تعويض حاشيه‌سازترين تابلوي تبليغاتي تهران چقدر آب مي‌خورد؟
شورا بي‌خبر از قرارداد ديوارنگاره وليعصر
نيره خادمي
حاشيه‌سازترين ديوارنگاره كشور در ميدان وليعصر از سال‌ها قبل بدون نظارت مديران شهري اجرا مي‌شود، نه اعضاي شوراي شهر تهران كنوني چندان اطلاعات دقيقي از مدت قرارداد و هزينه و درآمد آن دارند و نه اعضاي شوراي شهر گذشته. هفته گذشته بيلبورد ميدان وليعصر با تصويري از پرچم طالبان در كنار پرچم ساير كشورهاي اسلامي ازجمله ايران قرار گرفت و باعث انتقاد بسياري از كاربران در شبكه‌هاي اجتماعي و برخي رسانه‌ها شد. اين سازمان البته خيلي زود با انتشار توضيحي در توييتر از تصوير جديد ديوارنگاره رونمايي كرد: «اكتفا به منابع غيررسمي در مواقعي كه سياست رسمي كشور متفاوت است، علت بروز اشتباهي براي انتخاب پرچم يكي از كشورهاي اسلامي در ديوارنگاره ميدان وليعصر(عج) شد كه اصلاح گرديد.»
با حاشيه‌ساز شدن دوباره ديوارنگاره ميدان وليعصر و تغيير آن بار ديگر موضوع هزينه-درآمد و نظارت بر اين بيلبوردها هم مطرح شد. ناصر اماني، عضو كميسيون برنامه و بودجه شورا در اين باره به «اعتماد» مي‌گويد كه اطلاعي از جزييات نظارتي اين تابلوي مهم شهر تهران ندارد: «من هم مانند يك شهروند شاهد آن هستم. شايد ما اعضاي شوراي شهر هم منتقد آن باشيم ولي نمي‌توانيم دخالت كنيم. هيچ اطلاعي ندارم كه آيا سازماني كه اين بيلبورد را در اختيار گرفته است از شهرداري مجوز مي‌گيرد يا نه.» او سال گذشته اين موضوع را با مسوولان شهرداري تهران مطرح كرده است ولي پاسخ دقيقي نگرفته: «مدير مربوطه اطلاعات دقيقي نداشت و گفت كه اين تابلو از دوره‌هاي قبل مديريت شهري به يك سازمان فرهنگي واگذار شده است. آنها هم گويا مانند ما تماشاگر هستند.»
پيگيري مي‌كنيم
اسفند سال 96 برزين ضرغامي، مدير وقت سازمان زيباسازي شهر تهران اعلام كرد كه ديگر هيچ بيلبوردي در شهر تهران در تملك سازمان رسانه‌اي اوج نيست و قرارداد آن تمديد نشده است؛ صحبت‌هايي كه با حضور پررنگ اين موسسه در جريان رونمايي‌هاي پي در پي تصوير بيلبوردها عملا مردود است.
حالا زهرا شمس احسان، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شورا هم اطلاع دقيقي در اين باره ندارد. او به «اعتماد» مي‌گويد: «موضوعي كه بايد به شهرداري و زيباسازي متذكر شويم درباره كارگروه تخصصي تصميم‌گيرنده براي محتواي ديوارنگاره‌ها و سازه‌هاي تبليغاتي شهر تهران است و در نخستين جلسه با مديران سازمان زيباسازي شهرداري تهران آن را مطرح خواهيم كرد. البته تابلوهاي شهري زير نظر بخش خدمات شهري است ولي ماجراي تصاوير و پايين كشيده شدن آن مدام تكرار مي‌شود و نياز به بررسي و اصلاح فرآيند رسيدن به موضوع دارد. قطعا كارگروه اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي كه براي آن تصميم مي‌گيرد، شتابزده، آني و هيجاني عمل مي‌كند بنابراين نياز به سنجيده شدن شرايط دارد.»
براساس قوانين شهري محتواي همه تابلوهاي تجاري و فرهنگي پايتخت در كميته تبليغات فرهنگي سازمان زيباسازي شهر تهران بايد تاييد و سپس اجازه اكران پيدا كند اما گويا اين قانون سفت و سخت، شامل حال اين ديوارنگاره نيست و احتمالا درباره محتواي آن در اتاق فكر يا چيزي شبيه به آن در همان سازمان متولي تصميم‌گيري انجام مي‌شود.
قراردادها زمان قاليباف شروع شد
سابقه واگذاري بيلبورد حاشيه‌ساز يكي از مهم‌ترين ميدان‌هاي تهران به زمان مديريت محمدباقر قاليباف در شهرداري تهران برمي‌گردد، زماني كه همچنان هم نقاط كور و معلوم نشده بسياري دارد. او سال 93 همزمان با ركود در حوزه مسكن و كاهش درآمدهاي شهرداري از اين پتانسيل شهر براي جبران كمبودهاي مالي استفاده كرد اما هيچ‌گاه توضيح شفافي درباره آن داده نشد. همان زمان محمدمهدي تندگويان، عضو دوره چهارم شوراي شهر تهران براي به دست آوردن جزييات قراردادهاي بيلبوردهاي تبليغاتي تهران ۲۶ بار با مسوولان شهرداري مكاتبه كرد و به نتيجه نرسيد. حالا هم مجيد فراهاني، عضو شوراي شهر تهران در دوره پنجم به «اعتماد» مي‌گويد: «بارها به دليل نبود نظارت بر اين تابلوها شاهد اشكالات و ايرادهاي متعدد بوده‌ايم. جزييات مبلغ قرارداد، تاريخ و شرايط نظارت را نداريم ولي واگذاري اين تابلوي خاص از زمان مديريت محمدباقر قاليباف در شهرداري تهران آغاز شد.»
پيش از اين محمدجواد حق‌شناس، رييس كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر تهران در دوره پنجم هم به خبرآنلاين گفته بود كه سال 91 ديوارنگاره، مصوبه و مجوزي از سوي شوراي شهر يا شهرداري تهران نداشته است: «بعيد مي‌دانم كه بعدها چنين مجوزي صادر شده باشد.» او گفته بود كه همزمان با بررسي هزينه‌هاي چاپ هر باره آن، بايد به هزينه اوليه آن هم توجه كنيم: «اين تابلوي عظيم كه بخش مهمي از ميدان وليعصر را به خود اختصاص داده، جلوي يك ساختمان نصب شده كه قطعا هزينه‌اي بابت اين كار بايد به صاحبان حقيقي يا حقوقي آن از سوي اوج پرداخت شود، فارغ از اين موضوع با توجه به ابعاد و موقعيت تجاري اين مكان آنچه بايد به عنوان حق شهروندان از درآمد واگذاري اين تابلو صرف شهر شود، رايگان در اختيار يك سازمان قرار گرفته است. مطمئنا همه برندهاي تجاري مشتاق هستند حتي به اندازه يك روز هم كه شده از اين امكان وسيع تبليغاتي با پرداخت هزينه كلان استفاده كنند در حالي كه اين فضا بدون توجه به حق شهروندان به راحتي واگذار شده و به نظرم آقاي قاليباف بايد در اين باره پاسخگو باشد.»
اين نخستين‌باري نيست كه ديوار نگاره ميدان وليعصر حاشيه‌ساز شده است. خرداد 97 بيلبوردي در حمايت از تيم ملي با عنوان «باهم قهرمانيم؛ يك ملت، يك ضربان» باعث انتقاد و تغيير آن شد. در تصوير نخست حضور زنان ناديده گرفته شده بود و پس از اصلاح و به تصوير كشيدن زنان، مسعود شجاعي كاپيتان تيم ملي فوتبال ايران از آن حذف شد. 21 مهر ماه سال گذشته همزمان با اعتراضات سراسري؛ طرحي از60 زن تاريخ ساز، شاعر و بازيگر و ورزشكار روي اين ديوارنگاره نقش بست كه بسياري ازجمله بي‌بي مريم بختياري، پروين اعتصامي، مه‌لقا ملاح، توران ميرهادي، سيمين دانشور، فروغ فرخزاد، مريم ميرزاخاني، حميده خيرآبادي، هما روستا و ايران درودي در قيد حيات نبودند. برخي ازجمله ژاله علو، مرضيه برومند و فاطمه معتمدآريا به عنوان بازيگر و پروانه كاظمي و فرخنده صادق، زنان كوهنوردي كه قله اورست را فتح كرده‌اند، نسبت به استفاده از تصوير خود انتقاد كرده و خواستار حذف آن شدند. كاوه سمندريان، پسر هما روستا، بازيگر قديمي ايران هم در اينستاگرام با نوشته‌اي انتقادي، خواستار حذف عكس مادرش شد. او اين اقدام را شرم‌آور خواند و نوشت: «مادرم سال‌ها به خاطر نام و موقعيت پدرش رضا روستا، حتي نامش را سانسور مي‌كرديد. حالا بعد از فوتش، تصويرش را تصاحب كرده و در ميداني نصب كرديد.» طاهره صفارزاده، بدرالزمان قريب، نرگس آبيار، ثريا قاسمي، مريلا زارعي، سيده زهرا حسيني، پروانه معصومي، فاطمه رهبر و زهره كودايي از ديگر زنان حاضر در اين تصوير بودند. در كمتر از 24 ساعت اين تصوير از ميدان وليعصر پايين كشيده شد و طرح ديگري را جايگزين كردند؛ زنان سرزمين من ايران در زمينه‌اي سفيد.
ابعاد ديوارنگاره ميدان وليعصر(عج) 1850×4750 سانتي‌متر است كه به نوشته روزنامه فرهيختگان در روند توليد آن پنج كارشناس از ايده‌پردازي تا اجرا روي آن كار مي‌كنند و هر طرح چندين مرتبه از نظر كيفي مورد بررسي قرار مي‌گيرد. خانه طراحان انقلاب نيز مسووليت بخشي از اين پروژه را دارد. اين مجموعه مهر ماه سال گذشته پس از حاشيه‌هاي ديوارنگاره «زنان سرزمين من ايران» با صدور بيانيه‌اي، خبر اصلاح طرح را اعلام كرد: «تصوير ديوارنگاره ميدان وليعصر(عج) بر آن بوده تا به پاسداشت مقام زن، تعدادي از زنان موفق سرزمين‌مان ايران را معرفي كند. براي اين روزها كه همه جا سخن درباره زنان است، همه بايد سعه صدر خود را براي ايران بالا ببريم. ما در يك كشتي هستيم، چه بخواهيم چه نخواهيم. ديوارنگاره جديد ميدان وليعصر(عج) به افتخار همه مادران و زنان ايراني كه در راه ميهن، از خود گذشتند تا زندگي جاودانه را براي ايران به ارمغان آورند تغيير يافت. ايران، اين كهن بوم و بر، با همه اعتقادها، رنگ‌ها و فرهنگ‌هاي متفاوت فرزندانش به يمن همه شما بانوان ايراني جاودانه خواهد ماند.»
هر بار تعويض ديوار نگاره چقدر آب مي‌خورد؟
تابلوي ده هزار متري در ضلع شمال‌غربي بهمن سال 91 ساخته شده است. در توضيح مختصري كه درباره اين تابلوي تبليغاتي روي سايت سازمان اوج قرار گرفته، آمده است: «...از ديگر اهميت‌هاي ديوارنگاره ميدان وليعصر مي‌توان به، به‌روز بودن، پيام داشتن و گرافيك خوبِ اين ديوارنگاره اشاره كرد كه اين نكات باعث ايجاد بحث و گفت‌وگو ميان مردم و كارشناسان شده و دقيقا به همين علت است كه آنها ديوارنگاره ميدان وليعصر را يك رسانه موثر مي‌دانند.» محمد ذوقي، مدير روابط‌عمومي وقت سازمان اوج پس از ماجراهاي سال 97 اعلام كرد كه هزينه طراحي، چاپ و نصب هر ديوارنگاره حدود ۴ تا ۵ ميليون تومان است اما حدود 6 ماه پيش خبرگزاري خبرآنلاين رقم ديگري را مطرح كرد كه البته با تورم اين چند ماه اخير، بسيار بيشتر است. اين خبرگزاري به نقل از مدير يك شركت تبليغاتي نوشت كه هزينه بنر و چاپ اين نوع تبليغات بر سازه ده هزار متري بسته به جنس و نوع جوهر به‌كار رفته در آن حدود ۵۰ تا ۱۵۰ هزار تومان پرداخت مي‌شود و حدود ۲۰ الي ۳۰ ميليون تومان هم هزينه نصب اين سازه است و در كل هر بار تعويض تبليغات اين ديواره بين ۷۰ تا ۱۸۰ ميليون تومان آب مي‌خورد.