از خليج‌فارس تا اسكانديناوي

گروه ديپلماسي|ديپلماسي فعال ايران ادامه دارد. محمدجواد ظريف، وزير خارجه كشورمان كه نامش قريب به 20 روز پيش در ليست تحريم‌هاي خزانه‌داري دولت ايالات متحده امريكا قرار گرفت، توقف ناپذير به نظر مي‌رسد. ايران روزهاي پرحادثه‌اي را هم در سطح منطقه‌اي و هم فرامنطقه‌اي پشت سرمي‌گذارد. در سطح فرامنطقه‌اي درگيري با ايالات متحده به دليل نه فقط كناره‌گيري اين كشور از توافق هسته‌اي بلكه بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي و اعمال سياست فشار حداكثري، بسياري از روابط دو جانبه ايران را تحت‌الشعاع قرار داده و البته سطح تنش را از منازعه سياسي به جدال‌هاي حقوقي و البته هشدارها و تهديدهاي نظامي كشانده است. همزمان ايران كاهش تعهدات برجامي را در پاسخ به تعلل‌هاي 1+4 كليد زده و تا چند روز ديگر وارد گام سوم از مراحل تعيين شده خواهد شد. اين مساله به روند مذاكرات ميان ايران با تروئيكاي اروپايي و البته رايزني‌هاي تهران با پكن و مسكو سرعت بخشيده است. در سطح منطقه‌اي، پرونده‌هاي مفتوح بي‌شمار هستند: از مذاكرات سوريه و همكاري‌هاي سه‌جانبه تهران، آنكارا و مسكو و ورود اين پرونده از فاز نظامي به فاز سياسي تا پرونده يمن كه نقش ايران در آن قابل انكار نيست و اخيرا نيز تهران ميزباني مذاكرات انصارلله يمن با سفراي 4 كشور اروپايي در تهران (ايتاليا، بريتانيا، آلمان و فرانسه) را برعهده گرفته است. همزمان تهران و لندن در سطح منطقه‌اي همچنان درگير به راه افتادن نفتكش حامل نفت ايران با نام جديد «آدريان دريا» از جبل‌الطارق و البته رفع توقيف از نفتكش انگليسي در اختيار ايران در محدوده خليج فارس هستند. به اين اختلاف‌هاي دوجانبه بايد بحث تلاش امريكا براي شكل دادن به ائتلافي دريايي در خليج فارس را هم اضافه كرد. ائتلافي كه تاكنون سر و صداي بسياري داشته اما كشورها يا در پيوستن به آن مردد هستند يا مانند بريتانيا موافقت خود با پيوستن به آن را تحت فشار امريكا اعلام كرده‌اند اما نگران چند و چون اجراي آن هستند. البته بريتانيا پيش از پيوستن به ائتلاف امريكا در منطقه خليج فارس و البته در روزهاي پاياني نخست‌وزيري ترزا مي، اعلام كرده بود كه با سياست فشار حداكثري امريكا عليه ايران همراه نمي‌شود و ترجيح مي‌دهد ائتلاف اروپايي را براي حفاظت از كشتيراني ايمن در منطقه تشكيل بدهد. ائتلافي كه لندن در هفته‌هاي گذشته از نخست‌وزيري بوريس جانسون ديگر نامي از آن نبرده اما هنوز زمزمه‌هايي درباره شكل‌گيري آن از سوي برخي از كشورهاي اروپايي شنيده مي‌شود. جمهوري اسلامي ايران تاكنون بارها مخالفت خود را با شكل‌گيري چنين ائتلافي بر پايه بحران‌هاي ساختگي در منطقه خليج فارس اعلام كرده و تاكيد داشته كه كشورهاي ساحلي و منطقه‌اي مي‌توانند امنيت كشتيراني را در اين منطقه تامين كنند و نيازي به حضور امريكا با متحداني چون اسراييل در اين منطقه نخواهد بود. بر همين اساس محمدجواد ظريف در چند ماه گذشته بر حجم رفت و آمدهاي منطقه‌اي افزوده و كمتر روزي است كه يا تهران ميزبان مقام سياسي و امنيتي از كشورهاي منطقه نباشد يا وزير خارجه مهمان يكي از كشورهاي منطقه‌اي به منظور بحث و رايزني درباره تحولات منطقه‌اي نباشد. ظريف در سفر قريب به 10 روز پيش خود به قطر و سفر روز يكشنبه به كويت دو مساله تشكيل مجمعي براي گفت‌وگوهاي منطقه‌اي و امضاي پيمان عدم تعرض را روي ميز مي‌گذارد و از هر دو پايتخت‌ها اين پيام را به ساير كشورهاي منطقه رسانده كه تهران براي حل مشكلات منطقه‌اي به راهكارهاي منطقه‌اي و نه دعوت از بازيگران فرامنطقه‌اي اعتقاد دارد. به گزارش وزارت خارجه، نواف جابر الصباح، وليعهد كويت در ديدار با محمدجواد ظريف ضمن خوشامدگويي گرم و صميمانه به مهمان ايراني، از علاقه امير كويت براي ديدار با وزير امور خارجه جمهوري اسلامي ايران ياد كرد و افزود كه به علت بيماري ديدار ايشان با ظريف ميسر نشد. نواف جابر الصباح، مصالح منطقه را بالاتر و مهم‌تر از هر چيزي خواند و افزود: ما همواره براي همكاري و گفت‌وگو آماده‌ايم و آن را به مصلحت منطقه و امنيت و ثبات آن مي‌دانيم. ظريف نيز در اين ديدار با آرزوي سلامتي و شفاي عاجل براي امير كويت، ايشان را يكي از رهبران با درايت در منطقه خواند. ظريف، روابط ايران و كويت را دوستانه و برادرانه خواند و خواستار توسعه و تعميق روابط دو كشور شد. ظريف با اشاره به لزوم همكاري كشورهاي منطقه با توجه به تحولات جاري و پيش روي، اظهار داشت: ما و شما در اين منطقه ماندني هستيم و بيگانگان رفتني‌اند.محمدجواد ظريف روز گذشته در فاصله سفر به كويت و سفر به فنلاند، نروژ و سوئد گزارشي كوتاه و توييتري از رايزني‌هاي خود منتشر كرده و نوشت: «مذاكرات خوبي با «نواف جابر الصباح» وليعهد و «شيخ صباح الخالد الحمد الصباح» وزير خارجه كويت داشتم.» وي ضمن آرزوي سلامتي براي امير كويت افزود: «در اين ديدارها بر پيشنهاد ايران درباره گفت‌وگوهاي منطقه‌اي و معاهده عدم تعرض - كه برگ برنده‌اي نسبت به اتكا به بازيگران خارجي است - تاكيد شد. بعد از بازگشتي كوتاه به تهران براي ارايه گزارش به رييس‌جمهور عصر راهي كشورهاي اسكانديناوي خواهم شد.» هرچند كه معمولا خبرهاي چنداني درباره جزييات رايزني‌هاي ظريف در پشت درهاي بسته منتشر نمي‌شود اما روزنامه‌هاي منطقه‌اي مانند الجريده كويت نيز پيش‌‌بيني كردند كه تنگه هرمز و امنيت منطقه اصلي‌ترين سوژه‌هاي رايزني‌هاي منطقه‌اي اخير ايران از قطر تا كويت هستند.

وزير خارجه پس از بازگشت از كويت راهي منطقه اسكانديناوي شد. حساب مربوط به سفارت فنلاند در تهران در توييتر صبح روز گذشته اعلام كرد كه اين كشور روز دوشنبه ميزبان وزير امور خارجه ايران خواهد بود. بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي اعلام شده، وزير خارجه ايران جلساتي با رييس‌جمهور، وزير توسعه، همكاري و تجارت خارجي و وزير امور خارجه كشور ميزبان خواهد داشت. سوئد و نروژ هم مقاصد بعدي ظريف در اين تور هستند.