خاطرات آيت‌الله و مثلث گنجي، آشنا و تاجزاده
محسن هاشمي‌رفسنجاني
در روزهاي اخير بار ديگر خاطرات آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني خبرساز شد و يك پاراگراف كوچك از خاطرات ايشان در سال ۱۳۷۷ موجب بروز چالشي در فضاي مجازي شد. آيت‌الله در روز ۲۲ فروردين ۷۷ در خاطرات خود نوشته است: «آقايان [حسام‌الدين] آشنا، [امير] تهرانی و محمدی از وزارت اطلاعات آمدند. از كارهای تند وزارت كشور و به خصوص آقای [سيدمصطفي] تاجزاده، [معاون سياسي وزيركشور] در مورد درگيری‌های موجود و با قصد تضعيف رهبری و نهادهای مربوط به رهبری و قوه قضاييه گفتند. مذاكره تلفنی آقای [عبدالله] نوری، [وزير كشور] از مكه با فائزه، [نماينده تهران] در خانه آقای كرباسچی و پيشنهاد آقای نوری برای تحرك بيشتر كارگزاران و گروه‌هاي همراه و اينكه پيامی كه به اسم وزيركشور پخش شده، مستقيما توسط آقای تاجزاده تهيه و بدون اطلاع وزيركشور منتشر شده است.»
جناب عبدالله گنجي، مديرمسوول سابق روزنامه جوان و فعلي همشهري، برداشت خود را از اين بخش از خاطرات اين‌گونه منتشر كرد: «مرحوم هاشمي ٢٢/١/٧٧ مي‌نويسد سه معاون وزير اطلاعات (از جمله جناب آشنا) آمدند از توطئه‌هاي معاون سياسي وزير كشور (تاجزاده) عليه رهبري گزارش دادند. اين زماني است كه جريان ايشان حاكم است و خودش كارگزار جمهوري اسلامي است و قرار است مجلس را هم تصاحب كنند، پس توطئه عليه رهبري چرا؟» و جناب حسام‌الدين آشنا، مدير وقت وزارت اطلاعات نيز برداشت آقاي گنجي را تكذيب کرد اما جناب آقاي گنجي اين تكذيب را به اصل متن خاطرات نسبت داده است. در رابطه با اين چالش اشاره به نكات ذيل ضروري است:
1- برداشت جناب گنجي از خاطرات، اختلاف قابل توجهي با متن دارد و در واقع واژه توطئه، از سوي ايشان به كار برده شده و در سخنان مديران وزارت اطلاعات و روايت آيت‌الله چنين واژه‌اي وجود ندارد؛ بنابراين تكذيب آقاي آشنا در اين بخش صحيح به نظر مي‌رسد.
2- مهم‌ترين ويژگي خاطرات آيت‌الله هاشمي، روايت دقيق، به‌روز و با جزييات حوادث و جلسات است. چه بسا اگر ايشان مانند ديگر شخصيت‌ها، به جاي نگارش روزانه خاطرات و انتشار آن بدون دخل و تصرف، بر اساس مسائل و شرايط روز روايت خود را از گذشته منتشر مي‌كرد، اين خاطرات از ارزش فعلي برخوردار نبود اما ايشان ترجيح داد تا افكار عمومي بي‌پرده به تاريخ انقلاب از دريچه روايت ايشان دسترسي داشته باشد و بر اين اساس در بسياري از موضوعات حتي با وجود تغيير نظر ايشان به موضوعات و اشخاص، متن وفادارانه منتشر مي‌شد تا مخاطب كاملا در شرايط زمان و موضوع قرار بگيرد.
3- در موضوع اين چالش قابل انكار نيست كه مواضع وزارت اطلاعات وقت، شامل جناب دري نجفي‌آبادي، وزير وقت اطلاعات و داماد ايشان جناب آشنا و اكثر مديران وزارت با عملكرد طيف تندروي اصلاحات فاصله داشته باشد و بنابراين گزارش انتقادي آنان از عملكرد آقاي تاجزاده، صرف نظر از صحت و سقم موارد اشاره شده در آن، قابل انكار نيست و چه بسا آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نيز در مواردي با اين رويكرد انتقادي همراه بودند.
4- دفتر نشر معارف انقلاب، به عنوان متولي انتشار خاطرات آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني از رويكرد انتقادي به خاطرات استقبال كرده و از برگزاري نشست‌هاي علمي با حضور ديدگاه‌هاي مختلف در اين رابطه استقبال مي‌كند و در اين موضوع نيز پذيراي نظرات طرفين ماجرا، به ويژه جناب آقاي تاجزاده كه متاسفانه اكنون در زندان به سر مي‌برد، است تا تاريخ معاصر ايران با جزييات و دقايق بيشتري منتشر شود.