تاسف لاريجاني، سوال نمايندگان، واكنش فراكسيون اميد به لغو سخنراني مطهري در مشهد
مجلس پشت نايب‌رييس
وزير كشور:مسوول امنيت داخلي من هستم
نه جاي ديگري
زينب صفري
ساعت 8 و 15 دقيقه صبح ديروز وقتي كه ترافيك سنگين غيرمنتظره تهران خيلي‌ها را نگران قرارهاي كاري‌شان كرده بود، علي لاريجاني راس ساعت، پشت صندلي رياست نشست تا چهل و ششمين جلسه علني مجلس را آغاز كند. هواي تهران برفي و سرد بود و حوالي ميدان بهارستان دانه‌هاي برف زمين را سفيد‌پوش كرده بود. اما مجلس هواي ديگري داشت. لاريجاني هنوز پيراهن مشكي اربعين را از تنش بيرون نياورده بود. عارف و ديگر اميدي‌ها هم يك ساعت زودتر از جلسه علني آمده بودند تا در جلسه فراكسيون اميد حرف‌هاي‌شان را يك كاسه كنند. جلسه چهل و ششم يكسره تحت تاثير غائله روز اربعين در مشهد بود. قاري، آياتي از سوره حجرات را خواند و داشت از صندلي‌اش بلند مي‌شد تا مجلس وارد دستور شود كه علي لاريجاني نطق پيش از دستور خودش را شروع كرد. با ضرباهنگي آرام از بدعهدي‌هاي امريكا و پاسخ‌هاي احتمالي ايران شروع كرد تا به اتفاق روز اربعين در مشهد برسد. انگار كه نمايندگان از قبل در انتظار شنيدن اين سخنان از لاريجاني بودند. فضاي مجلس آرام و ساكت شد.
نطق تند و تيز رييس مجلس
لاريجاني جمله اول را كه گفت فرياد احسنت نمايندگان به هوا رفت. «اقدامي كه دادستان مشهد در مورد سخنراني نايب‌رييس مجلس شوراي اسلامي انجام دادند و موجب اين همه بحث در كشور گرديد، تاسف‌آور است». او گفت كه حتي اگر اطلاعاتي به دادستاني مشهد رسيده باشد كه اين سخنراني مشكل امنيتي دارد باز هم راهكار آن طرح موضوع در شوراي تامين و تصميم جمعي است. غلامعلي صادقي، دادستان مشهد در اين چهار روزي كه بر سر لغو سخنراني مطهري آن هم با تصميم او غائله‌اي به پا شده فقط سكوت كرده است. براي همين هم لاريجاني گفت كه نمي‌خواهد فعلا قضاوت نهايي داشته باشد چون سخنان دادستان را نشنيده است. يك نكته كليدي در سخنان لاريجاني بود و آن نكته اينكه او از چند روز قبل از اربعين در جريان قرار گرفته و موضوع را با رييس قوه قضاييه يعني برادرش در ميان گذاشته است. نظر آيت‌الله آملي هم اين بوده كه ترجيحا موضوع در شوراي تامين مطرح و تصميم‌گيري درباره آن انجام شود. لاريجاني گفت كه استاندار خراسان رضوي هم با او تماس گرفته و گفته از نظر شوراي تامين استان مشكل امنيتي پيش‌بيني نمي‌شود و وزير كشور هم در روز اربعين همين حرف را زده است. لاريجاني گفت كه شوراي تامين براي بررسي همه‌جانبه همين امور است كه هر نهاد عضو، اطلاعات خود را مطرح كند تا در حكومت با نظر قاطع عمل شود لذا اينگونه رفتارهاي تك‌روانه در مستندترين وجه آن، خود عامل تفرقه و انشقاق در ساختارهاي كشور و بروز اختلاف مي‌شود. اينگونه رفتارها به هيچ‌وجه به مصلحت كشور آن هم در شرايط حساس فعلي نيست. لاريجاني كه تا اينجاي كار خطابش به دادستاني بود اين جمله را هم به وزارت كشور و استانداران گوشزد كرد: «به نظر مي‌رسد استانداران در اينگونه موارد به عنوان رييس شوراي تامين و مسوول امنيت استان بايد دستور صريح به نيروي انتظامي بدهند و قبل از بروز حادثه جلوي اينگونه اقدامات را بگيرند». بعد هم كميسيون شوراها را موظف كرد تا گزارش جامعي از ابعاد موضوع تهيه كند و به مجلس ارايه دهد.
تعيين كميته سه نفره مجلس براي سفر به مشهد
دستور لاريجاني بلافاصله عملي شد و كميسيون شوراها يك اصلاح‌طلب (علي اصغر يوسف نژاد) و دو اصولگرا (احمد اميرآبادي فراهاني و ابوالفضل ابوترابي) از اعضاي خودش را مامور بررسي اين اتفاق كرد تا روز شنبه راهي مشهد شوند و با دادستان، استاندار و مقامات ديگر استان در اين باره گفت‌وگو كنند. حرف‌هاي لاريجاني كه تمام شد مجلس دستور كار روزانه‌اش را شروع كرد. بررسي تعدادي موافقتنامه اقتصادي ميان ايران و چند كشور آسيايي و دست آخر هم سوال محبي‌نيا و ادياني از طيب‌نيا، وزير اقتصاد. اما زيرپوست مجلس خبرهاي ديگري در جريان بود. كم‌كم نمايندگان از صندلي‌هاي‌شان بلند شدند و رفت و آمدها شروع شد.
تصميم هماهنگ فراكسيون اميد
عارف و بقيه اعضاي شوراي مركزي فراكسيون اميد قبل از جلسه علني تصميم گرفته بودند تا اعضاي فراكسيون در صحن در قالب نطق و تذكر نسبت به لغو سخنراني مطهري در مشهد موضع‌گيري كنند. آنها بيانيه‌اي را هم در محكوميت اين اتفاق تهيه كردند تا بعد از اينكه به حد نصاب 150 امضا برسد در صحن علني قرائت كنند. سوال از وزراي دادگستري، كشور و اطلاعات هم تصميم ديگر آنها بود. حالا معناي رفت‌و‌آمد و لابي‌هاي نمايندگان فراكسيون اميد معلوم مي‌شد. بيشتر از همه بهرام پارسايي، عبدالكريم حسين‌زاده، محمود صادقي و حجت‌الاسلام مازني يك لحظه هم روي صندلي‌هاي‌شان بند نبودند و از نمايندگان امضا مي‌گرفتند. صندلي عارف هم لحظه‌اي خلوت نمي‌شد. پارسايي، صادقي، سيدفريد موسوي، مازني و فيضي اطراف صندلي عارف بودند و با او صحبت مي‌كردند. در همين حين تاجگردون هم به آنها اضافه شد. متني را به عارف نشان داد و دقايقي درباره آن با هم صحبت كردند. تاجگردون شب قبل از آن در صفحه اينستاگرامش به ماجراي مشهد واكنش نشان داده بود. او نوشته بود: «اتفاقاتي كه سال‌ها از آن خبري نبود در حال شكل‌گيري است. ممانعت از حضور انديشمندان در دانشگاه‌ها آن‌هم از نوع كساني كه در دايره حكومت هستند، زنگ خطري براي نشاط سياسي در دانشگاه است... همانند لغو شدن سخنراني نايب‌رييس مجلس آن نيز بدون حضور خودسران و البته توسط مقامات حكومت، مي‌تواند صدمات جبران‌ناپذيري را به روح جامعه علمي و دانشگاهي وارد كند. و اما ۱۶ آذر در پيش است؛ آيا بايد شاهد برنامه‌هاي تشريفاتي در دانشگاه‌ها باشيم؟» محمدرضا عارف رييس فراكسيون اميد هم كه بيشتر مشغول فعاليت‌هاي پشت‌پرده و سياستگذاري در فراكسيون اميد است به ايرنا گفت كه: «طرحي در فراكسيون اميد مجلس در راستاي جلوگيري از اخلال در مراسم‌ها و سخنراني‌ها در حال تهيه است كه امروز نهايي مي‌شود.»
بيانيه 150 امضايي
در حمايت از علي مطهري
هر چه بود حاصل كارشان اين بود كه بيانيه آنها تا پايان جلسه علني ديروز به 150 امضا رسيد كه حتما امروز با تعداد امضاهاي بيشتر در صحن قرائت مي‌شود. به علاوه سوال از وزير دادگستري كه صادقي پيگير آن بود هم به 28 امضا رسيد كه صادقي تصوير آن و نام امضا‌كنندگان را در كانال تلگرامي‌اش منتشر كرد. تا اينجاي كار اسامي نمايندگاني از جمله مصطفي كواكبيان، احمد مازني، سهيلا جلودارزاده، محمدرضا تابش و فريده اولاد قباد وجود دارد. اما هيچ كدام از نمايندگان اصولگرا و به وي‍ژه نمايندگان مشهد اين سوال را امضا نكرده‌اند. نمايندگان مشهد در مجلس همگي نزديك به جبهه پايداري و از اصولگرايان تندرو هستند. به علاوه بهرام پارسايي، سخنگوي كميسيون اصل نود هم به ايسنا گفته است كه شكايت او و حسين‌زاده، نايب‌رييس فراكسيون اميد از دادستان مشهد و طرز كار قوه قضاييه -كه ايراد جدي به آن وارد است- تقديم كميسيون اصل نود شده و به زودي در دستور كار كميسيون اصل نود قرار مي‌گيرد.
نطق‌ها و تذكرهاي تند عليه لغو يك سخنراني
اصلاح‌طلبان مجلس كار خودشان را پيش مي‌بردند و مجلس مشغول بررسي دستور كار روزانه خود بود. ماجراي مطهري در مشهد اما فراموش نمي‌شد. براي همين هم وقتي بادامچي نماينده اصلاح‌طلب مجلس مي‌خواست در موافقت با لايحه موافقتنامه ايران و مجارستان صحبت كند قبل از آن از موضع‌گيري لاريجاني تشكر و برخورد با علي مطهري در مشهد را محكوم كرد. اما در حالي كه صندلي علي مطهري شلوغ بود و كمتر لحظه‌اي خلوت مي‌شد، تير بعدي مجلس به سمت غائله روز اربعين مشهد از چله كمان وكيلي روانه شد. محمدعلي وكيلي، نماينده اصلاح‌طلب تهران از ناطقان ميان دستور ديروز بود كه با اين مقدمه كه ما نيازمند بازگشت به اتمسفر دهه 60 و آن روحيات و مسووليت‌پذيري هستيم، گفت: ما مجبوريم از پارادايم «هر كه با ما نيست بر ما است» عبور كنيم. در حالي كه الان در چنين پارادايمي اسير شديم و به همين دليل سياسيون ما به جوانمرگي سياسي گرفتار شده‌اند. وكيلي گفت كه ما سرمايه‌هاي انساني خود را در پدافند غيرعامل از دست داده‌ايم و فضاي برچسب‌زني و برخوردهاي حذفي ما را آسيب‌پذير كرده است. تا زماني كه نگاه دشمن‌انگاري از رقيب تغيير نكند وضع همين است كه شاهد هستيم. ما شاهديم چطور چتر انقلاب را به دليل گره زدن زلف خود به زلف انقلاب آن‌چنان كوچك كرده‌ايم كه فرزند علامه مطهري تئوريسين انقلاب و جزو بنيانگذاران اصلي انقلاب و نايب‌رييس مجلس براي اربعين حسيني اجازه ندارد در مسقط‌الراس خويش سخنراني كند. اگر بناست مطهري به عنوان نايب‌رييس مجلس با اين روايت انگاري‌هاي خودسليقه نتواند براي اربعين سخن بگويد پس چه كسي بايد در اين مملكت سخن بگويد؟ او گفت كه ما براي حفاظت از سرمايه‌هاي خود نيازمند گفت‌وگوي ملي هستيم و حوزه عمومي سال‌هاست دچار سوءتفاهمات گذشته است و بدون عنصر مفاهمه اين حوزه گرفتار خشونت و نهايت فروپاشي است و راه ترميم آن شكل‌گيري گفت‌وگوي ملي است. آيين گفت‌وگو بايد به يك ارزش ملي تبديل شود و همه موضوعات پيش از آنكه يكسويه از تريبون‌ها اعلام و به تابو تبديل شود بايد روي ميز گفت‌وگو قرار گيرد. بعد هم پيشنهاد داد چه اشكال دارد آقايان مطهري و علم‌الهدي پيرامون موضوعات اختلافي همچون موسيقي و... از طريق تلويزيون به گفت‌وگو بپردازند و داوري را به مردم بسپارند؟ وكيلي ضربه نهايي به انحصارطلبي يك جريان در كشور را اينگونه وارد كرد: «مدت‌هاست دست رهبران اصلاح‌طلب براي گفت‌وگو به سمت برادران اصولگراي‌شان دراز است، اما پاسخي دريافت نشده است. رويكرد انحصاري هر روز هم قدرت و هم صاحب قدرت را به فساد مي‌كشاند و سلامت و سعادت در گرو گذار به پارادايم «امروز من، فردا شما» است.» وكيلي كه از پشت تريبون پايين آمد، نمايندگان فراكسيون اميد به استقبالش رفتند و از سخنانش تشكر كردند. اما همچنان اطراف مطهري پر از نمايندگاني بود كه مشغول خوش و بش با او يا حتي انتقاد از رفتارهايش بود. بهروز نعمتي، فيضي و جلالي اطراف مطهري بودند و با او صحبت مي‌كردند كه مجتبي ذوالنوري، نماينده قم و از چهره‌هاي نزديك به جبهه پايداري نزديك مطهري آمد و در حالي كه دستش را گرفته بود چيزي به او گفت و خنديد. اما مطهري با چهره‌اي عادي جوابش را داد و با مازني كه كنار دستش ايستاده بود مشغول صحبت شد. مازني هم متني را به او نشان داد و بعد هم خودكارش را داد تا امضا كند. مطهري متن را امضا كرد اما بعد نشست و چند جمله به آن اضافه كرد. محمد كاظمي، نايب‌رييس كميسيون حقوقي نماينده اصلاح‌طلب بعدي بود كه برنامه فراكسيون اميد در جلسه علني ديروز را پيش برد. دو سوم از نطق او به ماجراي مشهد و لغو سخنراني مطهري مربوط بود. او گفت كه ممانعت از سخنراني علي مطهري در مشهد مغاير با اصول ۳، ۹، ۲۰، ۲۲، ۲۳، ۲۷ و ۱۵۶ قانون اساسي و ضرورت حفظ آزادي‌هاي اجتماع و بيان است. بعد هم گفت چون اين قانون‌شكني به جايگاه مجلس به عنوان نهاد قانونگذاري به‌شدت لطمه وارد كرده نمايندگان بايد در اقدام جمعي خواستار برچيده شدن هميشگي اين قانون شكني و برخورد با همه عوامل مقصر شوند. اين پيشنهاد او با احسنت نمايندگان همراه شد. كاظمي گفت: آقاي مطهري قرار بود درباره تحليل واقعه كربلا، نظرات شهيد بزرگوار مطهري، ايدئولوگ بزرگ انقلاب در كتاب حماسه حسيني را مورد بررسي قرار دهند. سخنراني صرفا مذهبي كه سياسي نبوده و همين موضوع به مقامات ذي‌صلاح نيز اطلاع داده شده بود. حال فرض مي‌كنيم آقاي مطهري مي‌خواسته درباره مسائل روز كشور نيز اظهارنظر كنند كه چنين اختياري را قانون اساسي در اصول ۸۴ و ۸۶ به نمايندگان داده است. طبق اصول ۸۴ و ۸۶ قانون اساسي نماينده حق دارد در تمامي مسائل داخلي و خارجي كشور اظهارنظر كرده و آزاد است و نمي‌توان او را به خاطر اظهارنظرهايش تحت تعقيب قرار داد. سوال اين است دادستان مشهد كه بايد پيشگام در اجراي قانون باشد و اساسي‌ترين وظيفه‌اش برخورد با قانون‌شكنان است، با چه مجوزي از برگزاري چنين مراسمي ممانعت به عمل آورده است؟ با اين كار به اعتبار و حيثيت كشور به خصوص دستگاه قضايي لطمه وارد كرده است. شنيده‌ام دادستان مشهد مطرح كرده كه به دليل پيشگيري از وقوع جرم مانع برگزاري مراسم شده است؟ طبيعتا اگر دادستان مشهد چنين قصدي داشته بايد كساني كه قرار بوده سازمان‌يافته اين سخنراني را مختل كرده و مراسم قانوني و داراي مجوز را بر هم زنند، دستگير كند. چون آنها قصد ارتكاب جرم داشته و قانون‌شكني كرده‌اند. اين اقدام شما افكار عمومي را ياد ضرب‌المثل معروفي مي‌اندازد مبني بر اينكه سنگ را بسته‌اند. كاظمي خطاب به دادستان مشهد گفت: شما كه براساس وظيفه قانوني خود قصد پيشگيري از وقوع جرم را داشتيد كاش قبل از اينكه عوامل شوم پديده، ميزان و ثامن الحجج با بالا كشيدن و حيف و ميل اموال مردم آن هم بيش از ۵۰۰ هزار نفر از مردم مسلمان اين مرز و بوم را به خاك سياه بكشانند، با دستگيري سردمداران اين شركت‌ها از بيچاره شدن اين مردم جلوگيري مي‌كرديد. حتي شوراي تامين استان نمي‌تواند با مصوبه خود از برگزاري مراسم سخنراني نماينده ملت جلوگيري كند. چون اين حق را قانون اساسي به عنوان فصل الخطاب براي همه نمايندگان پيش بيني كرده است. درست است كه شوراي تامين بايد با برطرف كردن موانع برگزاري مراسم، امنيت را براي مردم و سخنران تامين كند اما اين قانون شكني به جايگاه مجلس به عنوان نهاد قانونگذاري به‌شدت لطمه وارد كرده و بجاست نمايندگان در اقدام جمعي خواستار برچيده شدن هميشگي اين قانون‌شكني شوند كه متاسفانه سابقه تكرار شدن نيز دارد. همچنين از مقامات ذي‌صلاح درخواست برخورد با همه عوامل مقصر را تقاضا كنند. بعد هم از رييس قوه قضاييه خواست تا براي اصلاح امور در دادگستري مشهد تدابيري بينديشد.
انتقاد نمايندگان اصولگرا از حمايت لاريجاني
اما پايداري‌هاي مجلس كه حالا خيلي كم‌تعداد‌تر و كم بنيه‌تر از مجلس نهم شده‌اند هم در تكاپو بودند. حاجي دليگاني لحظه‌اي بر سر صندلي سليمي و لحظه‌اي ديگر با سالك صحبت مي‌كرد. كمي بعد ادياني به آنها اضافه مي‌شد و همگي سراغ نوروزي در آن سوي صحن مي‌رفتند. همين بود كه وقتي نوبت به تذكرهاي نمايندگان رسيد با فرياد و نشان دادن آيين‌نامه داخلي مجلس از هيات‌رييسه وقت خواست تا صحبت كند. اما وقتي ديد هيات‌رييسه به فريادهاي او بي‌توجه است از انتهاي صحن به طرف هيات‌رييسه دويد و از آنها خواست تا به او وقت صحبت بدهند. حالا رياست مجلس در دست پزشكيان بود و علي لاريجاني مجلس را ترك كرده بود. وقتي ميكروفن حاجي دليگاني باز شد او لاريجاني را متهم به جانبداري كرده و گفت: «در كشور حوادث گوناگوني رخ مي‌دهد، اما چرا بايد درباره لغو سخنراني آقاي علي مطهري، سران سه‌قوه ورود كنند؟ بعد هم با لحن معناداري گفت: اخباري كه به دست ما مي‌رسد حاكي از اين است كه جريان خاصي پشت موضوع سخنراني علي مطهري در روز اربعين در مشهد قرار داشته است كه مربوط به جريانات سياسي هم نيست. بايد بررسي شود كه آيا عناصر نفاق پشت اين موضوع بوده‌اند كه اين ميتينگ را به اين صورت برگزار كنند؟ از طرف ديگر تصميمات شوراي تامين استان نافي تصميمات مقام قضايي نيست، لذا بايد نظر دادستان مشهد را در اين باره مي‌شنيديم. حاجي دليگاني حاشيه‌هاي ايجادشده بر سر لغو سخنراني روز اربعين علي مطهري در مشهد را يك بازي براي سرگرم كردن با هدف منصرف كردن مردم از خواسته‌هاي خود توصيف كرد گفت: در حال حاضر خواسته‌هاي مردم از ما موضوع معيشت و اشتغال جوانان‌شان است. وقت دولت و مجلس بايد صرف مساله معيشت و اشتغال جوانان شود نه مسائل حاشيه‌اي. اما واكنش مسعود پزشكيان رييس مجلس به سخنان او هم جالب بود. او با صراحت گفت تذكر شما وارد نيست. اينكه دادستان جلوي نماينده مجلس را بگيرد غيرقابل قبول است. شما به جاي اينكه بگوييد چرا براي ديگران نگفته‌اند مي‌گوييد چرا براي اين فرد گفته شده است. چرا بايد جلوي نايب‌رييس مجلس را در اين مملكت بگيرند كه نتواند حرف بزند؟ اگر نماينده نتواند حرف بزند چه كسي حرف بزند؟ اين كار اگر براي يك نفر هم اتفاق افتاده غلط است و هر كس اين كار را كرده اشتباه كرده است. اين سخنان پزشكيان باز هم با فرياد احسنت نمايندگان همراه شد. پايان جلسه علني ديروز مجلس شايد جلوه‌اي از هماهنگي جدي مجلس دهم در مقابل يك اتفاقي بود كه براي برخي عادي شده بود اما اين‌بار گويا تفاوت اين مجلس بازهم به چشم آمد تا مساله‌اي ديگر عادي نشود.