خانه من، خريد خانه در زمان يك توقيف

اكران مستند 50 دقيقه‌اي «خانه من» روز 12 اسفند ماه در پرديس هنرهاي زيباي دانشگاه تهران با حضور محسن اميريوسفي، كارگردان اين مستند همراه شد. پس از اكران فيلم، محسن اميريوسفي با توضيحاتي در رابطه با فيلمش يادآور شد: اين فيلم كه در طي سال‌هاي 88 تا 90 ساخته شده، در مورد خانه خريدن خود من در زمان توقيف شدن فيلم «آتشكار» است و همان‌طور كه در خود فيلم هم نهايتا نشان داده شد، خوشبختانه موفق به خريدش شدم، آن موقع دو فيلم توقيفي داشتم و البته هنوز فيلم «آشغالهاي دوست داشتني» را نساخته بودم!او با تمجيد از معماري سنتي ايراني، ادامه داد: آن چيزي كه در معماري گذشته ما ايراني‌ها بوده، در اين مدل معماري جديد وارداتي هيچ‌وقت وجود ندارد، انگار ما از ارايه مدل جديد خانه شهري در زندگي عادي خود ناتوان بوده‌ايم و صرفا در آپارتمان‌هايي خود را اسير كرديم كه مانند قوطي‌كبريت‌هايي هستند كه حتي از نظر ظاهري هم هيچ سر و شكل ايراني‌اي ندارد. درست است كه كلمه آپارتمان و معماري و محدوديت مساحت آن لازمه زندگي شهري است ولي فكر مي‌كنم همان‌طور كه خانه‌هاي ايراني در گذشته با نداشتن نگراني از محدويت زمين همه سليقه و حس و حال ايراني را قرن‌ها در خود داشتند حال كه از نيمه دوم قرن بيستم محدوديت حاد مساحت زمين شهري به وجود آمد متاسفانه به شكل عجولانه‌اي واژه آپارتمان و مدل تحميلي نقشه و معماري آن وارد مملكت ما شد و ما نتوانستيم آن را در سطح عمومي و وسيع ايراني كنيم، اتفاقي كه براي هنرهاي وارداتي مثل سينما، گرافيك، نمايشنامه‌نويسي، سازهاي غربي و... تا حد زيادي افتاد و در حد لزوم ايراني شدند ولي درمورد آپارتمان‌سازي به وجود نيامد. كارگردان فيلم «خواب تلخ» اضافه كرد: مستند «خانه من» در زمان ساخت به علت چند پلان جزئي دچار سوءتفاهم‌هايي شد و موفق به كسب مجوز نمايش شد و تا حال فقط چند اجراي محدود داشته است. اميريوسفي با توضيحاتي در مورد اين مستند، ادامه داد: «خانه من» هم مانند كارهاي قبلي من طنز و همچنان تلخ است. طنز شرايط غريبي كه براي من وجود داشت و تلخ از جهت نشان دادن اجبارهايي كه در خريد خانه برايم به وجود آمد.
اين نويسنده و كارگردان در رابطه با مشكلات اكران عمومي فيلمش، گفت: اين مستند تا حالا اكران عمومي نداشته است ولي در حال آماده‌سازي‌ها و انجام اقداماتي براي اكرانش هستيم. مسائل و مشكلاتي هم براي اكرانش وجود داشت كه ترجيح مي‌دهم درموردش صحبتي نكنم و الان كه اين مشكلات حل شده اميدوارم به شرايط اكران عمومي برسد. كارگردان «آتشكار» در پاسخ به سوال يكي از بينندگان در مورد حس نوستالژيك فيلم، گفت: در اين فيلم حس مثبتي به گذشته وجود دارد ولي من به دنبال تقديس گذشته نيستم. ما هميشه در مورد گذشته خيلي احساساتي رفتار مي‌كنيم و هيچ‌وقت حد معقولي براي نگاه به گذشته نداشته‌ايم و اينكه اين حس نوستالژيك براي ما جذاب و با حسرت همراه است كمي گول‌زننده به نظر مي‌آيد زيرا كه فقط ظاهر متفاوت آن زمان را با امروز مقايسه مي‌كنيم كه با اغراق هم همراه است. همان‌طور كه گفته‌اند گذشته، چراغ آينده است و ما بايد از گذشته‌مان استفاده كنيم ولي تمام كشورهاي مدرن جهان، زماني قدم به مدرنيسم گذاشتند كه گذشته و سنت‌هاي خود را به خوبي شناختند و از آن ابزاري مدرن ساختند ولي متاسفانه در ذهن اكثريت جامعه ايراني مدرنيسم به معناي بريدن از گذشته است كه اين را در نوع معماري شهري به وضوح مي‌بينيم. اصل مهم مدرنيسم شناخت كامل و دقيق گذشته وسنت‌هاست كه در مورد معماري عمومي شهرها و خانه‌هاي ما اصلا اتفاق نيفتاده است و قطع كامل ارتباط با معماري گذشته است. اميريوسفي در مورد نوع زندگي پرجمعيت در خانه‌هاي قديمي تصريح كرد: امروزه كمتر كسي حاضر مي‌شود، زندگي در خانه‌هاي قديمي ايراني با آن محدوديت‌هاي غيرفردي را بپذيرد حالا هرقدر كه آن خانه‌ها صفا و صميميت داشته باشد. در حقيقت اين خانه‌ها نيست كه عوض شده، بلكه خود ما هستيم كه عوض شده‌ايم و اين اصلا چيز بدي نيست. ولي بايد ابزار اين عوض شدن و تغيير هم فراهم شود كه در زمينه معماري شكل و نقشه بومي ايراني در سطح كلان بهترين راه‌حل است. برنامه نمايش «خانه من» اميريوسفي در پايان با پرسش‌ها و صحبت‌هايي از جانب دانشجويان و ديگر علاقه‌مندان در فضايي صميمي با كارگردان همراه شد. پيروز كلانتري و سعيد زرتشتيان در مقام تهيه‌كننده، روزبه رايگا در مقام تصويربردار، بهمن كيارستمي در مقام تدوينگر با اين پروژه همكاري كرده‌اند. همچنين نويسنده اين مستند خود اميريوسفي بوده است. اميريوسفي كارگردان فيلم‌هاي «آتشكار» در سال 86، «خواب تلخ» در سال 82، «آشغال‌هاي دوست‌داشتني» در سال 92 و مستند‌هاي «كاروان»، «كهريزك، چهار نگاه» و اپيزود «هملت در كهريزك» بوده است كه از بين فيلم‌هايش تاكنون فقط «آتشكار» بعد از سه سال توقيف موفق به كسب مجوز محدود براي اكران شده است. همچنين برنامه روز گذشته 12 اسفند ماه به همت انجمن علمي دانشجويي شهرسازي پرديس هنرهاي زيبا برگزار شده بود و در پايان برنامه نخستين شماره نشريه «شهرت، نشريه‌اي درباره شهر» را در بين علاقه‌مندان توزيع كردند.