‌آييم
شوراي وحدت كه يادگار به جا مانده از ابراهيم رييسي است و حالا با زمامداري جامعه روحانيت مبارز و راهبري مصطفي پورمحمدي در چند ماه گذشته مكررا خط و ربط خود را از شوراي ائتلاف جدا كرده و صراحتا يا تلويحا اين پيام را براي شانا فرستاده است كه همانند انتخابات مجلس يازدهم در مقابل اين شورا كوتاه نمي‌آيد.
ابتداي هفته گذشته پايگاه خبري نامه نيوز نزديك به مصطفي پورمحمدي، دبيركل جامعه روحانيت مبارز و رييس تشكيلات شوراي وحدت اصولگرايان در يادداشتي تحليلي به اختلافات درون جريان شوراي ائتلاف (به رهبري حدادعادل) اشاره كرده و آن را «كودتا در شوراي ائتلاف» خوانده است. اين وبسايت از سه ليست در جريان اصولگرايي خبر داده و گلايه‌هاي خودشان را كه مربوط به انتخابات سال 98 بود بازگو كرده به شكلي كه عامل شكاف فعلي در اصولگرايان و شوراي ائتلاف را «كنار گذاشتن جريان‌هاي اصيل اصولگرايي از مسير ايجاد وحدت و نگاه‌هاي از بالا به پايين برخي تصميم‌سازان اين شورا» خوانده است. مراد از «كنار گذاشتن جريان‌هاي اصلي» در اين مطلب بازخواني ماجراي كنار گذاشتن جامعه روحانيت مبارز و ساير گروه‌هاي اصولگرايي از چانه‌زني‌هاي ليستي و انتخاباتي است. مطلب پايگاه خبري نامه نيوز كه مشخصا ديدگاه‌هاي فعلي شوراي وحدت را تبيين مي‌كند سه استدلال براي شكاف در شوراي ائتلاف آورده و با استناد به آنچه «گله‌گذاري‌هاي اميرابراهيم رسولي، سخنگوي شوراي ائتلاف از طيف پايداري در گفت‌وگوي اخير وي با «مهر» وقتي حرف به پايداري و شريان مي‌رسد» خوانده، اين بخش از اظهارات رسولي را برجسته مي‌كند: «شوراي ائتلاف نمي‌تواند مسير خود را به خاطر آنهايي كه دنبال كار انفرادي هستند، تغيير دهد.» اين مطلب همچنين دومين نشانه از تلاش براي كودتا در شوراي ائتلاف را اينگونه خوانده كه «شريان» به عنوان يك طيف برآمده از دولت راه خود را جدا كرده و از رقابت درون جرياني مي‌گويد!
گفت‌وگوي «فاطمه حميديان» سخنگوي شبكه راهبردي ياران انقلاب اسلامي (شريان) با خبرگزاري «مهر» نيز مستند ديگري است كه در اين مطلب آمده است. آنجا كه مي‌گويد: «اولين راهبرد شريان، رقابت انتخاباتي در درون جبهه انقلاب اسلامي و نه با جريان اپوزيسيون غرب‌گرا است؛ به عنوان دومين راهبرد نيز بر اين باور هستيم كه رقابت‌هاي انتخاباتي نبايد زمينه سوءاستفاده براي دشمنان قسم‌خورده انقلاب اسلامي را فراهم آورد.»
پيش از اين نيز شوراي وحدت پالس‌هايي درباره تعيين جايگاه خود براي شوراي ائتلاف ارسال كرده بود. كمتر از دو ماه پيش منوچهر متكي، سخنگوي شوراي وحدت پيغامي براي تشكل اصلي انتخاباتي اصولگرايان فرستاد؛ پيغامي حاكي از اينكه اين‌بار قرار نيست شوراي وحدت خود را قرباني ائتلاف كند. متكي در گفت‌وگو با خبرآنلاين گفت كه «شوراي وحدت تلاش خواهد كرد در يك نهضت خودكفايي كانديداهاي خودش را معرفي و از سبد خودش كانديداهايش را مطرح كند. وحدت در جريان‌هاي انتخاباتي طبيعي است و ممكن است اتفاق بيفتد اما براي وحدت بايد اراده طرفيني به وجود بيايد. ما تاكنون پيشنهادي براي وحدت و يكي شدن و وحدت در ليست دريافت نكرده‌ايم.» در سايه شوراي وحدت موتلفه نيز روي خوشي به شانا نشان نداده است. علاوه بر درگيري‌هاي چهره شاخص موتلفه در مجلس يازدهم يعني مصطفي ميرسليم با قاليباف، خردادماه سال جاري اسدالله بادامچيان، دبيركل حزب موتلفه اسلامي از عملكرد شوراي ائتلاف در انتخابات مجلس يازدهم گلايه كرد. بادامچيان در اين گفت‌وگو كه در تاريخ بيست‌و‌‌هفتم خردادماه سال جاري در خبرگزاري فارس انجام شده از رفتارهاي حذفي جمنا و بعد از آن شوراي ائتلاف از زمان انتخابات مجلس دهم و سپس يازدهم انتقاد كرد. مرور همه اين اظهارات نشان مي‌دهد شوراي ائتلاف خيال كوتاه آمدن جلوي شوراي ائتلاف را ندارد.
راهبرد پايداري؛ بازگشت به استراتژي انتخاب اصلح
جبهه پايداري در شش ماه گذشته استراتژي مشخصي را در دستور كار خود قرار داده است؛ بازگشت به حركت بر اساس انتخاب اصلح. صادق محصولي بيست و ششم ارديبهشت ماه سال جاري در نشست سياسي بسيج دانشجويي دانشگاه علامه طباطبايي اعلام كرد كه «راهبرد در يك كلمه، انتخاب «اصلح» است؛ نه اينكه صرفا به دنبال كسي برويم كه راي‌آوري بيشتري داشته باشد، اما نمره او پايين باشد». او با تاكيد بر اينكه «آن كسي كه اصلح است را بايد متقاعد كنيم به صحنه بيايد»، گفته است كه «ما در عين اينكه هيچ‌گونه منعي از ارايه يك ليست واحد نداريم، اما نبايد اينگونه باشد كه به هر قيمتي يك ليست واحد ارايه دهيم؛ به عبارت ديگر نمي‌توان به خاطر ليست واحد از اصول و رعايت و ملاحظه شاخص‌ها عدول كنيم». جبهه پايداري سعي دارد با تاكيد بر اين راهبرد و ائتلاف همزمان با دولت رييسي، كادرسازي جديدي با تغييرات تاكتيكي نسبت به گذشته داشته باشد. دولت سيزدهم هم اين فرصت را در اختيار جبهه پايداري قرار داده تا با بخشي از بدنه نيروهاي سعيد جليلي و فارغ‌التحصيلان تازه‌نفس دانشگاه امام صادق (ع) حلقه جديدي را شكل دهند و مختصات جريان اصولگرايي را براي انتخابات دستخوش تغيير و تحول سازند. اين راهبرد مي‌تواند براي جبهه پايداري دو دستاورد داشته باشد؛ نخست افزايش نيروهاي بدنه اين تشكل در دولت و نهادهاي انتخاباتي اصولگرايان حتي اگر به صورت رسمي عضو جبهه نباشند، چراكه پايداري‌ها با ارسال آنها به نهادهاي تصميم‌گير، اثرگذاري خود را اعمال كنند و دوم افزايش ميزان سهم در ليست‌هاي انتخاباتي براي مجلس دوازدهم از طريق قرار دادن چهره‌هايي تازه كه پايداري نبايد هزينه‌اي براي آنها در شوراي ائتلاف بپردازد، اما در واقعيت سهم پايداري‌ها تلقي مي‌شوند.
نكته مهم ديگر در مورد پايداري‌ها تقابل جدي با بخش‌هايي از بدنه و هيات رييسه مجلس است. در دو ماه گذشته هفته‌اي نبوده كه صادق محصولي، دبيركل جبهه پايداري نسبت به بخش‌هايي از مجلس انتقادات تندي را وارد نكند. در تازه‌ترين ديالوگ‌هاي اين موضوع، تاكيد محصولي در سخنراني اخيرش حول كليدواژه «سوپرانقلابي» گوياي همه چيز است.
او در گفت‌وگوي اخير خود با خبرگزاري فارس به «منتقدان سوپرانقلابي‌ها» اشاره و در اظهاراتي بي‌سابقه آنها را با كنايه با «جريان نفوذ» همتراز كرده است. همه گزاره‌ها نشان از اين دارد كه پايداري حاضر به سرليستي قاليباف در ليست شوراي ائتلاف و حتي قبول سهم‌بندي قبلي در ليست‌هاي انتخاباتي گذشته نيست. شاهد ديگر اين موضوع هم گفته‌هاي مهدي باقري، نماينده زنجان و عضو شوراي مركزي جبهه پايداري در هفته جاري است: «هيچ تكليفي نداريم براي اينكه وحدت نداشته باشيم و هيچ تكليفي هم نداريم كه منتظر وحدت باشيم. از اين‌رو، جبهه پايداري بايد ليست خود را به صورت كامل و جدي ارايه دهد. البته با وحدت نه تنها مخالف نيستيم، بلكه تعبير ما اين است كه براي قدرت مجلس دوازدهم وحدت حتما مي‌تواند اثر خوبي داشته باشد. با اين حال، امكان وحدت و يك ليست دادن و همچنين امكان ليست جدا دادن وجود دارد.» از اين جهت است كه صادق محصولي، دبيركل جبهه پايداري از همين حالا براي اصولگرايان و شوراي ائتلاف درباره راهبرد خود خط و نشان كشيده و تاكيد كرده كه انتخاب‌شان اصلح خواهد بود و اصلح‌شان هم راي‌آوري دارد. راهبردي كه مي‌تواند تا انتها پابرجا بماند يا با امتيازگيري از شوراي ائتلاف در ليست‌بندي و سرليستي و البته براي تصويب برخي طرح‌ها و لوايح در داخل مجلس فعلي تا زمان پايان كار آن، با ساز دل جبهه پايداري تغيير كند.
راهبرد شريان؛ رقابت انتخاباتي در درون جبهه انقلاب اسلامي
از روزي كه خبر تشكيل تشكلي به نام شوراي راهبردي ياران انقلاب اسلامي (شريان) درز پيدا كرد بسياري اين گروه را تشكل انتخاباتي تازه در رقابت با شوراي ائتلاف خواندند. شريان در روزهاي اخير مكررا از دولت خواسته است تا ليست نامزدهاي تاييد صلاحيت‌شده را ارايه دهد. در مقابل بگومگوهاي انتخاباتي جدي بين جريان قاليباف و شريان وجود دارد. شايد اصلي‌ترين تصوير راهبرد اين تشكل گفت‌وگوي اخير سخنگوي آن باشد. «فاطمه حميديان» سخنگوي شبكه راهبردي ياران انقلاب اسلامي (شريان) در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اولين راهبرد شريان را «رقابت انتخاباتي در درون جبهه انقلاب اسلامي» و نه با «جريان اپوزيسيون غرب‌گرا» توصيف و تصريح كرده است كه دومين راهبرد اين جريان اين است كه رقابت‌هاي انتخاباتي نبايد زمينه سوءاستفاده براي دشمنان قسم‌خورده انقلاب اسلامي را فراهم آورد. سخنگوي شريان همچنين گفته است: «شبكه راهبردي ياران انقلاب، رقابت‌هاي انتخاباتي در چارچوب انقلاب اسلامي را امري مثبت، مبارك و در نهايت منتج به اعتلاي كشور قلمداد و با صراحت بيان مي‌كند كه در آوردگاه انتخابات آتي، هدف اساسي خود مبني بر تقويت جبهه حق را با جديت تمام پي خواهد گرفت».
راهبرد جبهه پيروان؛ سرليستي قطعي باهنر
ارزيابي از موضع‌گيري جبهه پيروان خط امام و رهبري به اندازه ديگر تشكل‌هاي اصولگرا سهل و آسان نيست. دليل نخست اينكه وقتي تشكلي زير سايه سياستمداري همچون محمدرضا باهنر باشد عموما با طمانينه و سياست‌ورزي بيشتري رفتار مي‌كند، نمي‌توان انتظار بازي با دست رو داشت. از طرف ديگر كانديداتوري شخص باهنر مختصات جديدي را براي انتخابات رقم زده است. پيش از اين نيز محمدرضا باهنر رييس جبهه پيروان خط امام و رهبري در گفت‌وگو با ايرنا، با بيان اينكه توصيه من به دوستان هر دو مجموعه شوراي وحدت و ائتلاف اين است كه بايد با همديگر وحدت كنند، گفته بود: «همه تلاش ما اين است كه مجموعه نيروهاي اصولگرا به وحدت برسند. در نهايت ممكن است كه چهار تا ليست ضعيف هم در كنار ليست اصلي اصولگرايان بيرون بيايند كه البته چنين اتفاقي هميشه مسبوق به سابقه بوده است». اظهارات محسن كوهكن، سخنگوي جبهه پيروان خط امام و رهبري اما فضاي جديدي را ترسيم كرده است. او گفته كه «اگر خدايي ناكرده به چند ليستي برسيم خب طبيعي است كه آقاي باهنر به واسطه توانمندي و تجربه‌اي كه دارد براي مجلس گزينه‌اي خوب و مطلوبي است و در هر مجموعه‌اي كه باشد قطعا مي‌توانند اين قضاوت را كنند كه چنين فردي (باهنر) حضورش در مجلس تاثيرگذار خواهد بود و با سرليستي و حضورش در ليست همراهي خواهند كرد.» اين اظهارات اينگونه قابل ارزيابي است كه در شرايطي كه همه روي ليست شوراي ائتلاف و سرليستي قاليباف تمركز نكنند و به‌طور مثال پايداري‌ها ليست خود را ارايه دهند، جبهه پيروان نيز با ليستي با سرليستي باهنر وارد ميدان مي‌شود.
تشكل‌هاي تازه، راهبردهاي تازه
تاسيس يك حزب تازه در جريان اصولگرايي آن‌هم در ايام انتخابات شايد خبري معمولي به نظر برسد اما وقتي اسامي حاضران در اين حزب را مرور مي‌كنيم، مي‌بينيم كه ساز رفتن به مجلس را كوك كرده‌اند. پايگاه خبري امتداد درباره اين حزب نوشته است: «حسين الله‌كرم با همراهي حاج منصور ارضي و ديگر همفكرانش حزب تشكيل داده و رسما وارد ميدان شده‌اند. اهميت «رزما» كه به گفته الله‌كرم قرار است صدها و هزارها نيروي ارزشي و بسيجي و انقلابي به ميدان بيايد آنجايي بيشتر مي‌شود كه حواس‌مان باشد آنها در انتخابات‌هاي پيشين نيز تحت عنوان ليست مداحان مسير خود را جدا كرده بودند.» فارغ از اين تحليل‌ها اظهارات اخير حسين الله كرم بعد از اعلام موجوديت حزب نيز نكات قابل توجهي دارد. او همچون پايداري‌ها در سال 98 به كليدواژه «لزوم مبارزه با فساد» توسل جسته و به خبرگزاري ايلنا گفته است: «در مساله مفاسد باور ما به اين است كه فساد ممكن است در هر جايي اتفاق بيفتد منتها بسترهاي آن بايد از بين برود. اين نكته ربطي به گروه‌ها و جناح‌ها ندارد. اما برخي گروه‌هاي سياسي در كشور بودند كه حتي از گروه‌هاي مفسد دفاع كردند. ما از گروه‌هايي همچون گروه آقاي رييسي تقدير مي‌كنيم كه از فساد حمايت يا تقدير نمي‌كنند و اگر اتفاقي مي‌افتد آن را پذيرفته و با آن برخورد مي‌كنند اما برخي از گروه‌ها با اين مسائل سياسي برخورد مي‌كنند. اگر از جناح خودي باشد چشم‌پوشي مي‌كنند و اگر از جناح ديگر باشد با آن برخورد مي‌كنند.» الله‌كرم فراتر از انتظار اصل مساله وحدت اصولگرايان را نيز به حاشيه رانده در پاسخ به اين سوال كه «آيا تاكنون با مجموعه‌هاي ائتلافي جريان انقلابي و اصولگرا مانند شوراي ائتلاف، شوراي وحدت يا جبهه پايداري رايزني براي پيوستن به آنها داشتيد يا تصميم داريد به صورت مستقل نسبت به انتشار فهرست انتخاباتي اقدام كنيد»، عنوان كرد: ما فعلا درحال بررسي مواضع اين گروه‌ها هستيم. البته به‌طور دقيق آنها را رصد كرده و آشنايي داريم ولي من فكر مي‌كنم كه در انتخابات آينده رقابت حزبي جايگزين رقابت جبهه‌اي خواهد شد يعني اگر ما بخواهيم مشاركت را افزايش دهيم بهتر است كه رقابت به شكل حزبي برگزار شود.
راهبرد اصولگرايان در دولت؛ آرزوهاي پنهان و سكوت در عيان
بسياري از نمايندگان مجلس مدعي هستند كه دولت ابراهيم رييسي مايل است از كانديداهاي جديد و چهره‌هاي مورد تاييد و نظر خود براي مجلس دوازدهم حمايت كند. اگرچه مستند خاصي در اين باره وجود ندارد اما نمايندگان در اين باره ادعاهاي خود را مطرح مي‌كنند. با اين وجود مدعيان نيم‌نگاه انتخاباتي دولت به مجلس به نظرسنجي مردادماه سال جاري كه در سايت نزديك به دولت منتشر شده استناد كرده و مي‌گويند دولت رييسي بي‌تمايل به پيروزي تركيبي همراه‌تر از مجلس فعلي با دولت خود نيست. مردادماه سال جاري، انتشار يك نظرسنجي با درصد آراي 142 درصدي در يك سايت نزديك به دولت علاوه بر اينكه موجب تعجب كارشناسان افكارسنجي و حتي مخاطبان اخبار قرار گرفت، دولت را با اتهام ورود به عرصه رقابت‌هاي انتخاباتي مواجه كرد. نظرسنجي كه مي‌پرسيد به ليست مورد تاييد كدام شخصيت راي مي‌دهيد و در اعلام نتايج نظرسنجي با اعلام ارقام چهره‌هايي همچون علي لاريجاني، حسن روحاني، جواد ظريف و قاليباف و سيد محمد خاتمي، سهم 142 درصدي را به ليست مورد تاييد «ابراهيم رييسي» اختصاص داد. ابراهيم رييسي اما اخيرا مجددا تاكيد دارد كه دولت دخالتي در انتخابات نداشته و كانديداي مورد حمايتي در اين باره نيز ندارد.