گروه ديپلماسي|شمارش معكوس براي مذاكرات هسته‌اي ايران با يك يا چند عضو 1+5 در اوايل هفته جاري آغاز شده است و بر همين اساس بخش اعظمي از اخبار منتشر شده در 24 ساعت گذشته در رسانه‌هاي بين‌المللي و البته پرسش و پاسخ‌هاي نشست هفتگي مرضيه افخم، سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان با اهالي رسانه هم به اين موضوع اختصاص داشت. با وجود آنكه تا لحظه تنظيم اين خبر اطلاعيه رسمي در خصوص زمان و مكان مذاكرات آتي ايران با 1+5 ارايه نشده است اما برخي منابع آگاه خبر مي‌دهند كه تيم‌هاي مذاكره كننده ايران و امريكا در سطح كارشناسي و معاونان احتمالا از فردا در ژنو ديدارهاي ديدارهاي خود با حضور نماينده اتحاديه اروپا را آغاز خواهند كرد. با عبور از نيمه ماه فوريه، شمارش معكوس براي ورود به ماه مارس آغاز شده است؛ ماهي كه به عنوان «ضرب‌الاجل زماني براي رسيدن به توافق سياسي» ميان ايران و 1+5 شهرت يافته است. نخستين ضرب الاجل زماني كه هرچند دو طرف قرار نيست در آن سند توافقنامه‌اي را امضا كنند اما بايد با اعلام تفاهم سياسي، چارچوب ادامه كار براي رسيدن به توافق جامع هسته‌اي تا پايان ماه ژوئن را تعيين كنند. در حالي كه عملا ايران و 1+5 تا پايان ماه ژوئن براي رسيدن به توافق جامع هسته‌اي فرصت دارند اما به نظر مي‌رسد كه مارس به ضرب‌الاجلي براي مخالفان توافق هسته‌اي در داخل امريكا و منتقدان آن در ايران تبديل شده است. دو طيفي كه اعتقاد دارند اگر قرار بر به نتيجه رسيدن مذاكرات با شكل و شمايل جاري بود بايد در يك سال و نيم گذشته اين امر محقق مي‌شد. بهترين مصداق در اين خصوص هم سخنان روز گذشته سناتور چالرز شومر، سناتور دموكرات ايالت نيويورك است مبني بر اينكه آماده است به طرح افزايش تحريم‌هاي ايران راي بدهد اگر ايران و گروه 1+5 تا ضرب‌الاجل 24 ماه مارس به توافق دست پيدا نكنند. وي از جمله حاميان طرح سناتور رابرت منندز و مارك كرك براي اعمال تحريم‌هاي بيشتر عليه ايران است. دو طرحي كه در حال حاضر به اصرار باراك اوباما، رييس‌جمهور ايالات متحده به حالت تعليق درآمده‌اند.
باز هم شايعه سه پيشنهاد در مذاكرات هسته‌اي
در شرايطي كه به نظر مي‌رسد ايران و امريكا به عنوان دو طرف اصلي در اين مذاكرات تمام تلاش خود را براي مصون نگه داشتن جزييات توافق تاهنگام سند امضاي نهايي جزم كرده‌اند و در همين راستا روزنامه واشنگتن پست هم در خبري ادعا مي‌كند كه واشنگتن روند انتقال جزييات مذاكرات به تل آويو را از بيم تخريب روند مذاكرات متوقف كرده است، خبرگزاري آسوشيتدپرس در تازه‌ترين گزارش خود مدعي شده كه غرب در سه صورت، حاضر است شمار بيشتري از سانتريفيوژهاي ايران را بپذيرد. اين چندمين بار است كه اين خبرگزاري اقدام به انتشار اخباري در‌خصوص جزييات مذاكرات مي‌كند كه البته از سوي مذاكره‌كنندگان تكذيب شده يا تاييد نمي‌شود. خبرگزاري آسوشيتدپرس اين‌بار نيز به نقل از ديپلمات‌هاي نزديك به مذاكرات هسته‌اي مدعي شده كه طرف غربي آماده است در صورتي كه ايران يكي از سه راه احتمالي كاهش ذخاير گاز اورانيوم، انتقال اورانيوم به خارج يا بازآرايي ساختار آبشارها را بپذيرد، با افزايش شمار سانتريفيوژها موافقت كند. بر اساس اين گزارش ادعايي ، واشنگتن حاضر است به شرط اعمال محدوديت بر ميزان ذخاير اورانيوم ايران، تعداد 4500 سانتريفيوژ را بپذيرد. اين خبرگزاري همچنين ادعا كرده است كه امريكا از ايده طول عمر 20 ساله توافق دست كشيده و حالا حاضر است زماني بين 10 تا 12 سال را قبول كند. آسوشيتدپرس سه ايده كلي كه مدعي است در مذاكرات مطرح شده را عنوان كرده است:
يكي از ايده‌هايي كه با ايران در ميان گذاشته شده، ميزان ذخاير گاز اورانيوم اين كشور را كه براي غني‌سازي به‌سانتريفيوژها تزريق مي‌شود، محدود مي‌كند. ميزان گازي كه تهران مجاز به نگهداري‌اش خواهد بود، به تعداد سانتريفيوژهايي بستگي دارد كه ايران نگه مي‌دارد. دوم، ايران مي‌تواند متعهد شود كه بخش اعظم اورانيوم غني‌شده‌اي را كه توليد كرده، به خارج از كشور منتقل كند، به نحوي كه ميزان كافي براي ساخت يك بمب نداشته باشد. احتمال سوم هم اين است كه ايران تركيب سانتريفيوژهايش را بازآرايي كند. اين دستگاه‌ها در تركيبي موسوم به آبشارها نصب مي‌شوند، تا گاز اورانيوم را تا غلظت‌هاي بالاتر غني كنند. بازآرايي آبشارها مي‌تواند ميزان اورانيوم غني‌شده توليدي در خروجي را به ميزان چشمگيري كاهش دهد.
مذاكرات با چاشني كارشكني‌هاي صهيونيستي
ايران و 1+5 در حالي گفت‌وگوهايي فشرده و منسجم را براي رسيدن به توافق سياسي تا ماه مارس و سپس امضاي توافق جامع هسته‌اي تا ژوئن دنبال مي‌كنند كه لابي رژيم صهيونيستي بر حجم فشارهاي خود براي عدم به نتيجه رسيدن اين مذاكرات افزوده است. خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص مي‌نويسد: ايران و امريكا در حال نزديك شدن به توافقي هستند كه به خوبي توافقي كه مدنظر نخست‌وزير (رژيم) صهيونيستي است نيست اما به بدي اي هم كه وي سعي مي‌كند متصور شود ، نمي‌تواند باشد. بي‌بي سال‌هاست كه توافق خوب با ايران را توافقي مي‌داند كه به از ميان برداشته شدن سياست هسته‌اي ايران منتهي شود و اين در حالي است كه ايران و امريكا از آغاز مذاكرات هسته‌اي در سايه دولت يازدهم تاكنون از اين نتيجه مدنظر اسراييل فاصله بسياري گرفته‌اند. نتانياهو بر همين اساس روز سوم ماه مارس به كنگره ايالات متحده مي‌رود تا در خصوص تبعات توافق با ايران سخنراني كند. سخنراني كه تنها چند هفته پيش از ضرب الاجل 24 مارس انجام خواهد گرفت و همين مساله ذات برگزاري آن را با مخالفت كاخ سفيد و بخش اعظمي از ديپلمات‌هاي و سناتورهاي كاركشته امريكايي روبه‌رو كرده است. اين اقدام نتانياهو در حالي از سوي بسياري از سياسيون امريكا به دخالت يك نخست‌وزير ثاني دراختلاف‌هاي داخلي ميان كاخ سفيد و كنگره تعبير شده است كه بر اساس تازه‌ترين نظرسنجي انجام گرفته درميان افكار عمومي نيز ۶۳ درصد از مردم امريكا اقدام رييس جمهوريخواه مجلس نمايندگان در دعوت نتانياهو براي سخنراني در كنگره بدون هماهنگي با اوباما را «اقدامي بد» مي‌دانند. نظرسنجي مشترك سي‌ان‌ان و مركز نظرسنجي ORC در سراسر امريكا نشان مي‌دهد 63 درصد امريكايي‌ها اقدام رييس جمهوريخواه مجلس نمايندگان اين كشور در دعوت از نخست‌وزير رژيم صهيونيستي براي حضور در كنگره بدون هماهنگي با باراك اوباما را «اقدامي بد» توصيف كردند. در اين نظرسنجي 33 درصد دعوت جان بينر از نتانياهو براي حضور در كنگره امريكا و ايراد سخنراني براي قانونگذاران اين كشور درباره ايران را «اقدامي درست و مناسب» توصيف كردند. اين نظرسنجي همچنين نشان مي‌دهد 52 درصد جمهوريخواهان شركت‌كننده در اين نظرسنجي از دعوت بدون هماهنگي با كاخ سفيد از نتانياهو حمايت كردند و تنها 14 درصد دموكرات‌ها اين اقدام را اقدامي درست خواندند. مخالفان كارشكني‌هاي اسراييل در مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 تنها به افكار عمومي داخل ايالات متحده منتهي نمي‌شود و بسياري از تحليلگران هم اعتقاد دارند كه نخست‌وزير رژيم صهيونيستي در حال گل به خودي هستند و مخالفت نتانياهو با توافق هسته‌اي ايران اثرات منفي براي اسراييل دارد. «باربارا اسلاوين» محقق انديشكده شوراي آتلانتيك درباره ادامه مخالفت‌هاي بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير رژيم‌صهيونيستي با مذاكرات هسته‌اي ايران و تاثيرات منفي آن بر روابط اسراييل با امريكا و همچنين روابط آن با اروپا، روسيه و چين هشدار داد. وي در ابتدا با بيان آنكه اختلافات بين امريكا و رژيم صهيونيستي امري غيرمعمول نبوده و سابقه داشته، تاكيد كرد: موضوعي كه اكنون به‌طور خاص نگران‌كننده و غيرسازنده است، مخالفت‌ها بر سر مذاكرات ايران است. نخست‌وزير اسراييل كه خود را به ممانعت و جلوگيري از پذيرش «توافق بد» باراك اوباما با ايران متعهد مي‌داند، به نظر در حال اقدام براي از بين بردن فرصت‌ها براي رسيدن به يك توافق منطقي با تهران است.
درخواست براي ورود حاشيه‌هاي غيرهسته‌اي به مذاكرات هسته‌اي
در شرايطي كه محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان تاكنون بارها به صراحت تاكيد كرده است كه مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 تنها در خصوص مسائل هسته‌اي خواهد بود و هيچ پرونده ديگري را شامل نمي‌شود اما وزير امور خارجه آرژانتين با ارسال نامه‌اي به جان كري، همتاي امريكايي خود از واشنگتن خواست پرونده آميا را در مذاكرات هسته‌اي مطرح كند. بر اساس گزارش‌هاي رسيده آرژانتين از امريكا خواست با طرح مساله انفجار در مركز همياري يهوديان در آرژانتين به حل‌و فصل آن كمك كند. رژيم صهيونيستي پيش‌تر ايران را به بمبگذاري در اين ساختمان در آرژانتين متهم كرده بود اما ايران اين اتهامات را بي‌پايه دانسته و آنها را قاطعانه رد كرده است. پرونده انفجار آميا بار ديگر زماني به جريان افتاد كه «آلبرتو نيسمان» دادستان ويژه اين پرونده رييس‌جمهور آرژانتين را به تلاش براي پنهان كردن نقش ايران متهم كرد. در همين راستا جن ساكي، سخنگوي وزارت امور خارجه امريكا در نشست خبري روز گذشته خود با اهالي رسانه درباره درخواست وزير امور خارجه آرژانتين از همتاي امريكايي‌اش براي بررسي حادثه بمبگذاري در مركز همياري يهوديان آرژانتين در سال 1994 در مذاكرات هسته‌اي‌اش با ايران، اظهار كرد: همان‌طور كه مي‌دانيد اين مذاكرات مربوط به برنامه هسته‌اي ايران بوده و تمركز مذاكرات ايران و گروه 1+5 هنوز روي مساله هسته‌اي قرار دارد و به همين صورت نيز ادامه خواهد داشت. همزمان مرضيه افخم نيز در خصوص درخواست وزارت خارجه آرژانتين مبني بر طرح موضوع «آميا» در مذاكرات هسته‌اي ايران و 1+5 نيز گفت: چارچوب مذاكرات هسته‌اي كاملا روشن و صرفا پيرامون فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران است و موضوعات ديگر مطرح نيست. بحث آميا مساله داخلي آرژانتين است و ما هرگونه دخالت و حضور برخي كشورها در اين قضيه را رد مي‌كنيم. جمهوري اسلامي ايران موضوع آميا را مساله داخلي آرژانتين مي‌داند و ما مواضع‌مان را نسبت به اين پرونده قبلا اعلام كرده و هرگونه اقدام تروريستي را محكوم و آمادگي خود را براي كمك به روشن شدن ابعاد اين اقدام تروريستي اعلام كرده‌ايم.
توافق جامع هسته‌اي در گرو توافق بر سر جزييات
ايران و 1+5 در نوامبر 2014 با هم توافق كردند كه در دو بازه زماني مارس و ژوئن توافق جامع هسته‌اي را به مرحله نهايي براي امضا برسانند. در اين ميان فرمايشات اخير مقام معظم رهبري و تاكيد بر توافق يك مرحله‌اي اين سوال را ايجاد كرد كه آيا ايران و 1+5 بايد در ماه مارس توافق جامع را يكجا امضا كنند يا تا ماه ژوئن فرصت نهايي وجود خواهد داشت. مرضيه افخم در بخش‌هايي از سخنان روز گذشته خود در جمع خبرنگاران در اين خصوص گفت: آخر نوامبر ايران و 1+5 توافق كردند كه (برنامه اقدام مشترك) توافقنامه ژنو تا پايان ژوئن تمديد شود و اين تمديد جدول مشخصي را پيش روي مذاكره‌كنندگان قرار داد تا در اين دوران مذاكرات انجام شود. مذاكره‌كننده‌ها يك تفاهم داخلي بين خودشان داشتند كه يك شيوه‌اي براي ادامه مذاكرات داشته باشند كه هم جدول مذاكراتي و هم جدول موضوعي بحث‌ها را داشته باشند. وي ادامه داد: مذاكره‌كنندگان براي اينكه بتوانند روي جزييات بحث كنند، ابتدا نيازمند اين هستند كه يك تفاهم سياسي را داشته باشند. اين تفاهم سياسي براي برخي داشت به منزله توافق سياسي شكل مي‌گرفت كه يعني توافق در يك مرحله و بند دوم توافق پايان ژوئن. ما تاكيد كرديم اينها همه تفاهم هست و ما يك توافق را در مذاكرات خواهيم داشت. لذا اينكه تيم‌هاي مذاكره‌كننده چه توافقي كنند كه روش مذاكره را تعيين كنند كه براساس آن روش اول يك تفاهم و چارچوبي را داشته باشند بعد به جزييات برسند، در مذاكرات مشخص مي‌شود. سخنگوي دستگاه ديپلماسي تصريح كرد: تا جزييات كاملا روشن نشود هيچ گونه توافقي شكل نخواهد گرفت. ما در پايان دوره زماني يك توافق خواهيم داشت و آن تفاهم و چارچوب‌ها، همه تفاهم براي روش مذاكرات است. افخم در پاسخ به اين سوال كه آيا تا پايان مارس توافق جامع حاصل مي‌شود؟ گفت: برنامه اقدام مشترك تا پايان ژوئن تمديد شده و زماني كه مذاكره‌كنندگان دارند تا پايان ژوئن است. براي اينكه به پايان ژوئن برسند و توافقي اعلام كنند بايد مرحله‌به‌مرحله تفاهماتي صورت گيرد. يكي از بحث‌هايي كه در وين در نوامبر مطرح شد، اين بود كه تا پايان مارس يك تفاهم سياسي شكل بگيرد كه بتوانيم روي جزييات صحبت كنيم. برخي محافل در داخل امريكا اين تفاهم در ماه مارس را به منزله توافق سياسي تلقي كردند. سخنگوي وزارت خارجه در پاسخ به سوال ديگري مبني بر اينكه چرا از واژه «سياسي» در تفاهم استفاده مي‌كنيد؟ و اينكه قبلا از واژه توافق سياسي استفاده مي‌شد و چرا الان از تفاهم سياسي سخن مي‌گوييد؟ عنوان كرد: نياز است اراده سياسي شكل بگيرد. براي اعلان هر توافقي، نياز به تصميم سياسي است و اين نه‌تنها در موضوع هسته‌اي، در اكثر موضوعات دوجانبه، منطقه‌اي و بين‌المللي نيز اين‌گونه است. در مذاكرات هسته‌اي بايد طرف‌هاي ما اراده سياسي را نشان دهند.
تفاهم سياسي با توافق متفاوت است
افخم اضافه كرد: از نظر حقوقي تفاوتي بين توافق و تفاهم است. توافق از لحاظ حقوقي اين است كه دو‌طرف متعهد مي‌شوند كه پس از آن براساس آنچه توافق شده عمل كنند. توافق يك ترم روشن حقوقي است. تفاهم داراي چنين شرايطي نيست و بين مذاكره‌كنندگان سياسي، روشي براي مذاكره است كه هيچ تعهد بين‌المللي براساس مقررات بين‌المللي ايجاد نمي‌كند. البته طرفين متعهد مي‌شوند براساس آن تفاهم كار را ادامه دهند. بايد از لحاظ حقوقي تفاوت تفاهم و توافق مورد توجه قرار گيرد. سخنگوي دستگاه ديپلماسي تصريح كرد: جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد ما يك مرحله توافق خواهيم داشت كه تمام جزييات در آن روشن باشد و ابهامي وجود نداشته باشد. افخم در پاسخ به اينكه آيا تفاهم سياسي صورت گيرد، اعلام نخواهد شد تا بعدا توافق جامع حاصل شود؟ اضافه كرد: در مورد اين مذاكره‌كنندگان بايد تصميم بگيرند كه در مذاكرات دو و چندجانبه و مجموعه 1+5 مورد توافق قرار مي‌گيرد.
منابع آگاه به «اعتماد» خبر دادند
ديدار محمدجواد ظريف با جان كري، یکشنبه و دوشنبه در ژنو
دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران با امریکا در قالب مذاکرات هسته‌ای با 1+5 ، از روز جمعه در ژنو از سر گرفته خواهد شد. به گزارش «اعتماد» به نقل از منابع آگاه ، مذاکرات روز جمعه ابتدا در سطح معاونان و کارشناسان ایران و امریکا با حضور نماینده اتحادیه اروپا ( هلگا اشمید و تیم مذاکره‌کننده) به شکل سه‌جانبه آغاز خواهد شد. در این دور از مذاکرات محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان با جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده روزهای یکشنبه و دوشنبه دیدار خواهد داشت. آخرین دور از مذاکرات دوجانبه ایران و امریکا به حاشیه نشست امنیتی مونیخ در روزهای 17 ، 18 و 19 بهمن ماه بازمی‌گردد.