كمال تبريزي از گروه و دسته فيلمسازاني است كه دستاورد انقلاب و نظام جمهوري اسلامي به‌حساب مي‌آيند. تبريزي دوراني كه دانشجو بود همزمان عضو گروه انجمن اسلامي هم بود ضمنا به سينما هم علاقه داشت. بعد از پيروزي انقلاب اسلامي گروهي از فيلمسازان در سينما فعاليت خود را آغاز كردند تا...
باعث تغيير جريان حاكم در سينما شوند و متناسب با حال و هواي نظام جمهوري اسلامي سينماي جديد را ايجاد كنند. افراد زيادي در اين گروه بودند كه خيلي‌ها پس از چند سال نتوانستند اين مسير را در سينما ادامه دهند و فعاليت‌شان به جايي نرسيد اما كمال تبريزي به اين نيت نيامده بود كه صرفا رفع تكليف كند. او ذوق سينمايي داشت و سينما را مي‌شناخت و توانايي بالايي هم داشت و كارش را ادامه داد. شروع فعاليتش در سينما مثل همه هم‌نسلان و هم‌دوره‌اي‌هاي خودش با فيلم‌هايي راجع به جبهه و جنگ بود. او با فيلمبرداري چند فيلم مثل «آواي غيب»، «توهم» و «تا مرز ديدار» كارش را آغاز كرد. دستيار و مدير توليد فيلم «هويت» به كارگرداني ابراهيم حاتمي‌كيا بود. فيلم «آتش در خرمن» سعيد حاجي‌ميري را هم تدوين و هم فيلمبرداري كرد. آغاز كارش با فيلمبرداري دستيار كارگرداني، تدوين، مدير توليد و... بود مثل همه كارش را از جايي شروع كرد ولي بر خلاف بقيه كارگردان‌ها كمال تبريزي تجربيات مختلفي در زمينه‌هاي گوناگون كسب كرد. اولين فيلمش سال 68 با نام «عبور» را كارگرداني كرد، حالا در اين فيلم سعيد حاجي‌ميري فيلمبردارش بود و ابراهيم حاتمي كيا در مقام تهيه‌كننده با او همكاري كرد.
اما مهم‌ترين سابقه فيلمسازي اين كارگردان به فيلم «ليلي با من است» مربوط مي‌شود كه اتفاقا اولين فيلم كمدي جنگي در تاريخ سينماي ايران به حساب مي‌آيد و قبل از آن نظير اين نوع فيلم كه هم كمدي باشد و هم جنگي در سينماي ايران ساخته نشده بود.
اگر بخواهيم مجموعه آثار كمال تبريزي را بررسي اجمالي كنيم با دو نوع گرايش مواجه مي‌شويم. يك گرايش او به فيلم‌هاي كمدي است و ديگر سمت‌وسوي آثارش به ساخته‌هاي غيركمدي نظير ملودرام مي‌رسد و شاهديم كه او در جهان ديگري ذوق آزمايي مي‌كند. به گمان من فعاليت كمال تبريزي تاكنون در حيطه كمدي موفق‌تر بوده و جلب‌توجه بيشتري كرده است. حتي جوايزي هم كه دريافت كرده به فيلم‌هاي كمدي او مربوط مي‌شود و آثاري همچون «ليلي با من است» و «مارمولك» در زمره بهترين كارهاي كارنامه اين فيلمساز قرار مي‌گيرد.
كمال تبريزي اين روزها فيلم «مارموز» را بر پرده سينما‌ها دارد؛ فيلمي كه با برخورداري از تم سياسي- اجتماعي و انتقادي در عين حال كمدي هم هست.
بايد به اين نكته توجه كنيم كه ساخت فيلم كمدي در كشورمان كار آساني نيست، اولين شرط ساخت فيلم كمدي اين است كه فيلمساز روحيه طنازي بالايي داشته و طنز در منش و رفتار و گفتار او وجود داشته باشد از همين جهت است كه هر فيلمسازي نمي‌تواند فيلم كمدي خوب بسازد. هركارگرداني شايد بتواند فيلم‌هايي با مضامين اجتماعي يا ملودرام و تراژيك بسازد، حتي شايد هر كارگرداني بتواند در ژانر اكشن موفق باشد اما براي ساخت فيلم كمدي خوب كه با مخاطب ارتباط برقرار كند طبع و روحيه طنازي داشتن اهميت زيادي پيدا مي‌كند از همين رو فيلم‌هاي كمال تبريزي نشان از روحيه و حال و هواي طنازي او دارد.
با نگاهي به كارنامه اين فيلمساز به اين نكته مي‌رسيم كه او در ژانر‌هاي كمدي مختلفي ذوق آزمايي مي‌كند.
فيلم «گاهي به آسمان نگاه كن» ساخته اين كارگردان نوعي از كمدي است كه فضاي فانتزي خاص خود را دارد و در دنياي خيال سير مي‌كند يا فيلم كمدي هميشه «پاي يك زن در ميان است» كه نوع ديگري از كمدي است. آنچه مشخص است كمال تبريزي سعي مي‌كند در يك ژانر كمدي متوقف نشود و حوزه‌هاي مختلف را تجربه كند. با اين حال فيلم‌هاي «ليلي با من است» و «مارمولك» او هر دو يك نوع كمدي هستند كه با اقبال تماشاگران هم همراه مي‌شود.
هم «مارمولك» و هم «ليلي با من است» براساس شخصيتي شكل‌گرفته‌اند كه ناخواسته يا خواسته وارد موقعيت متفاوتي مي‌شود كه با روحيه و گرايش‌هاي كاراكتر اصلي همخوان نيست. در اين فيلم «مارمولك» ما با كاراكتر دزد و تبهكار همراه هستيم كه لباس روحاني را مي‌پوشد كه شبيه خودش مي‌شود.
در «ليلي با من است» ما با شخصي مواجه مي‌شويم كه براي دريافت وام مراجعه مي‌كند ولي ناخواسته راهي جبهه مي‌شود و نمي‌تواند از موقعيتي كه در آن قرار گرفته خلاص شود و همين، لحظات شاد و مفرحي را براي مخاطب فراهم مي‌كند. با اين وجود آنچه در همه فيلم‌هاي كمدي اين كارگردان مشترك است مضمون و تم و دستمايه فيلم است. در واقع رويكرد انتقادي او به ناهنجاري و شرايط اجتماعي و جامعه معاصر ما را نشان مي‌دهد. بعضي فيلم‌ها نگاه انتقادي‌اش به گونه‌اي جاري و ساري است كه باعث توقيف فيلم هم مي‌شود. فيلم مارمولك كه در زمان خود اكران شد و بعد از چند هفته نمايش توقيف شد شايد اگر به اكران ادامه مي‌داد چه بسا در همان مقطع اين فيلم ركورد بي‌سابقه در جذب مخاطب و فروش گيشه در تاريخ سينماي ايران را كسب مي‌كرد.
در پايان بايد گفت كمال تبريزي محصول نظام جمهوري اسلامي در سينماست ولي از آن دست فيلمسازاني نيست كه تبليغاتچي صرف باشد. فيلم‌هايش در راستاي تبليغات ارزش‌هاي مذهبي قرار مي‌گيرد اما سطحي و شعاري نيست و كارگرداني نيست كه نون به نرخ روز خور باشد. اين كارگردان در اكثر ساخته‌هايش به شرايط اجتماعي انتقاد مي‌كند و همين انتقاد به او هويت جذابي بخشيده و باعث شكل گرفتن شخصيت سينماي كمال تبريزي شده است.