شرط موفقيت سهميه‌بندي
سيد‌احسن علوي
اين موضوع كه حمل و نقل عمومي وضعيت چندان مناسبي ندارد را همه مي‌دانيم. حالا در شرايطي كه بنزين هم گران شده است بايد گفت كه شهرداري بايد زودتر از اينها ناوگان حمل و نقل شهري را گسترش مي‌داد، اين در حالي است كه حتي در بخش مترو هم هنوز نتوانسته‌اند تعداد واگن‌ها را بر اساس نياز افزايش دهند و شرايط را براي جمعيتي كه به استفاده‌كنندگان مترو اضافه شده، تسهيل كنند. خطوط مترو هنوز كامل نشده و از طرف ديگر از ناوگان اتوبوسراني شهري هم عمري گذشته است و همه اينها نشان مي‌دهد كه ناوگان شهري متاسفانه در حدي نيست كه بتواند ابزاري ساده و به وقت و در دسترس براي تمام شهروندان باشد. در حال حاضر در ساعت اوج كاري مسافربرهاي شخصي هم شاهد ازدحام مسافران در حاشيه خيابان‌ها هستيم و در واقع بخشي از جمعيتي كه به همه دلايل بالا نمي‌توانند از اتوبوس و مترو استفاده كنند به سمت مسافربرهاي شخصي و تاكسي‌ها سرريز مي‌كنند.
همه اينها يعني تدبير تازه‌اي لازم است تا امكانات مورد نياز مردم در اختيار آنها قرار بگيرد. ما اگر بنزين را گران كرديم طبيعي است كه بسياري از افراد جامعه نتوانند مانند قبل از ماشين‌هاي شخصي يا تاكسي‌ها استفاده كنند چون آنها هم بر مبلغ كرايه‌ها مي‌افزايند و اين بر مردم و بر قشر ضعيف‌تر جامعه فشارهاي مضاعفي وارد خواهد آورد. آيا قرار است شرايط فعلي به همين گونه بماند؟ اين موضوع براي من هم جاي تعجب دارد. تجربه‌اي كه سال‌ها قبل‌تر در بازديد از شانگهاي در چين داشتم، نشان مي‌داد كه چگونه يك شهر بزرگ با جمعيت بالاي 20 ميليون نفر مي‌تواند ناوگان حمل و نقلي به شدت منظم و قابل دسترس براي مردمش ايجاد كند، بي‌آنكه مسافران درون‌شهري را معطل كمبودهاي خودش كند. همين بابرنامه بودن سبب مي‌شد كه نه ازدحام ماشين‌ها و نه ازدحام آدم‌ها توي ذوق ناظر بيروني نزند. همه حرف اين است كه بايد زمينه‌هاي اجراي اين مصوبه جديد، با گسترش زيرساخت‌هاي حمل و نقل عمومي آماده‌تر مي‌شد. براي همين دولت بايد براي تكميل خطوط و بهبود بهره‌وري مترو دست به دست شهرداري مي‌داد و كمك‌هاي لازم را مي‌رساند. البته اين بايد همزمان مي‌شد با اعلام برنامه‌هاي پيش‌رويي كه مردم قرار بود نتيجه‌اش را در زندگي روزمره خود ببينند، انجام مي‌شد. اين زمينه‌ها اگر فراهم شده بود، مردم هم به لحاظ رواني براي چنين تصميمي آماده‌تر مي‌بودند.
حالا بايد بدانيم كه سهميه‌بندي و افزايش‌قيمت هر چند در جاي خودش لازم بود (البته نه با عجله و بدون برنامه)، به همان اندازه لازم است كه دولت براي اصلاح و بهتر شدن سيستم حمل و نقل عمومي هم برنامه‌ريزي مشخص و فوري داشته باشد چرا كه اگر اين بخش را نديده بگيرد يعني كل آن برنامه و مصوبه تبديل به طرحي ابتر مي‌شود و موفقت‌آميز نخواهد بود. اگر قرار است اين طرح توفيقي داشته باشد بايد در كنارش شرايطي فراهم شود كه مردم اگر ماشين‌هاي شخصي‌شان را هم كمتر استفاده مي‌كنند، به امكانات و تسهيلات شهري دسترسي داشته باشند تا هم كمكي به محيط‌زيست باشد و هم هزينه‌ها را براي مردم تقليل دهد تا همه بار بر دوش مردم نباشد.