با وجود مخالفت دولت انجام شد
تدفين شهدا در ميراث تاريخي يزد
اعتماد|ميدان تاريخي اميرچخماق يزد، در تعطيلات گذشته، روزهاي پرتنشي را از سر گذراند، ميداني در ميانه شهر يزد كه مسجد و حسينيه‌يي با همين نام را در خود جا داده است، ميداني باسابقه تاريخي كه برمي‌گردد به قرن 9 هجري، محل تدفين هشت شهيد گمنام شده است، شهدايي كه با هماهنگي شوراي تامين استان و اداره ميراث فرهنگي يزد، قرار بود در ضلع شرقي مجموعه به خاك سپرده شوند كه در اقدامي ناگهاني، خاكسپاري در ميانه ميدان انجام شد. سازمان ميراث فرهنگي با صدور بيانيه‌يي در روز دوشنبه، با تشريح مراحل قانوني طي شده، اعلام كرده كه مسووليت هر اقدام ديگري در مجموعه اميرچخماق يزد عواقب فرهنگي و تاريخي و حفاظت از بناي مذكور متوجه كساني است كه برخلاف قوانين مرتبط و تصميمات مراجع قانوني استان، اقدام به اين كار كرده‌اند. در بخش‌هايي از اين بيانيه با اشاره به اينكه متولي ميراث فرهنگي كشور، حفاظت از فرهنگ شهادت، را از وظايف ذاتي خود مي‌داند، اعلام مي‌دارد: «در 10 روز گذشته با توجه به اينكه حفظ حرمت شهداي گمنام يادگار هشت سال دفاع مقدس به عنوان پرافتخارترين منازعه نظامي ايران در چند قرن اخير بر همه مردم و مسوولان كشور واجب بوده و بايد محل دفن پيكر مطهر شهدا در مكان‌هايي انتخاب شود كه موجب حفظ شوونات و حيثيت آنها و پناهگاهي براي عاشقان انقلاب اسلامي ايران و ارزش‌هاي دفاع مقدس باشد بر اين اساس، با توجه به مغايرت‌هاي قانوني حاكم بر حفاظت از اماكن فرهنگي و تاريخي در اين اقدام و ضرورت عمليات استحكام‌بخشي مجموعه تاريخي اميرچخماق يزد براي ثبت جهاني آن و ساير حساسيت‌هايي كه در اين موضوع وجود داشت بناي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري، برطرف كردن مشكل به دور از جنجال و هياهو بود.»اين بيانيه با شرح مشكلات مجموعه تاريخي امير چخماق مي‌افزايد: «اين مجموعه بالغ بر چند دهه است كه در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و لذا هرگونه اقدام در آن منوط به رعايت ضوابط حفظ آثار تاريخي و فرهنگي كشور است. از طرفي اين بنا به دليل نشست زمين و مشكلات فني دچار آسيب شده است و نياز به اقدامات استحكام‌بخشي دارد. به نظر اين سازمان موضوع انتخاب مكان و طراحي يادمان شهدا بايد با استفاده از ظرفيت‌هاي معماري ملي و جهاني انجام شود تا خود نيز ميراث معماري آينده كشور محسوب شود. چنانچه در بسياري از كشورهاي جهان فاخرترين طرح و معماري را براي چنين اماكني انتخاب مي‌كنند.»اين بيانيه با اشاره به جلسات و مكاتبات مختلف مدير كل ميراث فرهنگي استان با نهادهاي مختلف از جمله ستاد فرماندهي كل قوا، وزارت كشور، وزارت اطلاعات، فرمانده كميته جست‌وجوي مفقودان ستاد كل نيروهاي مسلح و نماينده ولي‌فقيه و امام جمعه يزد و مسوولان اجرايي استان از سفر معاون حقوقي و امور مجلس سازمان براي تشريح مواضع سازمان و موارد قانوني ذي‌ربط به يزد و شركت در جلسه شوراي تامين استان نيز خبر مي‌دهد و در نهايت از نهايي شدن ضلع شرقي، مكاني كه قدمگاه مقام معظم رهبري در سفر ايشان به استان يزد بوده مي‌گويد. همچنين با توجه به توصيه مقامات مختلف و وزارت كشور به استاندار يزد، مكان‌هاي جديدي براي دفن پيكر مطهر هشت شهيد گمنام در مسجد «حضيره» يزد يا مسجد «مصلي» مطرح شده بود. با وجود پيگيري‌هاي مديران سازمان، دوشنبه، اول دي ماه، دو شهيد و روز سه‌شنبه شش شهيد ديگر در اقدامي خلاف مصوبات شوراي تامين استان، در ميدان اميرچخماق به خاك سپرده شدند.
سازمان بايد شكايت كند
مخالفت ميراث و مديران استاني در اين خصوص به در نظر نگرفتن شأن شهدا و نقض قوانين برمي‌گردد، موضعي كه محمد بهشتي، رييس پژوهشگاه ميراث فرهنگي كه خود از مديران با سابقه اين حوزه است، هم در پاسخ به «اعتماد» از آن سخن مي‌گويد. بهشتي از غيرقانوني بودن اين اتفاق و مشكلاتي كه در باب پرونده ثبت جهاني بافت تاريخي يزد ايجاد مي‌شود، مي‌گويد: «مسلما كاري كه كردند، خلاف قوانين كشور است. در بحث ثبت جهاني، قطعا عامل مخل ثبت، ارزيابي مي‌شود. نكته ديگري هم در اين ماجرا هست و آن اينكه شهدا فقط متعلق به يك گروه از جامعه ايران نيستند، متعلق به همه كشور هستند. آنها براي آرمان‌هاي انقلاب و حفظ نظام شهيد شدند، نظام هم در قوانين و مقرراتش متجلي مي‌شود. نمي‌شود كه در جهت خلاف قوانين و مقررات نظام از شهدا سوءاستفاده يا استفاده ابزاري كنيم. اين اسائه ادب به ساحت شهداست.»او همچنين وظيفه قانوني سازمان را در شرايط فعلي، طرح شكايت دانست و گفت: «سازمان بايد حتما تعقيب قانوني و طرح شكايت كند. قوه قضاييه، كساني را كه خلاف قانون عمل كردند، بررسي مي‌كند. وظيفه سازمان اين است كه اين كار را بكند، حال اينكه اين شكايت به جايي برسد يا نه، معلوم نيست.» سردار محمد باقرزاده، فرمانده كميته جست‌وجوي مفقودين ستاد كل نيروهاي مسلح در خصوص دفن شهدا در اين محوطه اعلام كرده بود مردم در اميرچخماق جمع شدند و اعلام كردند خواستار دفن شهدا در صحن علني اين مجموعه هستند. اما محمد بهشتي معتقد است: «خيلي بعيد مي‌دانم كه مردم يزد چنين خواسته‌يي داشتند، مردم حتي اگر چنين نظري داشته باشند، بايد با تاييد نمايندگان‌شان در مجلس اعمال كنند تا قوانين را تغيير بدهند، نه اينكه خودشان خلاف قانون عمل كنند.»ضلع شرقي ميدان كه نتيجه نهايي جلسه شوراي تامين استان بود، از نگاه سردار باقرزاده، نقطه كور ميدان و در حاشيه است. او معتقد است شهدا را نبايد به حاشيه ميدان ببريم. او همچنين قانون جاري در ميراث فرهنگي مبني بر ممنوعيت دفن اموات در اماكن تاريخي را مصوبه‌يي متعلق به دوران طاغوت دانست كه الزامي با خود به همراه ندارد و در مورد شهدا مصداق ندارد. معاون حقوقي و امور مجلس سازمان ميراث فرهنگي هم از عدم پذيرش وضعيت جديد بافت تاريخي يزد توسط يونسكو خبر داد. اسدالله درويش اميري، در اين خصوص اعلام كرد: «در جلسه شوراي تامين استان اعلام شدكه اگر اين اتفاق بيفتد، اين اثر تاريخي و پرونده ثبت جهاني بافت تاريخي يزد از دستور كار يونسكو خارج خواهد شد. قطعا يونسكو اين وضعيت را براي ثبت جهاني اين بناي تاريخي و بافت تاريخي يزد نخواهد پذيرفت.»بافت تاريخي شهر يزد در فهرست آثار پيشنهادي كشور براي ثبت در فهرست آثار جهاني قرار دارد و بعد از شهر تاريخي شوش كه سال آينده از كشور معرفي خواهد شد، در سال 1395 ثبت تاريخي شهر يزد دنبال مي‌شود.