ديدارهاي راهگشا در دقيقه نود
تصويب منشور همكاري با اعمال نظرات ايران
بعد از پنج ساعت و نيم مذاكره فشرده پشت درهاي بسته بالاخره، ايران موفق شد تغييرات مورد نظرش را در منشور همكاري بلندمدت اوپك و غير اوپك اعمال و بعد با آن موافقت كند. پيش از اين 23 كشور عضو اوپك و غير اوپك با اين منشور موافقت كرده بودند. جلسه‌اي كه پيش‌بيني مي‌شد ساده برگزار شود به يكي از پيچيده‌ترين جلسات اوپك تبديل شد. همچنين توافق كاهش توليد نفت اوپك و غير اوپك براي 9 ماه ديگر تمديد شد.
از ناراحتي تا خنده؛ هنر ديپلماسي
وزير نفت ايران ساعت 6:45 صبح ديروز وقتي به هتل «كوبورگ» وين رسيد خوشحال نبود. زنگنه با اشاره به يكجانبه‌گرايي عربستان در اوپك با ابراز جملاتي تلخ گفت: «ما از اوپك خارج نمي‌شويم اما با اين روند اوپك مي‌ميرد.» قبل از خروج از تهران هم...
در اظهارنظري گفته بود: «بهتر است برخي همسايگان ما دست از ستيزه‌جويي عليه ايران بردارند و دست دوستي ما را بفشارند؛ در غير اين صورت و بدون وحدت دروني اوپك، هر بحث ديگري يك ژست بي‌خاصيت خواهد بود.» فقط هشت ساعت زمان لازم بود تا وقتي به وزير نفت ايران مي‌گويم: «انگار در ديدارهايي كه پيش از شروع جلسه اوپك داشته‌ايد، برخي وزرا سعي كرده‌اند تا از ايران در خصوص اعلام زودهنگام تمديد توافق كاهش توليد نفت در ژاپن، دلجويي كنند.» زنگنه پاسخ دهد: «احساس من امروز خيلي خوب است.» و اين نيست جز هنر ديپلماسي و مقاومت همزمان روي خط منافع ملي.
وقتي تفاهم رييس‌جمهور روسيه با وليعهد عربستان براي تمديد 6 يا 9 ماهه توافق كاهش توليد نفت كشورهاي اوپك و غير اوپك دو روز قبل از جلسه اوپك در اوزاكاي ژاپن و در حاشيه اجلاس G20 رسانه‌اي شد ايران خوشحال نبود. به همين دليل در انتقاد صريح بود كه چرا بدون برگزاري جلسه اوپك و حتي غير اوپكي‌ها، دو كشور بزرگ توليد‌كننده نفت تصميم‌گيري كرده‌اند. صبح ديروز وزير نفت ونزوئلا و رييس دوره‌اي كنفرانس اوپك، ابتدا به ديدار زنگنه آمد. بعد هم وزير نفت كنگو، سپس زنگنه به دبيرخانه اوپك رفت و با وزراي نفت و انرژي كشورهاي روسيه، عراق، الجزاير، نيجريه و رييس شركت نفت ليبي ديدار كرد. بعد از اين ديدارها بود كه الكساندر نوواك، وزير انرژي روسيه در بيانيه‌اي گفت: «مسكو مي‌خواهد ايران در سطحي برابر با ديگران به عنوان يكي از بازيگران بازار جهاني انرژي باقي بماند.» يك منبع آگاه هم گفت كه نوواك در ديدارش با زنگنه گفته است: «ما به دنبال توافق بدون شما نبوده و نيستيم.» حالا چرا اين ديدارها و جملات مهم است؟ در اوپك، ميزان توليد نفت كشورها به جايگاه‌شان اعتبار مي‌بخشد. حالا وقتي ايران به خاطر تحريم‌هاي امريكا توليد نفتش كاهش يافته است، بايد براي حفظ جايگاه و اعتبارش در اوپك، راه ديگري برگزيند. ايران در اين اجلاس حرف منطقي را با استدلال درست، شجاعانه زد و ايستاد تا آن حداقل احترامش را حفظ كنند. از همين جا بود كه خالد الفالح، وزير انرژي عريستان، پيش از شروع اجلاس 176 به خبرنگاران گفت: «ما به همه كشورهاي عضو احترام مي‌گذاريم. اما واقعيت اين است كه عربستان سعودي و روسيه بزرگ‌ترين توليدكننده‌هاي نفت هستند.» و بلافاصله تاكيد كرد كه موضوعي (به عضوي) ديكته نمي‌شود.
توافق يك ميليون و 200 هزار بشكه‌اي
ضربدر 9
چهارده كشور عضو اوپك ديروز با اجماع اعضا تصميم گرفتند توافق كاهش توليد نفت را براي 9 ماه ديگر تمديد كنند. بر اين اساس كشورهاي عضو اوپك روزانه 800 هزار بشكه و كشورهاي عضو غير اوپك روزانه 400 هزار بشكه، مطابق شش ماه گذشته از توليد نفت‌شان كم مي‌كنند. اوپكي‌ها در ماه مه ميلادي مجموعا 29 ميليون و 876 هزار بشكه در روز نفت توليد كرده‌اند كه حدود 2 ميليون و 100 هزار بشكه كمتر از متوسط سال 2017 ميلادي است. وزراي اوپك همچنين ديروز با تمديد دوره سه ساله دبيركلي باركيندو را در دستور قرار دادند.
منشوري كه جلسه را طولاني كرد
ديروز اما تاسيس منشور همكاري اوپك و غير اوپك باعث شد جلسه وزرا براي حدود 5/5 ساعت طول بكشد. منشوري كه آينده همكاري بلندمدت اوپكي‌ها و غير اوپكي‌ها را ترسيم ميكند. منشوري كه عربستان از آن دفاع ميكند باعث تضيف نهادهاي كارشناسي اوپك مانند EBC مي‌شود و به جاي آن نهادهاي فرا اوپكي مانند JMMC (كميته وزارتي نظارت بر توافق اوپك و غيراوپك) را به عنوان نهادي هميشگي تقويت ميكند. همين‌جاست كه ايراني‌ها سياست‌هاي يكجانبه‌گرايانه عربستان را باعث فروپاشي تدريجي اوپك يا حداقل تضعيف شديد آن مي‌دانند. اين مساله ابعاد مهمي دارد كه به زودي درباره‌اش خواهم نوشت. ابعادي كه مي‌تواند به برخي سوالات درباره بعضي رفتارهاي بين‌المللي پاسخ دهد. تا لحظه تنظيم اين گزارش (11 شب به وقت تهران) وزرا هنوز از جلسه بسته اوپك بيرون نيامده‌اند.
زنگنه: بايد پول نفت در اينستكس واريزشود
اما وزير نفت ايران، هنگام ورود به وين، چند نكته مهم گفت: «اگر اينستكس را به عنوان يك عمليات در نظر بگيرند، بدون واريز مطمئن پول به آن، يا با واريز ۳ يا ۴ ميليون دلار يا يورو، اين سازوكار پاسخگو نيست؛ بايد پول نفت به آن واريز شود.» زنگنه همچنين درباره موافقتش با تمديد توافق كاهش توليد اوپك و غير اوپك موضع مهمي گرفت: «حتي اگر سه سال هم بخواهد تمديد شود، مشكلي نيست، اما همان‌طور كه قبلا هم گفتم، هر وقت تحريم‌ها برداشته شود، تا هر ميزاني كه بتوانم نفت بفروشم، كوتاهي نخواهم كرد.» وقتي از زنگنه درباره پيامش به امريكايي‌ها پرسيده شد، جواب داد: «آنها بايد به مردم و حكومت ايران احترام بگذارند. اين بسيار مهم است. با افزايش فشار خيلي روشن است كه ما موضع خود را تغيير نمي‌دهيم. بهتر است به مردم، رهبري و دولت ايران احترام بگذارند. به عنوان نخستين گام قابل قبول، فكر مي‌كنم لازم است تحريم‌هاي ضد ايران برداشته شود.» هنگامي كه از وزير نفت خواسته شد تا نظرش را درباره عضويت روسيه در اوپك بيان كند، سريع گفت: «ما درخواستي براي عضويت روسيه در اوپك دريافت نكرده‌ايم.» وقتي اين مطلب را مي‌خوانيد هنوز جلسه بسته وزراي اوپك به پايان نرسيده است. جلسه‌اي كه با ايستادگي ايران بر روي هويت سازماني اوپك و دفاع از استقلال اين سازمان در برابر برخي تغييرات به نفع غير اوپكي‌ها حدود 5 ساعت است كه ادامه دارد. به جهت محدوديت زمان چاپ روزنامه، اجازه بدهيد فردا ادامه دهيم. برخي خبرنگاران در دبيرخانه اوپك، با اينكه خسته از يك روز كاري فشرده هستند از ايفاي نقش موثر ايران و ايستادگي بر مواضعش تقدير مي‌كنند.