عمري كه در ترجمه و تجربه صرف شده
اسدالله امرايي
عبدالله كوثري،زاده ۱۳۲۵ كارش را با شعر شروع كرد و نخستين كتاب او مجموعه شعري به نام از پنجره به شهر هرم‌ها بود كه انتشارات دنيا در سال ۱۳۵۲منتشر كرد. در شب‌هاي شعر كانون معروف به ده شب كه در انستيتو گوته برگزار شد جزو شاعراني بود كه شعر خواند. كوثري شهرتش بيشتر به ترجمه ادبيات داستاني امريكاي لاتين است. در دانشگاه ملي اقتصاد خوانده و سروده‌هايش را در هفته‌نامه خوشه به سردبيري احمد شاملو و در ماهنامه نگين به سردبيري دكتر محمود عنايت منتشر كرد.
كوثري بيش از 50 كتاب به فارسي ترجمه كرده است. «پسران روزنامه‌فروش از لاي اتومبيل‌هايي كه پشت چراغ قرمز چهارراه ويلسن ايستاده‌اند قيقاج مي‌روند و روزنامه‌هاي عصر را جار مي‌زنند و او آرام به سوي كولمنا مي‌رود. دست در جيب سرفروافتاده، در حلقه مردمي كه به سوي ميدان سان‌مارتين روانند. او هم مثل پرو بود... فكر مي‌كند كي؟ از كنار هتل سگي پيش مي‌آيد تا پايش را بليسد، چخه، گم‌شو. مي‌خواهي هارم كني؟.» اين تكه‌اي از رمان معروف يوسا با عنوان گفت‌وگو در كاتدرال است.
داستان زندگي آمبرسيو و سانتياگو است كه دوستان نوجواني يكديگر بوده‌اند و همشهري. هر چند هر كدام در طبقات متفاوت اجتماعي جا مي‌گيرند. سانتياگو فرزند دن فرمين است، يكي از سرمايه‌داران بزرگ وابسته به دولت. سانتياگو به اصطلاح به طبقه خود پشت كرده و از همان بدو ورود به دانشگاه سعي مي‌كند از خانواده خود تبري بجويد و دل در گرو آرمان‌هاي طبقه كارگر مي‌گذارد. بعد دانشگاه را رها مي‌كند و وارد حرفه روزنامه‌نگاري مي‌شود.
سانتياگو در روزنامه لاكرونيكا مقالاتي مي‌نويسد و عليه مقامات شهرداري و نحوه رفتار آنها در جمع‌آوري سگ‌هاي ولگرد قلمفرسايي مي‌كند. يكي از سگ‌جمع‌كن‌ها سگ خانگي زن سانتياگو را مي‌ربايد به اميد تيغ زدن او و به نوعي پاسخ شهرداري به انتقادات او هم به حساب مي‌آيد. سانتياگو كه به جست‌وجوي سگ مي‌رود با آمبرسيو راننده وفادار پدرش روبه‌رو مي‌شود كه حالا سگ‌جمع كن شده است. البته آمبرسيو هم از پدر خودش دل خوشي نداشت. آنها سال‌ها پس از مرگ دن فرمين به صورت اتفاقي با هم ملاقات مي‌كنند و طي گفت‌وگوي آنها در كاتدرال كه هم بار و اغذيه‌فروشي دست چندم است با غذاي ارزان‌قيمت و هم روسپي‌خانه گوشه‌هايي از كثافت ديكتاتوري ژنرال مانوئل اودريا طي سال‌هاي 1948 تا 1956 رومي‌شود.
كوثري در ترجمه روان و بي‌بديل خود فضاي شديد امنيتي، كودتاهاي پي‌درپي و دسيسه‌ها و توطئه‌ها. فضاي روسپي‌خانه‌ها، جو سياسي دانشگاه، فساد طبقات بالاي جامعه پرو را در اين رمان به خوبي به خواننده فارسي زبان ارايه مي‌كند. عبدالله كوثري مترجم تاثيرگذار و زبردستي است كه چند رمان يوسا را در كنار آثاري از كارلوس فوئنتس و ديگر نويسندگان امريكاي لاتين ترجمه كرده. دقت او در انتخاب واژه‌ها و تسلطش بر زبان و ادب فارسي به رساندن مفاهيمي كه شايد نتوان سرراست گفت كمك كرده است. درك فضا و حال‌و هواي آثار نويسندگاني كه آثارشان را براي ترجمه انتخاب مي‌كند باعث شده تا خواننده به راحتي بامتن ارتباط برقرار كند.
گرينگوي پير، نبرد، كنستانسيا و زنداني لاس لوماس، پوست انداختن، خودم با ديگران و آئوراكارلوس فوئنتس را ترجمه كرده و از آثار ماريو بارگاس يوسا، مرگ در‌اند، جنگ آخرالزمان، چرا ادبيات؟ سور بز، عيش مدام: فلوبر و مادام بواري را علاوه بر گفت‌وگو در كاتدرال در پرونده قلمي ايشان به چشم مي‌خورد.
از ماشادو د آسيس، نويسنده برزيلي هم كينكاس بوربا، خاطرات پس از مرگ براس كوباس و روانكاو را ترجمه كرده است. مجموعه‌اي از داستان‌هاي كوتاه امريكاي لاتين را هم در دوجلد نشر ني منتشر كرده است. آقاي كوثري در زمينه شعر هم گزيده‌اي از شعرهاي سفريس را در انتشارات مرواريد منتشر كرده و البته اينها گوشه‌اي از فعاليت‌هاي ايشان است كه در اين مختصر گنجانده‌ام.