معذوريت بشردوستانه
اميرعلي ابوالفتح
مسير تحولات در رابطه ايران و امريكا سير خودش را ادامه مي‌دهد. ما كماكان شاهد افزايش تحريم‌هاي ايالات متحده عليه ايران در همه حوزه‌ها هستيم. آنچه امريكا در توان دارد و جزو مقدورات خود مي‌داند فشار را روي ايران اعمال مي‌كند. چند روز پيش بخش‌هايي از صنعت فولاد و كشتيراني ايران را تحت تحريم قرار دادند و آن گونه كه اعلام شد هدف آن است كه تمام مسير‌هاي ترانزيتي ايران را مسدود كنند. از سوي ديگر مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده سخنراني بسيار تندي در بحث حقوق بشر عليه ايران داشت و با جزييات وارد مسائل داخلي ايران شد و رسما از ساير كشورها نيز خواست تا ايران را در اين زمينه تحت فشار قرار دهند و كماكان تهديدات عليه ايران را تكرار كرد و اين مسير به مانند ماه‌هاي اخير ادامه دارد. هدف اصلي امريكا اين است تا ايران را مجبور به مذاكره با شيوه دلخواه خود كند. اما طي چند وقت اخير به شدت مورد نقد افكار عمومي جهاني به خصوص در حوزه‌هاي بشر دوستانه قرار گرفته‌اند. حتي در بحث تبادل زندانيان نيز اگرچه ابتدا اين پيشنهاد از سوي ايران مطرح شد و امريكا آن را مورد پذيرش قرار نداد ولي در نهايت به دليل اينكه دولت ترامپ در داخل به شدت در اين زمينه مورد انتقاد قرار گرفت كه...
چرا اين پيشنهاد ايران را نپذيرفته است. اما در نهايت ايالات متحده به اين جريان تن داد و درنهايت ميان آقاي سليماني و وانگ تبادل صورت گرفت و ايران نيز پس از آن اعلام آمادگي كرد كه حاضر است در قالب يك بسته آماده هستند كه تمام زندانيان موجود را با يكديگر مبادله كنند. امريكا به اين موضوع بي‌ميل نيست و اگر هم اين موضوع در جريان نباشد هنوز به صورتي علني اعلام نشده است. اما از آن مهم‌تر بحث بيماران لاعلاج يا با شرايط خاص مانند بيماران پروانه‌اي در دنيا بازتاب بسيار زيادي داشته است. چرا كه امريكايي‌ها عملا مانع صادرات داروهاي اين بيماران به ايران شده‌اند. از همين رو اين اتفاق براي وجهه بين‌المللي امريكا بسيار ناگوار است كه متهم به اين موضوع شود كه تحريم‌هاي سراسري عليه ايران در حال لطمه زدن به نظام سلامت مردم ايران است به وي‍ژه افرادي كه با بيماري‌هاي خاص دست‌و پنجه نرم مي‌كنند. به همين دليل مي‌بينيم در فضايي كه هيچ نشاني از نرمش در مواضع امريكايي‌ها ديده نمي‌شود موضوع بيماران و داروها به حدي براي امريكا به لحاظ رواني فشار وارد مي‌كند كه خانم كلي كراف، نماينده ايالات متحده در سازمان ملل مجبور مي‌شود كه بعد از نشست شوراي امنيت به سمت نماينده ايران در سازمان ملل بيايد تا در مورد موضوع مطرح‌شده صحبت كند و تسليت بگويد به اين اميد كه پيامي را از سمت امريكا به افكار عمومي ارسال كند كه امريكا راضي به مرگ بيماران ايراني نيست و از اين قضيه استقبال نمي‌كند و امريكا از اين طريق همدردي خود را با بيماران ايراني ابراز مي‌كند. هرچند اگر امريكا فروش دارو را به صورت رسمي به ايران ممنوع نكرده باشد اما به دليل ارعابي كه در فضاي بانكي جهاني عليه ايران ايجاد كرده است كمتر بانكي ريسك تبادل مالي با ايران را انجام مي‌دهد و همين موضوع باعث مي‌شود كه دسترسي به برخي از داروهاي خاص از طريق كانال‌هاي رسمي و دولتي براي ايران دشوار شود و در نهايت مسووليت اين قضيه فعلا بر عهده امريكا است. امريكايي‌ها نيز تلاش مي‌كنند براي شكستن اين فضا كانال‌هايي را ايجاد كنند. گفته مي‌شود از اين طريق سوييسي‌ها در حال انجام تلاش‌هاي در اين زمينه هستند و حتي ممكن است در سفري كه آقاي روحاني به توكيو انجام داده نيز كانالي از اين طريق ايجاد شود. آنچه مهم است در ديدار و مكالمه كوتاهي كه ميان نماينده ايران و امريكا در سازمان ملل رخ داده نشان از تغيير رفتار امريكا نيست بيشتر حركتي است كه امريكا را از زير فشار افكار عمومي مبني بر اينكه جان بيماران ايراني را به خطر انداخته، خارج كند. البته اين نكته را نبايد فراموش كرد وقتي كه يك تعداد افراد در يك جلسه شركت مي‌كنند قابل پيش‌بيني است كه گفت‌وگو يا كلامي ميان يكديگر رد و بدل كنند. در دولت‌هاي قبلي و پيش از برجام نيز چنين شرايطي حاكم بود و حتي گفته مي‌شد زماني كه آقاي خرازي و خانم آلبرايت در صندلي‌هايي نزديك به يكديگر بودند با هم برخورد كوتاهي داشته‌اند. هر چند هر دو نماينده كشورهايي هستند كه با يكديگر دشمن هستند اما به هر حال انسان هستند و اين مراودات انساني اجتناب ناپذير است. در دولت آقاي ترامپ چنين اتفاقي در مقابل دوربين رخ نداده است ولي اطمينان ندارم كه در جلسات خصوصي و دربسته آيا گفت‌وگويي صورت گرفته است يا خير. ولي هر كسي مي‌تواند حدس بزند احتمال وقوع چنين برخوردها و مكالماتي طي اين دو يا سه سال جريان داشته است. آنچه اكنون مهم است اين اتفاق جلوي دوربين زنده سازمان ملل متحد رخ داده است و جلسه به طور زنده در حال پخش بوده و به ناگاه دوربين پس از نشست حركت و به صورت اتفاقي آن را ضبط مي‌كند. ولي مي‌توان احتمال داد وقتي كه نماينده امريكا و ايران مشغول رفت و آمد در سازمان ملل هستند با يكديگر برخوردهايي داشته باشند. آنچه مهم است رفت و آمدهاي اينچنيني در سازمان ملل نبايد نشانه‌اي از تغيير تلقي شود. نه امريكا و نه ايران هيچ ابايي براي ورود به مباحث بشردوستانه ندارند. مبادله زندانيان نيز با واسطه سوييس انجام شد و ممكن است يك زماني موارد مشابه به‌جاي واسطه‌گري سوييس از طريق ديدارهاي اينچنيني شكل بگيرد.