«ابهام‌زدايي از يك مفهوم» بخشي از محتواي نشستي است كه در آن سه چهره برجسته از حوزه‌هاي مختلف از زواياي متفاوت درباره يك مفهوم صحبت كرده‌اند؛ مفهومي ذيل عنوان «وفاق ملي» كه هر چند اين روزها اظهارات زيادي درباره آن بيان مي‌شود، اما كمتر شاهد آنيم كه سير و غوري در لايه‌هاي دروني و محتوايي آن شود.
هادي خانيكي، مصطفي معين و ابوالفضل دلاوري، سه چهره برجسته دانشگاهي كشور در قالب نشستي با عنوان «سلسله نشست‌هاي وفاق و مسائل امروز و آينده ايران» دور هم جمع شدند تا از وفاق ابهام‌زدايي كنند.
خانيكي در اظهاراتش وفاق را مساله امروز ايران دانست و از كنشگران و فعالان سياسي خواست تا از داوري‌هاي شتاب‌زده درباره اين مفهوم خودداري كنند. پس از خانيكي نوبت به مصطفي معين رسيد تا درباره اين گزاره ديدگاه‌هايش را مطرح كند. معين با نظيرسازي واژه‌هاي وفاق و نفاق تلاش كرد اين دو مفهوم را در تاريخ معاصر كشورمان در برابر هم معنا كند.«هر زمان كه ايران از وفاق دوري شده، نفاق فرصت پيدا كرده تا وارد عرصه كنشگري شود.» دلاوري اما زاويه ديد خود را به مسائل عيني‌تر و گزاره‌هاي روز ايران كشاند و درباره معادلاتي چون قانون حجاب و عفاف سخن گفت. او در عين حال كليد واژه وفاق را در مسير تاريخ تحليل كرد و آن را گمشده‌اي ارزيابي كرد كه ايران همواره به آن نياز داشته است.
خطر ارزيابي‌هاي شتاب‌زده از وفاق
هادي خانيكي، عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينكه به درستي حس مي‌شود، «وفاق» مساله ايران است، گفت: به نظر من امر مباركي است كه ابتدا بايد خواست داوري شتاب‌زده در مورد آن صورت نگيرد. وفاق مي‌تواند موضوعي باشد كه براي ايران امروز افق‌گشايي كند.
به گزارش جماران، خانيكي طي سخناني در نخستين جلسه از سلسله نشست‌هاي وفاق و مسائل امروز و آينده ايران با عنوان «ابهام‌زدايي از يك مفهوم»، با بيان اينكه به درستي حس مي‌شود وفاق مساله ايران است، گفت: پيش از دولت آقاي پزشكيان به گونه‌اي يك توافق كلي و ضمني وجود داشت كه تهديدهاي اخلاقي در جامعه ايران بالا رفته و بحث بر سر چگونگي حفظ همبستگي‌هاي اجتماعي و جلوگيري از روند فرسايش سرمايه اجتماعي بود.
عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي درخصوص تعريف وفاق از نظر سياسي، اظهار داشت: آيا اين مساله را فقط بايد در سطح دولت و حاكميت ديد يا وفاق سوق دادن جامعه به اين است كه بايد بر سر جدي بودن مسائل ايران توافق كرد؟
وي يادآور شد: وفاق مثل هر مفهوم ديگري، وقتي به عرصه سياست كشيده مي‌شود، داوري‌ها و حتي استفاده‌هاي شتاب‌زده‌اي انجام مي‌شود. اينكه در هر جايي به اين مساله پرداخته شود، به نظر من امر مباركي است كه ابتدا بايد خواست داوري شتاب‌زده در مورد آن صورت نگيرد. وفاق مي‌تواند موضوعي باشد كه براي ايران امروز افق‌گشايي كند.
هيچ نوع پنهانكاري نبايد با مردم داشته باشيم
مصطفي معين، وزير علوم دوره اصلاحات نيز در نخستين جلسه از سلسله نشست‌هاي وفاق و مسائل امروز و آينده ايران با عنوان «ابهام‌زدايي از يك مفهوم»، گفت: متاسفانه يكي از آفت‌هاي مهم نظام ديني، «نفاق» و خودي و غيرخودي كردن است. ارتباط ما بايد صادقانه باشد و در همه امور شفافيت داشته باشيم. هيچ نوع پنهانكاري نبايد با مردم داشته باشيم؛ آنها صاحب و محرم هستند.
به گزارش جماران، وزير علوم دوره اصلاحات با بيان اينكه يكي از مشكلات مهم ايران سرمايه اجتماعي پايين است، گفت: متاسفانه يكي از آفت‌هاي مهم نظام ديني، «نفاق» و خودي و غيرخودي كردن است. ارتباط ما بايد صادقانه باشد و در همه امور شفافيت داشته باشيم. هيچ نوع پنهانكاري نبايد با مردم داشته باشيم؛ آنها صاحب و محرم هستند.
مصطفي معين نيز در نخستين جلسه از سلسله نشست‌هاي وفاق و مسائل امروز و آينده ايران با عنوان «ابهام‌زدايي از يك مفهوم»، گفت: در تاريخ ما وفاق به صورت سنتي وجود داشته، اما متاسفانه ما نهادهاي سنتي را از دست داده‌ايم؛ بدون اينكه نهادهاي مدرن را جايگزين كنيم و جزو كشورهايي هستيم كه نهادهاي مدني خيلي ضعيف است. وزير علوم دوره اصلاحات يادآور شد: از دهه 80 زوال سرمايه اجتماعي، فقر، تبعيض و نابرابري باعث شده سرمايه اجتماعي پايين بيايد. يكي از مشكلات مهم ايران، سرمايه اجتماعي پايين است. خوشبختيم كه وفاق دارد از زبان رييس‌جمهور مطرح مي‌شود؛ چون يك نياز ضروري كشور است. در هر صورت به فال نيك مي‌گيريم.
وي با بيان اينكه وفاق در همه زمينه‌ها ضرورت دارد، اظهار داشت: فلسفه اساسي وفاق و چگونگي تحقق آن در اين مصرع شعر خلاصه مي‌شود كه «با دوستان مروت، با دشمنان مدارا». گرچه الان جاي دوست و دشمن عوض شده و باعث مشكلات جدي حتي براي امنيت ملي ما شده است. معين با اشاره به زمينه‌هاي تحقق وفاق ملي، گفت: مهم‌تر از همه احترام به حقوق انساني، برابري و عدالت است. «عدالت» سنگ بناي حل اختلافات در يك جامعه و بي‌عدالتي منشا تبعيض، درگيري و اختلاف است. اصل ديگر ترويج روش‌هاي گفت‌وگو است؛ گفت‌وگو در كشور ما بسيار ضعيف است و دنبال نكرده‌ايم و در كشور ما حتي با زور مي‌خواهند به بهشت ببرند. اصل بعدي تاكيد بر خير عمومي و ترجيح منافع عمومي است.
وي «صداقت» را نيز يكي از زمينه‌هاي تحقق وفاق ملي دانست و تصريح كرد: متاسفانه يكي از آفت‌هاي مهم «نفاق» و خودي و غيرخودي كردن است. ارتباط ما بايد صادقانه باشد و در همه امور شفافيت داشته باشيم. هيچ نوع پنهانكاري نبايد با مردم داشته باشيم؛ آنها صاحب و محرم هستند.
وزير علوم دوره اصلاحات افزود: اصل بعدي «مسووليت‌پذيري و پاسخگويي» است. البته هر چه سطح مسووليت بالاتر باشد، بايد پاسخگويي بيشتر، دقيق‌تر و كامل‌تر باشد. اصل بعدي «همبستگي و مشاركت» است. يعني اعضاي يك جامعه در مواجهه با چالش‌هاي مشترك بايد همبستگي داشته باشند. اصل ديگر به رسميت شناختن استقلال افراد و ارايه آزاد افراد بدون محدوديت‌هاي غيرقانوني و باور به اصول دموكراسي و ايستادگي در برابر هرگونه خودكامگي است.
وي اظهار داشت: آخرين اصل «نسبت فرهنگي و اخلاقي» است. كشور ما منظومه‌اي از قوميت‌هاي فرهنگي و زباني است و كم‌كم در دولت تنوع به عنوان يك فرصت دارد به رسميت شناخته مي‌شود.
قانون عفاف و حجاب اصلا قانون نيست
نخستين سخنران اين نشست اما ابوالفضل دلاوري، عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي بود كه تاكيد كرد: سيستم جمهوري اسلامي آن‌قدر انباشت بحران‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي داشته كه متوجه شود اوضاع خطرناك است؛ پس شايد براي اولين‌بار وارد مديريت منازعه شده‌ايم.
عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي با بيان اينكه منافع ملي در ايران 40 سال اخير وجه‌المنازعه شده است گفت : سيستم جمهوري اسلامي آن‌قدر انباشت بحران‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي داشته كه متوجه شود اوضاع خطرناك است؛ پس شايد براي اولين‌بار وارد «مديريت منازعه» شده‌ايم. ابوالفضل دلاوري گفت: بحث وفاق چيزي نيست كه امروز مطرح شده باشد؛ اين مفهوم چند دهه قبل مطرح شد، اما هر پديده‌اي در زمان خاصي به يك مساله عمومي تبديل مي‌شود، لذا فهم من از وفاق از روي كتاب به دست نيامده و از روي تجربه زيسته به وجود آمده است. عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي تاكيد كرد: تنازعي شدن سياست چه سرمايه‌هايي را بر باد داده است؟ نيروها و حتي نهادها بيش از اينكه دنبال انجام كار ويژه‌هاي خودشان و ساماندهي حوزه عمومي باشند، دنبال حذف ديگران و تخريب دستاوردهاي ديگران هستند. اصلاحات زماني ممكن است كه يك اجماعي در سطح قدرت باشد و اگر بنا باشد يك طرف دعوا دنبال اصلاحات باشد و طرف ديگر سياست تنازعي را دنبال كند، قطعا شكست مي‌خورد.
وي افزود: «دعوا نكنيد» همان گمشده من در تاريخ بود و چون ديدم اين پادزهر سياست تنازعي است، به اين نتيجه رسيدم كه بايد اين را بپرورانيم و حمايت كنيم. اما منافع ملي در ايران 40 سال اخير وجه‌المنازعه شده و ما نمي‌فهميم از جنگ با دنيا دنبال چه مي‌گرديم؛ همچنان اصل منازعه اصالت دارد. دلاوري اظهار داشت: آنچه اتفاق افتاده وفاق و توافق نيست. توافق يك استراتژي حل منازعه و ويژگي‌اش اين است كه بخشي از طرفين بايد از بخشي از خواسته‌هاي حداكثري بگذرند. اتفاقي كه افتاده چيزي است كه من اسم آن را «كاهش سطح منازعه» مي‌گذارم. يك طرف دعوا مي‌فهمد ادامه اين موضوع خيلي خطرناك است. در سياست داخلي و حتي در سياست خارجي هم هنوز وارد حل منازعه نشده‌ايم. البته دوره‌اي در برجام شديم، ولي بيشتر دنبال كاهش سطح منازعه هستيم. سيستم جمهوري اسلامي آن‌قدر انباشت بحران‌هاي داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي داشته كه متوجه شود اوضاع خطرناك است؛ پس شايد براي اولين‌بار وارد مديريت منازعه شده‌ايم. عضو هيات علمي دانشگاه علامه طباطبايي با تاكيد بر اينكه قانون عفاف و حجاب اصلا قانون نيست، گفت: آقاي پزشكيان به عنوان سياستمداري كه مي‌گويد «دعوا نكنيم»، نمي‌گويد قانون نيست؛ مي‌گويد من نمي‌توانم اجرا كنم. در اين شرايط به نظر من به فرصت‌هايي براي حل منازعه دست پيدا كرده‌ايم. براي حل منازعات خارجي نمي‌توانيم تعلل كنيم و بايد سريع‌تر و صريح‌تر اقدام كنيم. البته متاسفانه آنچنان مسائل كشور در هم آميخته شده كه هر انتخابي خطرناك است. نيروهاي سياسي ضمن كاهش انتظارات، اينجا بايد فكري كنند.