رسانه‌هاي اسراييلي از چرايي چندصدايي ميان رهبران جنگي تل‌آويو خبر دادند
شكاف در كابينه جنگي «بي‌بي»
احسان لطيفي
اختلافات دروني كابينه جنگي اسراييل علني شده و تهديدي براي تضعيف استراتژي نظامي اين بازيگر در مرحله مهمي از جنگ غزه به شمار مي‌رود. به نوشته وال استريت ژورنال، گروه كوچكي از تصميم‌گيرندگان زمان جنگ از جمله بنيامين نتانياهو (نخست‌وزير اسراييل)، يوآو گالانت (وزير دفاع) و بني گانتز (فرمانده سابق ارتش اسراييل) علنا در مورد دو معضل بزرگي كه با آن روبه‌رويند اختلاف‌نظر پيدا كردند: آيا اسراييل بايد براي پايان دادن به جنگ و آزادي اسرا مذاكره كند؟ چه كسي مديريت پس از پايان جنگ غزه ويران شده را عهده‌دار خواهد شد؟ اختلافات دروني كابينه اسراييل منعكس‌كننده اختلافات شخصي و حرفه‌اي ديرينه ميان سياستمداراني است كه پس از حمله ۷ اكتبر حماس گرد‌هم آمدند تا كابينه اضطراري جنگ را براي پيشبرد اهداف نظامي اسراييل تشكيل دهند. آنها توسط دشمن مشترك خود، يعني حماس متحد شدند، اما از آنجايي كه فشارها از سوي دولت بايدن براي رعايت حال غيرنظاميان فلسطيني افزايش يافته و كابينه اسراييل نتوانسته همه اسيران را بازگرداند، اختلافات مجددا ميان رهبران اسراييل ظاهر شده است. روز دوشنبه، گالانت گفت كه «بلاتكليفي سياسي» درمورد اينكه چه كسي مسووليت اداره غزه پساجنگ را برعهده بگيرد، به كارزار نظامي لطمه مي‌زند. گالانت در طرحي كه اين ماه ارايه داد، خواستار خودمختاري فلسطين و تشكيل گروه ضربتي چندمليتي به رهبري ايالات‌متحده به همراه شركاي اروپايي و خاورميانه‌اي آن براي نظارت بر بازسازي نوار غزه شد. نتانياهو، تحت فشار شركاي ائتلاف راست افراطي خود براي جلوگيري از حكومت تشكيلات خودگردان فلسطيني بر غزه، تاكنون چشم‌اندازي براي حكومت پساجنگ در غزه ارايه نداده است. گالانت افزود: «پايان كارزار نظامي بايد براساس اقدامي سياسي باشد.»
قرباني اختلاف رهبران اسراييل
روز سه‌شنبه، دفتر نخست‌وزيري اسراييل اعلام كرد كه ممكن است براساس توافقي كه سازمان جاسوسي اسراييل و قطر ترتيب داده‌اند، اسراي اسراييلي غزه دارو دريافت كنند. دفتر نتانياهو افزود كه اين توافق كه براي اولين‌بار طي هفته گذشته اعلام شد، شامل دو هواپيماي نيروي هوايي قطر خواهد بود كه داروهاي فرانسوي را به مصر منتقل مي‌كنند. سپس، نمايندگان قطر كمك‌هاي پزشكي را تا «مقصد نهايي خود» در غزه، همراهي خواهند كرد. رسانه‌هاي اسراييلي گزارش داده‌اند كه تحت فشار خانواده‌هاي اسراي اسراييلي، بني گانتز (رييس حزب وحدت ملي) و گادي آيزنكوت (معاون گانتز) در تلاشند تا براي آزادي حدود ۱۳۰ اسير باقي‌مانده در غزه با حماس وارد مذاكره شوند. اين گزارش‌ها افزودند كه در همين حال، نتانياهو و گالانت كه هر دو عضو حزب حاكم ليكود هستند، مي‌گويند كه ادامه فشار نظامي بر حماس، اين گروه را مجبور به دادن امتياز مي‌كند. روون هازان، از فعالان در دپارتمان علوم سياسي دانشگاه عبري قدس گفت: «به وضوح اختلافي بين دو طرف شاهديم. اگر به گانتز و آيزنكوت بود و همين فردا، حماس در ازاي آزادي همه اسيران، پيشنهاد پايان دادن به جنگ را مي‌داد، آنها استقبال مي‌كردند، اما نتانياهو با اين ايده مخالفت خواهد كرد.» روگِل آلفِر، تحليلگر اسراييل با اشاره به بي‌ميلي كابينه براي آزادي اسرا نوشت كه پس از ۱۰۰ روز جنگ مشخص شده كه براي آزادي اسرا، چه كاري بايد صورت بگيرد. آنچه لازم است پايان دادن به جنگ و خروج نيروهاي نظامي اسراييل از نوار غزه است؛ چيزي كه حماس خواستار آن است. نتانياهو و گالانت ادعا مي‌كنند كه ادامه جنگ براي دستيابي به توافقي جهت آزادي اسرا ضروري است. نتانياهو اين ادعا را در جريان سخنراني عصر شنبه خود تكرار كرد. آلفِر معتقد است كه تاكنون خلاف اين فرضيه اثبات شده اما از آنجايي كه بسياري از اسراييلي‌ها حاضر نيستند (از روي ترس) شروط حماس را بپذيرند، همچنان سخنان نتانياهو را قبول دارند. بنابراين، اين تنها كابينه نيست كه نمي‌خواهد بهاي آزادي اسيران خود را بپردازد. تعداد قابل‌توجهي از اسراييلي‌ها نيز چنين هستند. ساكنان جوامع مرزي سرزمين‌هاي اشغالي نمي‌خواهند به مناطق جنوبي و هم‌مرز با غزه برگردند. آنها تسليم شدن در برابر حماس را تحقير خود دانسته و مي‌ترسند كه در صورت بازگشت، دشمن تشويق شود كه عمليات توفان‌الاقصي را تكرار كند. به ادعاي ناظران حماس به دنبال بهره‌برداري از اختلافات كابينه جنگ اسراييل است. روز دوشنبه، به ادعاي نشريه‌هاي اسراييلي اين سازمان ويديويي از اجساد دو تن از اسراي اسراييلي را نشان داد كه در حملات هوايي اسراييلي كشته شدند. در اين ويديو، حماس از كابينه اسراييل خواست كه به جنگ پايان دهد.
شكاف در صفوف رهبران ارتش؟
درحالي كه نخست‌وزير و وزير دفاعش بر سر ادامه جنگ توافق دارند، آنها همچنين به طور فزاينده‌اي در مورد اينكه چه كسي بايد غزه پساجنگ را اداره كند، اختلاف‌نظر دارند. با‌توجه به اينكه اسراييل به مرحله كم‌شدت جنگ نزديك شده و خواهان جلوگيري از ايجاد خلأ قدرت در غزه است، اين سوال بيش از پيش اهميت مي‌يابد.
روز دوشنبه، گالانت گفت كه فشرده‌ترين مرحله نبرد در شمال غزه تكميل شده و افزود كه ارتش اسراييل به اتمام درگيري‌هاي شديد در جنوب و اطراف شهر خان‌يونس نزديك است. البته معلوم نيست كه ارتش با گالانت هم‌نظر باشد. هنگامي كه از دانيل هاگاري، سخنگوي ارشد ارتش اسراييل در مورد اظهارات گالانت پرسيده شد، پاسخ داد جنگ در جنوب زمان خواهد برد. هاگاري مدعي شد كه ارتش هنوز در شبكه زيرزميني حماس و روي زمين كارهاي زيادي براي انجام دادن دارد. مايراو زونسزاين، تحليلگر ارشد اسراييل در گروه بين‌المللي بحران گفت كه اختلافات كابينه جنگ فلج‌كننده بوده و اسراييل را از اتخاذ و اجراي استراتژي موثر بازمي‌دارد. به گفته او، اين جنگ مي‌تواند با اشغال مجدد نوار غزه توسط اسراييل به پايان برسد؛ همان‌طور كه اين بازيگر جنوب لبنان را به مدت ۱۵ سال اشغال كرده بود. او مدعي شد: «هيچ استراتژي براي خروج وجود ندارد.»
ماجراجويي در مرز مصر
براساس گزارش وبگاه المانيتور، درحالي كه انرژي و تمركز كابينه اسراييل به اختلافات داخلي منحرف شده، درگيري‌هاي مسلحانه در نزديكي مرز سرزمين‌هاي اشغالي و مصر در شبه جزيره سينا جريان دارد و يك كشته برجاي گذاشته است. همچنين گزارش‌هايي منتشر شده كه اسراييل قصد تصرف منطقه حائل بين مصر و غزه را دارد. روز سه‌شنبه، سخنگوي ارتش مصر در بيانيه‌اي اعلام كرد كه نيروهاي امنيتي اين كشور به سمت قاچاقچيان موادمخدر در جنوب گذرگاه مرزي العوجه كه در سرزمين‌هاي اشغالي به گذرگاه نيتزانه معروف است، آتش گشودند كه يكي از آنها كشته و شش نفر ديگر دستگير شدند. براساس بيانيه ارتش، نيروها ۱۷۴ كيلوگرم انواع موادمخدر را در جريان اين عمليات كشف و ضبط كردند. ارتش اسراييل نيز اعلام كرد كه يكي از سربازانش در همين حادثه كه اواخر روز دوشنبه رخ داد، مجروح شده است. در بيانيه‌اي كه رسانه‌هاي اسراييلي منتشر كردند، آمده كه يك سرباز زن در جريان تبادل آتش بين نظاميان اسراييلي و حدود ۲۰ مظنون كه قصد داشتند از مرز مصر عبور كنند، مورد اصابت قرار گرفتند. اگرچه طي سال‌هاي اخير، عمليات‌هاي ضدقاچاق مواد مخدر مكررا در امتداد مرز مصر و سرزمين‌هاي اشغالي جريان داشته است، اما تحليلگران بر اين باورند كه زمان وقوع حادثه اخير مشكوك است؛ زيرا همزمان با افزايش تنش‌ها در منطقه است.در سال ۱۹۷۹، مصر و اسراييل توافقنامه صلح امضا كردند و از آن زمان تاكنون، با يكديگر روابط ديپلماتيك داشته‌اند، اما جنگ غزه روابط دو طرف را تيره كرده است. چند روز پس از آغاز جنگ، در حادثه‌اي چندين مرزبان مصري بر اثر تركش گلوله تانك اسراييلي زخمي شدند. قاهره همچنين بارها با هرگونه تلاش اسراييل براي انتقال ساكنان غزه به سينا مخالفت كرده است. بمباران‌هاي بي‌امان اسراييل در غزه بيش از ۱.۹ فلسطيني را مجبور به ترك خانه‌هاي خود كرده كه بيشتر آنها اكنون در فضايي كوچك‌تر و شلوغ در جنوب تجمع كردند. مصطفي مدبولي، نخست‌وزير مصر در سخنراني ماه نوامبر خود در پارلمان اين كشور گفت: «در صورت وقوع سناريوي احتمالي مهاجرت فلسطينيان به مصر، قاهره در اتخاذ تمام اقدامات لازم كه امنيت مرزهايش را تضمين مي‌كند، ترديد نخواهد كرد.» اخيرا اسراييل قصد خود براي تصرف منطقه مرزي مصر و غزه را ابراز كرده كه به تنش‌ها دامن زده است. ماه گذشته، نتانياهو در كنفرانسي خبري گفت كه اسراييل بايد كنترل كامل كريدور فيلادلفي را به دست آورد تا از غيرنظامي شدن نوار غزه اطمينان حاصل كند. نتانياهو گفت: «كريدور فيلادلفي بايد در دستان ما باشد. اين كريدور بايد بسته شود.» كريدور فيلادلفي نواري زميني به عرض ۱۰۰ متر است كه ۱۴ كيلومتر در امتداد مرز مصر و غزه امتداد داشته و تنها مرز غزه است كه توسط اسراييل كنترل نمي‌شود. براساس توافق فيلادلفي كه در سال ۲۰۰۴ منعقد شد، نيروهاي مصري در منطقه حائل گشت‌زني مي‌كنند. گزارش روز شنبه وال‌استريت ژورنال حاكي از آن است كه اسراييل قصد دارد عمليات نظامي براي كنترل بخش مرزي غزه با مصر را آغاز كند. در اين گزارش به نقل از مقامات اسراييلي و مصري آمده كه اين طرح احتمالا شامل خارج كردن مقامات فلسطيني از گذرگاه مرزي رفح و استقرار نيروهاي اسراييلي در امتداد كريدور فيلادلفي است. هفته گذشته، سه منبع امنيتي مصر به رويترز گفتند كه قاهره با هرگونه طرح اسراييل براي كنترل منطقه حائل با نوار غزه مخالف است.
آب‌هاي ناآرام يمن
وال‌استريت ژورنال به نقل از ارتش امريكا گزارش داد كه جست‌وجو براي دو تن از تنفگداران دريايي امريكا كه از هفته گذشته مفقود شده‌اند، همچنان ادامه دارد. پس از اينكه آنها سعي كرده بودند سوار شناورهايي شوند كه به ادعاي مقامات امريكايي تجهيزات نظامي انصارالله يمن را حمل مي‌كردند، ارتباط با آنها قطع شد. ارتش گفت كه تنفگداران مفقودي طي عمليات سوارشدن شبانه به شناورها حضور داشتند كه در آب‌هاي بين‌المللي و درياي عرب مفقود شدند. درياي سرخ كه در نزديكي اين منطقه قرار دارد، از آغاز جنگ غزه به نقطه تنش ميان واشنگتن (متحد اصلي اسراييل) و انصارالله يمن (عضو مهم محور مقاومت و هم‌پيمان حماس) تبديل شده است. انصارالله يمن اعلام كرده كه در همبستگي با فلسطينيان غزه، كشتي‌هاي مرتبط با اسراييل را هدف قرار مي‌دهد و تا زماني كه جنگ متوقف نشده و محاصره غزه پايان نيابد، به حملات خود ادامه خواهد داد. هفته گذشته، امريكا در اقدامي تلافي‌جويانه، حملاتي عليه مناطق تحت كنترل انصارالله يمن انجام داد. تحريريه واشنگتن پست بر اين اعتقاد است كه حملات ايالات‌متحده عليه انصارالله نشان‌دهنده افزايش دخالت امريكا در تنش‌هاي جاري ناشي از جنگ غزه است. كريم فهيم و لاودِي موريس، دو تن از تحليلگران خاورميانه در اين نشريه نوشتند كه اقدام نظامي غرب بدون اينكه تاثيرگذار باشد، به نفع انصارالله خواهد بود و دقيقا همان چيزي است كه اين گروه مي‌خواهد همچنين خطر گسترش جنگ را افزايش مي‌دهد.