اهداف انقلاب از نگاه بنيان‌گذار
احمد مازني
در چهل و ششمين سال پيروزي انقلاب اسلامي و در آستانه ۲۲ بهمن ۱۴۰۳ يكي از مهم‌ترين بحث‌ها، بحث درباره اهداف انقلاب اسلامي است. هر كسي از ظن خود تعريفي از انقلاب اسلامي و اهداف آن ارايه مي‌دهد اما شايسته‌ترين فرد براي بيان اهداف انقلاب، رهبر انقلاب است كه در بيانيه‌ها و سخنراني‌هاي ايشان قابل بازيابي است. لذا مي‌توان گفت مهم‌ترين منابع بررسي اهداف انقلاب اسلامي، سخنان و پيام‌هاي رهبر انقلاب است كه مطالعات فراواني در اين زمينه انجام شده است. در يكي از مطالعات انجام شده روي صفحات كتاب‌هاي صحيفه نور، مجلدات ۲ تا ۱۵ (از مهر ۵۶ تا شهريور ۶۵) نمونه‌گيري به عمل آمد و جمعا ۷۷۴ جمله از امام در اين مورد استخراج و تجزيه و تحليل شد. نتيجه مطالعه نشان داد كه مهم‌ترين اهداف انقلاب در ابتدا فرهنگي (حفظ و احياي اسلام) و سپس سياسي بوده است. همچنين اين تحقيق به مقايسه اهداف انقلاب از ديد امام با اهداف انقلاب از ديد مردم در شعارهاي انقلاب (كه توسط يكي ديگر از محققين، در تحقيقي جداگانه صورت گرفته بود) پرداخت و تقريبا يكساني و هماهنگي بين اهداف انقلاب از ديدگاه امام و مردم به اثبات رسيد. (شايگان، فريبا) در پژوهشي ديگر با عنوان «هدف نهايي از تشكيل حكومت در انديشه امام خميني» آمده است: «استقلال، آزادي، عدالت اجتماعي و رفاه، همه از امور ضروري براي حكومت اسلامي است؛ اما اينها فقط مقدمه براي رسيدن مردم به اخلاق اسلامي هستند تا با فراهم شدن شرايط، افراد بتوانند به تهذيب نفس بپردازند.» (حسيني رناني، سيد حبيب) امام با تاكيد بر اخلاق و معنويت مي‌فرمايد: «از اول كه نهضت اسلامي اين مردم تحقق پيدا كرد و كم كم انقلاب تحقق پيدا كرد، از همان اول، فرياد اين جمعيت‌ها و گروه‌ها در هر جا كه بودند، فرياد اين بود كه با «اللّه اكبر» پيش مي‌رفتند. خدا و ذكر خدا در فريادهاي آنها بود و تا حالا هم و از اول تا حالا در اين بين‌ها هم، اين ذكرهاي الهي و ياد خدا در اين كشور زنده است و اين اسلام‌خواهي و اخلاق اسلامي‌خواهي در اين بشر زنده است.» (ج 16 ص164)
و در جاي ديگر مي‌فرمايد: «من با كمال مباهات از رشد سياسي و تعهد اسلامي ملت شريف ايران تشكر مي‌كنم كه در همه‌پرسي‌هاي گذشته، خصوصا در انتخاب رييس‌جمهور، در اخلاق اسلامي و تعالي روحي، گوي سبقت را ربودند و ثابت كردند كه انقلاب اسلامي بزرگ ما قبل از آنكه انقلاب سياسي و اجتماعي باشد، يك انقلاب معنوي روحاني است.» (ج 12 ص149) تاكيد بر اهداف فرهنگي و معنوي به معناي عدم توجه به تامين رفاه و تحقق عدالت نيست، چنان‌كه در مطالعات انجام شده، اهداف اجتماعي و اقتصادي فرض گرفته شده و تاكيد ويژه بر تهذيب نفس و معنويت از باب اين است كه «چون كه صد آيد، نود هم پيش ماست» بنا براين در سخنان و پيام‌هاي امام‌خميني روي اهداف اقتصادي و اجتماعي نيز تاكيد شده است. نمونه‌هايي از سخنان بنيان‌گذار درباره اهداف اقتصادي و اجتماعي انقلاب را ملاحظه فرماييد:
«رژيمي كه ما بنا داريم تحقق پيدا بكند و آن رژيم عدل اسلامي است. رژيمي را كه ما درصدد تحقق آن هستيم و اگر موفق بشويم متحقق بشود، رژيمي است كه اين فواصل مردم را به هم نزديك مي‌كند و اين اختلافات طبقاتي تعديل مي‌شود.» (ج 8 ص247) «دستگاه جبار گمان كرده است با اين اعمال غيرانساني و فشارها مي‌تواند ما را از مقصد خود كه جلوگيري از ظلم و خودسري‌ها و قانون‌شكني‌ها و حفظ حقوق اسلام و ملت و برقراري عدالت اجتماعي كه مقصد بزرگ اسلام است، منصرف كند.» (ج 1 ص198) «ملتي كه پشتيبانش اسلام و قرآن و نهضتش براي خدا و بسط عدالت و محو ستمكاري است، پيروز است.» (ج 3 ص316) «خداوندا! تو مي‌داني كه ما در اين قيام رضاي تو را مي‌خواهيم و تو مي‌داني كه ما از ظلم ولو بر يك نفر بيزار هستيم و تو مي‌داني كه ما براي اجراي عدالت قيام كرده‌ايم.» (ج 9 ص423) «بر جناح‌هاي پيشرو از مراجع عظام و علماي اعلام مذهب و خطباي محترم و مدرسين و دانشمندان تا رجال سياسي و روشنفكران دانشگاه‌ها و بازارها و كارمندان محروم و كارگران مظلوم روشنفكر، لازم است اين فرصت الهي را از دست نداده، بي‌امان جميع اقشار ملت را به پيش هدايت كنند و از خواست ملت كه برچيده شدن نظام سلطنتي و قطع دست اجانب از دخالت در مقدرات كشور و از غارتگري‌ها... سرمويي تخلف و عقب‌نشيني نكنند.» (ج 4 ص262)