گروه ديپلماسي
رايزني‌هاي برجامي ايران با بازماندگان در توافق هسته‌اي همچنان طبق روال ادامه دارد اما به نظر نمي‌رسد كه گشايشي در مسير پيش رو قابل تصور باشد مگر آنكه به قول محمدجوادظريف، وزير خارجه كشورمان اروپايي‌ها هزينه حفظ توافق هسته‌اي را بپردازند و انتظار نداشته باشند كه هم شنا كنند و هم لباس‌هاي‌شان خشك بماند. قريب به يك ماه پيش ايران گام چهارم در مسير كاهش تعهدات برجامي را برداشت و تا يك ماه ديگر هم چهارمين مهلت 60 روزه ايران به 1+4 به پايان مي‌رسد و تهران خود را براي برداشتن گام پنجم مهيا مي‌كند. گامي كه خبرگزاري كيودو روز گذشته به نقل از منابع آگاه آن را در حوزه نظارت‌ها و دسترسي‌هاي ايران به بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي دانست اما هيچ منبع ايراني آن را تا لحظه تنظيم اين گزارش تاييد يا تكذيب نكرده است.
در شرايطي كه ايران و بازماندگان در برجام خود را براي شركت در نشست كميسيون مشترك در روز جمعه در وين مهيا مي‌كنند اروپايي‌ها تلاش مي‌كنند جذابيت سازوكار مالي جديد براي كار با ايران موسوم به اينستكس را بيش از پيش تبليغ كنند و در همين راستا شش كشور جديد اروپايي اعلام كرده‌اند كه به اين سازوكار مي‌پيوندند.
ژان ايو لودريان، وزير امور خارجه فرانسه بعد از پيوستن چند كشور جديد اروپايي به ساز و كار موسوم به «اينستكس» گفت انتظار دارد ايران به تبعيت از برجام بازگردد. لودريان در توييترش نوشت: «امروز تصميم مهمي از سوي ۶ كشور اروپايي براي پيوستن به اينستكس انجام شد. اروپايي‌ها تعهد عميقي براي حمايت از برجام و استقلال عمل اروپا نشان دادند. انتظار داريم ايران به تبعيت از برجام بازگردد.»
اين اقدام نروژ، سوئد، دانمارك، فنلاند، بلژيك و هلند در مرحله نخست با واكنش تند سفير امريكا در آلمان روبه رو شده است. «ريچارد گرنل»، سفير امريكا در آلمان كه شهره عام و خاص در ايران ستيزي است در توييترش به اين اقدام جديد اروپايي‌ها واكنش نشان داده و نوشت: «[اين كار] در زماني وحشتناك انجام مي‌شود- چرا بايد به رژيم ايران در زماني كه مردم ايران را مي‌كشد و اينترنت را تعطيل مي‌كند پول برسانيد؟ شما بايد از حقوق بشر حمايت كنيد نه اينكه ناقضان [حقوق بشر] را تأمين مالي كنيد»
در تحولي جداگانه، «ريچارد گرنل» سرمايه‌گذاران اروپايي در ايران را به تحريم تهديد كرد. اين اظهارات گرنل پس از آن مطرح شد كه «لارس نوردرام» سفير نروژ در ايران در توييتر از سفرش به بروكسل براي شركت در «اجلاس اروپا- ايران» خبر داد و از برگزاركنندگان اين اجلاس تشكر كرد. وي گفت در اين نشست «انديشكده‌ها، شركت‌ها و دفاتر تجاري براي بحث در مورد نحوه حفاظت از برجام و گسترش روابط تجاري» گرد هم آمده‌اند. سفير امريكا در آلمان با اشاره به اين توييت، در توييتر وزارت خزانه‌داري امريكا را خطاب قرار داده و نوشته است: «به نظر مي‌رسد كه تمام اين افراد و گروه‌ها بايد به فهرست تحريم ايالات متحده افزوده شوند.» وي افزود: «ما بايد اطمينان يابيم كه آنها در بازار ايالات متحده فعاليت نمي‌كنند. تصميم با خودشان است، يا ايالات متحده يا ايران، نه هر دو.» البته اين واكنش تند سفير امريكا در آلمان مسبوق به سابقه است و وي از زمان حضور در اين پست در دولت دونالد ترامپ بارها و بارها در اظهاراتي مداخله‌جويانه كه واكنش سياستمداران آلماني را هم به دنبال داشت با لحني دستوري خواهان قطع همكاري‌هاي كشورهاي اروپايي با ايران و پيوستن آنها به سياست فشارحداكثري امريكا عليه تهران شده بود.
اميدواري عراقچي به پوياتر شدن اينستكس
اينستكس و تاثير آن بر گام‌هاي معكوس برجامي ايران به سوژه‌اي براي سوال از سيدعباس عراقچي، معاون سياسي وزير خارجه در جريان سفر او به پكن هم تبديل شد. عراقچي كه به دعوت همتاي چيني خود و به منظور ادامه مشورت‌هاي سياسي ۲ كشور درباره برجام، صبح روز شنبه وارد پكن شد در گفت‌وگو با خبرنگاران ايراني مستقر در پكن ابراز اميدواري كرد كه هنوز مي‌توان توافق هسته‌اي را حفظ كرد. سخنان عراقچي در پكن را مي‌توان پيام مستقيم به نمايندگان سه كشور اروپايي دانست كه روز جمعه 15 آذرماه در وين با هيات‌هاي ايراني، چيني و روسي در راستاي بحث پيرامون اجراي برجام و گام‌هاي ايران ديدار خواهند كرد.
«عباس عراقچي» در گفت‌وگو با خبرگزاري دولتي ايرنا درباره پيوستن كشورهاي جديد به اينستكس گفت: اميدواريم پيوستن اين كشورها به اين ساز و كار مالي، يك انرژي جديد به اينستكس بدهد و منجر به عملياتي شدن هرچه بيشتر آن شود.اينكه كشورهاي اروپايي كماكان جديت دارند كه اينستكس را به عنوان يك ساز و كار تجاري براي حفظ روابط اقتصادي با ايران داشته باشند و در حقيقت روشي را ادعا كنند كه ايران بتواند به رغم تحريم‌هاي امريكا با كشورهاي اروپايي تبادل تجاري داشته باشد في‌نفسه ارزشمند است و اين اراده نيز كماكان باقي است. اينكه كشورهاي جديدي از اتحاديه اروپا به ساز و كار اينستكس به عنوان سهامدار مي‌پيوندند ارزشمند است اما كارايي اين مكانيزم و ساز و كار آن بحث ديگري است. كشورهاي اروپايي بدون اينكه وارد يك تجارت معقول با ايران شوند و در حوزه‌هاي مختلف خودشان را درگير كنند تا تجارت راه بيفتد طبيعتا كاري براي اينستكس نخواهند كرد. ما اميدواريم پيوستن شش كشور جديد به اين ساز و كار، يك انرژي جديد به اينستكس بدهد و منجر به عملياتي شدن هرچه بيشتر آن شود.
معاون سياسي وزير خارجه در ادامه افزود: اينستكس مراحل آخر عملياتي شدن را مي‌گذراند و با پيوستن كشورهاي جديد، تعداد سهامداران اينستكس به ۸ كشور افزايش يافته و اميدواريم اين ساز و كار بتواند وضعيت عملياتي جدي‌تري به خود بگيرد.معتقد هستم حتي در شرايط تحريم، اينستكس مي‌تواند نزديك به ۲۰ درصد روابط اقتصادي ايران را پوشش دهد و در مرحله بعدي به وضعيت بهتري هم برسيم.
عراقچي در ادامه اينستكس را يك ساز و كار اروپايي معرفي كرد و گفت: اگرچه كشورهاي اروپايي اعلام كرده‌اند بعد از عملياتي شدن و جا افتادن اين ساز و كار، آن را روي كشورهاي غيراروپايي هم باز خواهند كرد ولي روابط اقتصادي ايران و چين احتياجي به اينستكس اروپايي ندارد چون در حقيقت ساز و كارهاي تهاتر مالي و تهاتر كالايي خود را با چين قبلا طراحي كرديم. اينستكس يك ساز و كار تهاتري است كه مي‌تواند بين ايران و هر كشور ديگري يا هر مجموعه كشورهاي ديگر هم شكل بگيرد. اين ساز و كار را با چين و روسيه و برخي كشورهاي ديگر هم داريم.
عراقچي افزود: اينكه كشورها از دلار امريكا فاصله بگيرند و با استفاده از ارزهاي محلي شروع به تجارت و همكاري‌هاي اقتصادي با يكديگر به ويژه ايران كنند قدم بسيار مهمي است كه برداشته شده است.روابط اقتصادي و همكاري‌هاي تجاري بين‌المللي ما هر روز يك شكل جا افتاده‌تر و باثبات‌تري بعد از شوك‌هايي كه وارد شد به خود مي‌گيرد اگرچه يك تبعات اوليه داشت اما با ساز و كارهايي كه طراحي كرديم به يك وضعيت باثبات در اقتصاد رسيديم.
معاون سياسي وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران در مورد نشست هفته آينده كميسيون برجام در وين نيز گفت: كميسيون مشترك برجام طبق برنامه از پيش تعيين‌شده روز جمعه آينده برگزار مي‌شود لذا لازم بود قبل از اين كميسيون، دستور كار اين نشست را با دوستان‌مان در وزارت امور خارجه چين مرور و تلاش كنيم مواضع نزديك‌تري در اين كميسيون داشته باشيم. در كميسيون مشترك برجام كه قرار است در سطح معاونان وزير برگزار شود آخرين تحولات مربوط به اجراي برجام از جمله اقدامات ايران براي توازن‌بخشي به تكاليفش از سوي آنها مطرح و اقدامات آنها نيز در انجام تعهدات‌شان بررسي مي‌شود.