رقابت‌پذيري صادراتي
جمشيد عدالتيان
با گسترش تجارت بين‌المللي در دهه‌هاي گذشته، امروز آنچه كالاها و محصولات يك كشور را در به دست آوردن بازارهاي جديد و حفظ آنها قدرتمند مي‌كند، توان رقابت‌پذيري كالاهاي آنها با محصولات ديگر كشورهاست. نگاهي به تجربه كشورهايي مانند چين نشان مي‌دهد كه اقتصاد آنها چگونه لزوم حضور قدرتمند در اين بازار رقابتي را درك كرده و اين حضور را تداوم بخشيده‌اند. ايران از سال‌ها پيش در برخي بازارها به شكل سنتي حضور داشته و محصولات صادراتي ايران در اين بازارها همواره خريد و فروش شده‌اند اما آنچه امروز اهميت دارد پاسخ به اين سوالات است كه در يك فضاي رقابتي چگونه مي‌توان بازار صادراتي را حفظ كرد و چگونه مي‌توان ايجاد يك بازار جديد را به مرحله عمل رساند؟
تجربه ماه‌هاي گذشته نشان مي‌دهد كه با تغيير در برخي شرايط شانس رقابت كالاهاي ايراني افزايش پيدا مي‌كند. براي مثال هرچند افزايش نرخ ارز در سال 97 به افزايش هزينه‌هاي توليدكنندگان منجر شد اما يك گزينه مثبت نيز ايجاد كرد و آن افزايش توان رقابت كالاهاي ايراني به دليل به صرفه بودن قيمت در برخي بازارها بود. قطعا اين اتفاق نمي‌تواند بلندمدت باشد و ما براي آنكه بتوانيم حضور خود را در اين حوزه‌ها حفظ كنيم بايد رقابت در ساير حوزه‌ها را نيز در دستور كار خود داشته باشيم.
در اين فضا، افزايش كيفيت محصولات توليدي اهميت فراواني دارد. امروز مزيت نسبي مهم در صادرات، عرضه ارزان و با كيفيت‌ترين كالاي ممكن است. ما بايد در ايران نيز همين روند را دنبال كنيم تا محصولاتي را به بازار برسانيم كه چه از نظر كيفي و چه از نظر قيمتي با نمونه‌هاي مشابه خود توان رقابت دارند.
در كنار آن نبايد فراموش كرد كه امروز اقتصاد ايران با تحريم‌هاي بين‌المللي مواجه شده و براي مثال نقل و انتقالات پولي و بانكي بسيار دشوار و هزينه‌بر است. در چنين فضايي حتي اگر نمي‌توان تنش‌هاي بين‌المللي را كاهش داد بايد در فضاي داخلي شرايط مطلوب ايجاد كرد. از بين بردن محدوديت‌ها، جلوگيري از تصويب و اجراي سياست‌هاي ضربه‌زننده به اقتصاد و قطع كردن روند صدور بخشنامه‌هاي متناقض بخشي از اين اولويت‌ها هستند. در شرايطي كه در نبود درآمدهاي نفتي، صادرات غيرنفتي كشور نيازهاي ارزي را بر دوش گرفته و عملكرد قابل دفاعي نيز داشته است، با كنار زدن محدوديت‌هاي داخلي بايد به سراغ بازاري بسيار رقابتي رفت كه در آن كيفيت كالا و قيمت تمام شده آن حرف اول و آخر را مي‌زنند.