بازيگران مهم منطقه‌اي و فرا منطقه‌اي در مورد سوريه رايزني مي‌كنند
ظريف
در راه لوزان
گروه ديپلماسي
آخر هفته‌اي با مصاحبه‌ها و نشست‌هاي جنجالي. از مصاحبه نفسگير كريستين امانپور، مجري و خبرنگار معروف شبكه امريكايي سي‌ان‌ان با سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه تا حضور خبرنگاري روس مقابل بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه و افشاگري‌هاي آقاي رييس‌جمهور. از سفر مولود چاووش اوغلو، وزير امور خارجه تركيه به رياض تا سخنان وي در مذمت ايران و روسيه دوشادوش عادل الجبير، وزير امور خارجه عربستان سعودي.
ادعا را ثابت كنيد بيانيه صادر نكنيد
نخستين جرقه‌هاي بحث‌هاي فشرده در خصوص سوريه را مصاحبه كريستين امانپور با سرگئي لاوروف زد. سوژه‌هاي اين مصاحبه بسيار بود. از انتخابات امريكا و نقشي كه هكرهاي منسوب به روسيه در آن ايفا مي‌كنند تا تنش‌هاي اخير ميان روسيه و امريكا بر سر پرونده‌هاي متعدد و البته رايزني‌هاي متوقف شده سوريه. امانپور ورود پرجنجالي به بحث سوريه در اين مصاحبه دارد و خطاب به لاوروف مي‌گويد كه جامعه جهاني نگران است و گفته مي‌شود كه حلب هدف بدترين بمباران‌ها از زمان حكومت نازي‌ها قرار گرفته است. جان كري هم مي‌گويد كه روسيه و رژيم اسد بايد توضيح بدهند كه چرا بيمارستان‌ها و محل استقرار شهروندان غيرنظامي و زنان و كودكان را هدف قرار مي‌دهند؟ چرا اين كار را مي‌كنيد آقاي وزير؟
لاوروف در پاسخ به امانپور تاكيد مي‌كند كه اين ادعاها بايد اثبات شوند و بيانيه‌ها به‌تنهايي نمي‌توانند گوياي همه‌چيز باشند و درست مانند ادعاي دخالت روسيه در هك ايميل‌هاي هيلاري كلينتون، نامزد دموكرات‌هاي امريكا در انتخابات كه هيچ مدركي در اين خصوص ارايه نشده است، در خصوص ساير ادعاها و اتهام‌ها هم بايد مداركي تحويل داده شود. ما هيچ‌وقت از پروسه مشخص شدن حقيقت عقب ننشسته‌ايم و تاكيد داريم كه بايد حقايق معلوم شوند و اين بهتر از متهم كردن يكديگر بدون مدرك و ادله است.
بررسي جنايت جنگي پروسه بين‌المللي خاص خودش را دارد. در ادامه اين گفت‌وگو، امانپور با اشاره به اينكه حمله‌هايي كه به حلب صورت گرفته تنها در زمره توانايي‌هاي نظامي ارتش سوريه و روسيه است مي‌گويد: شما متهم به جنايت جنگي شده‌ايد؟ لاوروف در اين خصوص گفت: جنايت جنگي مساله‌اي است كه مي‌توانيم در چارچوب خاصي در خصوص آن بحث كنيم. قواعد و پروسه‌هاي بين‌المللي وجود دارد كه بايد طي شود و بهتر كه اين اتفاق هم در همان چارچوب‌ها رخ بدهد و نه از تريبون رسانه‌ها. همه اين اظهارات و حرف‌ها بايد ثابت شود. هيچ دليل و مدركي براي اثبات اين اتهامات عليه روسيه وجود ندارد. در خصوص حمله به كاروان امدادرسان سازمان ملل در نزديكي حلب در 19 سپتامبر، روسيه در تحقيقات درباره اين حمله تاكيد دارد و اعلام مي‌دارد كه هركس اطلاعاتي درباره اين واقعه دارد بايد اطلاعات خود را به بان كي‌مون، دبيركل سازمان ملل كه كميته تحقيقاتي درباره اين حادثه ايجاد كرده، ارايه دهد. مسكو همچنان براي مذاكره با غرب آماده است و هرگز ارتباط خود با شركاي غربي را قطع نكرده است. هدف روسيه افشاي واقعيات درباره رخدادهاي سوريه به‌طور واقعي به جاي متهم كردن ديگران بدون هيچ سند و مدرك است.
ميانه‌روها از النصره فاصله بگيرند
در ادامه اين گفت‌وگو، امانپور تصوير عمران 5ساله را به لاوروف نشان داد كه منزلش در حلب مورد حمله قرار گرفت و نگاه بي‌تفاوت و سكوتش او را به چهره‌اي جهاني بدل كرد. امانپور خطاب به لاوروف گفت: اين كودك يك تروريست نيست آقاي وزير. پاسخ شما به كساني كه مي‌گويند لطفا شهروندان غيرنظامي را بمباران نكنيد، چيست؟ لاوروف در پاسخ گفت: اين يك تراژدي است و كساني كه خود را مخالفان ميانه‌رو مي‌خوانند بايد از النصره فاصله بگيرند. مشكل كليدي، ناتواني كلي امريكا و ديگر اعضاي ائتلاف تحت امر امريكا براي جداسازي ميانه‌روها از جبهه النصره است. امريكا از جمله جان برنان، رييس سازمان سيا در ماه فوريه به روسيه اطمينان دادند فقط دو هفته براي جداسازي ميانه‌روها از اعضاي النصره فرصت لازم دارند؛ كاري كه هرگز انجام نشد. روسيه به اين نتيجه رسيده است كه امريكا و متحدانش واقعا مي‌خواهند جبهه النصره را مستثني و آنها را به عنوان يك «طرح بي« حفظ كنند. من نمي‌خواهم بگويم كه امريكا مشوق تروريسم است اما آنچه آنها در قبال النصره انجام مي‌دهند شك و ترديد مرا برانگيخته است. ما آتش‌بسي را اعلام كرديم و پس از آن شاهد بوديم كه ائتلاف امريكا سه روز بعد از آتش‌بس به مواضع ارتش سوريه حمله كرد. آنها مي‌گويند اين حمله اشتباه بوده اما من اظهارات ژنرال تامسون، نماينده پنتاگون را خوانده‌ام. وي گفته كه اين حمله از دو روز قبل با آمادگي كامل تدارك ديده شده و براساس اطلاعات بسيار خوب و موثق صورت گرفته است. عجيب‌تر آنكه بلافاصله بعد از اين حمله اشتباه، داعشي‌ها يك حمله گسترده به ديرالزور انجام داده‌اند.
لاوروف در بخش‌هايي از سخنان خود تاكيد كرد كه القاعده ميوه و نتيجه سياست‌هاي امريكا در افغانستان است و همچنين داعش را نتيجه حمله امريكا به عراق دانست.
نياز به گردهمايي بازيگران موثر منطقه‌اي
امانپور در بخش ديگري از مصاحبه خود از لاوروف سوال كرد كه احتمالا هم شما و هم جان كري سودي در تحقق صلح داريد. آيا فكر مي‌كنيد كه هنوز راهكار سياسي براي بحران در سوريه وجود دارد؟ لاوروف در پاسخ به اين سوال با تاكيد بر اينكه همچنان حل و فصل صلح آميز بحران حلب امكان‌پذير است، گفت: به اعتقاد روسيه حل بحران سوريه نيازمند اقدامات عملي تمامي بازيگران و صاحبان نفوذ در عرصه ميداني است. ما خواهان نشست كشورهايي هستيم كه نفوذ مستقيم در عرصه ميداني سوريه دارند چه كساني كه مستقيما در سوريه هستند و چه كساني كه عواملي را داشته يا با سلاح‌هاي‌شان از مخالفان حمايت مي‌كنند. اين نشست مي‌تواند در «چارچوبي محدود» با حضور روسيه، امريكا و برخي قدرت‌هاي منطقه‌اي انجام شود.
امانپور از لاوروف سوال كرد كه منظور شما از قدرت‌هاي منطقه‌اي كيست؟ ايران، عربستان‌سعودي؟ رييس دستگاه ديپلماسي روسيه در پاسخ به تاييد نام كشورهاي تركيه، عربستان‌سعودي و قطر را براي نشست روز شنبه (امروز) در لوزان برد. لاوروف ابراز اميدواري كرد كه اين نشست مذاكراتي «شبه تجاري» باشد نه يك نشست كلي و بتواند به طرفين امكان گفت‌وگوي واقعي براساس توافق امريكا - روسيه درباره سوريه در اواسط سپتامبر را بدهد.
سرانجام ايران بله را گفت
خبر نشست امروز در لوزان سوييس با محوريت سوريه را نخستين‌بار لاوروف اعلام كرد و پس از آن خبرنگاران به سراغ وزارت امور خارجه امريكا براي اخذ تاييد مطلب رفتند. وزارت امور خارجه امريكا در پاسخ به خبرگزاري فرانسه اعلام كرد كه اين نشست در لوزان برگزار خواهد شد و در آن اصلي‌ترين بازيگران منطقه‌اي هم حضور خواهند داشت و البته روسيه. روز يكشنبه نيز جان كري احتمالا در لندن با همتاهاي خود از بريتانيا، فرانسه و آلمان ديدار خواهد كرد. گفته مي‌شود كه استفان دي ميستورا، نماينده ويژه دبيركل در امور سوريه هم به اين نشست دعوت شده است اما مشخص نيست كه شركت خواهد كرد يا خير؟ سخنگوي رييس‌جمهور تركيه نيز اعلام كرده است كه وزير امور خارجه اين كشور مولود چاووش اغلو هم در اين نشست شركت خواهد كرد. وي همچنين تاكيد كرده است كه هدف تركيه از شركت در اين نشست برقراري صلح و آتش‌بس در حلب است. در حالي كه گفته مي‌شود عربستان و قطر نيز احتمالا در اين نشست حضور خواهند داشت اما منابع متفاوت خبري در تهران تا دقيقه نود شامگاه جمعه تاكيد داشتند كه ايران در هيچ سطحي شركت نخواهد كرد. از روز چهارشنبه كه اين خبر در رسانه‌هاي داخلي و بين‌المللي دست به دست شد سوال اين بود كه چرا تهران عزم خود را براي عدم شركت جزم كرده است؟ غيبت اعلام خبر رسمي و مشخص موجي از گمانه زني‌ها را به راه انداخت و برخي رسانه‌هاي داخلي از ابهام در احتمال شركت ايران سخن گفتند. پس از اعلام خبر عدم حضور ايران در اين نشست، تماس‌هاي تلفني با تهران از بروكسل و مسكو شدت گرفت. سرگئي لاوروف، وزير امور خارجه روسيه ظرف 24 ساعت حداقل دو بار با محمد جواد ظريف تماس گرفت و هرچند كه اخبار تلگرافي و رسمي به اين جملات بسنده مي‌كرد كه دوطرف در خصوص سوريه با هم رايزني كرده‌اند اما ناگفته پيدا بود كه وزير امور خارجه روسيه براي راضي كردن ايران به حضور در نشست لوزان تماس‌هاي مكرر با تهران را پيش مي‌برد و همچنين حضور نماينده ويژه پوتين در امور سوريه در تهران نيز در راستاي همين مسير متقاعد كردن ايران براي حضور بود. علاوه بر روس‌ها كه به نوعي متحد ايران در پرونده سوريه هستند، فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز اصرار بر حضور ايران در نشست لوزان دارد. موگريني از معدود سياستمداران اروپايي بود كه از همان ابتداي حضور در پست مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا تاكيد داشت كه حل پرونده‌هاي منطقه‌اي را بايد به بازيگران منطقه‌اي واگذار كرد. اتحاديه اروپا با تعميق بحران در سوريه و پديدار شدن نشانه‌هاي مشكل ميان امريكا و روسيه تلاش مي‌كند پس از پنج سال نقش پررنگ‌تري را بازي كند و قدرت‌هاي منطقه‌اي را حداقل پشت يك ميز براي مذاكره بنشاند؛ برنامه‌اي كه در مذاكرات هسته‌اي ايران با 1+5 اجرايي شد و پاسخ مثبتي هم داد. در تمامي رايزني‌هاي دو روز پيش ظريف، وي ضمن بيان مواضع اصولي كشورمان در مقابله همه‌جانبه با تروريسم و گروه‌هاي تروريستي، بر تحقق آتش‌بس انساني فوري و پايدار و يافتن يك راه‌حل سياسي فراگير براي حل بحران سوريه تاكيد كرد.
طرح شش‌بندي تركيه؟
در لوزان چه خواهد گذشت؟ نشستي تكراري؟ دورهمي براي تعيين تعريفي از مخالف ميانه رو يا مخالف قابل مذاكره؟ وادار كردن بازيگراني كه از شبه نظاميان خاص در سوريه حمايت مي‌كنند به امتيازدهي؟ نمايشي براي نشان دادن عزم جدي براي پايان دادن به بحران حلب؟ تركيه اما از رونمايي از طرح جديدي حرف مي‌زند. گزارش‌هاي رسانه‌اي حاكي از آن است كه آنكارا در نشست لوزان پيرامون سوريه، طرح جديدي را براي حل و فصل اين بحران ارايه خواهد داد كه شامل برقراري آتش‌بس و همكاري نيروهاي ائتلاف تحت امر امريكا با روسيه در زمينه مبارزه با تروريسم مي‌شود. به گزارش روزنامه آكشام تركيه، طرح اين كشور ۶ بند برقراري آتش‌بس ميان تمامي طرف‌هاي درگير و آغاز روند رساندن كمك‌هاي انساني به صورت هرچه سريع‌تر و ايجاد بيمارستان‌هاي صحرايي در مكان‌هايي كه نيازمند آن هستند را در خود دارد. براساس اين طرح، نيروهاي ائتلاف تحت امر امريكا و روسيه در زمينه مبارزه با داعش و جبهه النصره پس از تضمين آتش‌بس همكاري مي‌كنند و همچنين نقشه راه مشتركي پيرامون سازش در سوريه ميان دولت و مخالفان تدوين مي‌شود. اين طرح تركيه تاكيد دارد كه «منطقه امني» در سوريه براي جلوگيري از موج جديدي از ريزش آوارگان شكل بگيرد. اين طرح بر لزوم حفظ تماميت ارضي سوريه و كاستن تمامي خطرهايي كه ممكن است به تماميت سوريه ضرر وارد كند و همچنين به وقوع نزاع‌هايي بر اساس امور نژادي و طايفه‌اي بينجامد، تاكيد دارد.
قطعنامه‌هاي شوراي امنيت روي ميز است
شايد نزديك‌ترين پيش بيني به واقعيت را سرگئي لاوروف انجام داده است. به گزارش خبرگزاري «اينترفكس»،
24 ساعت پيش از كليد خوردن نشست لوزان، وزير امورخارجه روسيه مي‌گويد مسكو در نظر ندارد هيچ طرح جديدي در خصوص سوريه در اجلاس آتي لوزان مطرح كند و همچنين انتظار ندارد كه اين مذاكرات نيز نتيجه خاصي داشته باشد. وي افزود: «ما مايليم به يك شيوه ثابت اقدام كنيم و منتظر اين هستيم كه ببينيم شركاي ما تا چه حد آمادگي دارند به قطعنامه‌هاي شوراي امنيت پايبند باشند. ما همچنين اقدامات منسجمي را كه براي اجرايي شدن اين قطعنامه‌هاي شوراي امنيت ضروري است پيشنهاد خواهيم كرد تا توافق‌هاي صورت‌گرفته ميان امريكا و روسيه اجرايي شود.
شايد راهكاري براي حلب !
حلب، احتمالا اصلي‌ترين سوژه‌اي است كه در لوزان در خصوص آن رايزني خواهد شد. وخامت اوضاع در شرق حلب به گونه‌اي است كه بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي كليت پرونده سوريه را فعلا در حل و فصل مساله انساني حلب خلاصه كرده‌اند. مصداق اين ادعا نيز سخنان «فرانك والتر اشتاين‌ماير»، وزير امور خارجه آلمان است كه ابراز اميدواري كرد كه در مقايسه با نشست سوريه در شهر نيويورك، در مذاكرات آتي در خصوص اوضاع شهر«حلب» سوريه كه قرار است امروز در شهر «لوزان» سوييس برگزار شود، پيشرفت‌هاي بيشتري حاصل آيد.
گزينه نظامي روي ميز اوباما
در حالي كه وزراي امور خارجه برخي كشورهاي مشخص شده خود را براي سفر به لوزان مهيا مي‌كردند، باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا عصر روز گذشته به وقت محلي با مشاوران خود نشستي را در مورد سوريه برگزار كرد. نشستي با محوريت بررسي گزينه‌هاي نظامي عليه دولت دمشق. يكي از موارد مورد بحث در اين جلسه كه با مشاوران سياست خارجي و امنيتي باراك اوباما، رييس‌جمهوري امريكا در كاخ سفيد برگزار شد، مسلح كردن مخالفان سوري با سلاح‌هاي پيشرفته به غير از سلاح‌هاي دوش‌پرتاب ضد هواپيماست. مسوولاني در كاخ سفيد گفتند كه امريكا قصد دارد به عنوان اقدامي در واكنش به شكست مذاكرات آتش بس در سوريه، سلاح‌هاي تاثيرگذار در ميدان نبرد در اختيار مخالفان مسلح دولت دمشق بگذارد. همچنين خبرگزاري رويترز گفته كه انجام عمليات «محدود و كنترل شده» از سوي امريكا عليه برخي مواضع دولت سوريه نيز روي ميز اوباماست و گفته مي‌شود ممكن است برخي پايگاه‌هاي نظامي از جمله انبارهاي سلاح، شبكه‌هاي راداري و پايگاه‌هاي شليك موشك‌هاي ضد هوايي ارتش سوريه هدف حملات امريكا قرار بگيرند.