نا اميدي متحدان از ايالات متحده

ميثم سليماني

هنگامي كه جنگ جهاني دوم به پايان رسيد نه ديگر بريتانياي قدرتمندي وجود داشت و نه ديگر قدرت‌هاي اروپايي و آسيايي تواني براي عرض اندام در ساختار جديد سياست بين‌الملل داشتند. جهان به دو بلوك تقسيم شده بود. شرق و غرب؛ نمايندگي شرق را شوروي و غرب را امريكا بر عهده داشت. اكنون 30 سال از فروپاشي بلوك شرق مي‌گذرد، اما بلوك غرب به رهبري ايالات متحده راه خود را ادامه داد. اروپايي‌ها و بسياري از كشورهاي ديگر دنيا به خصوص در بخش اقيانوسيه و آسيا مي‌دانستند پشت سر رهبري واشنگتن مي‌توانند امنيت خود را تامين كنند. مي‌دانستند متحدي قدرتمند را در كنار خود دارند كه چه به لحاظ امنيتي و چه به لحاظ اقتصادي در كنار آنها قرار دارد. اما پس از 20 ژانويه سال 2017 همه‌چيز متفاوت از گذشته دنبال مي‌شود. حالا كشورها، ايالات متحده را به عنوان يك رهبر براي خود نمي‌بينند، زيرا در راس آن دونالد ترامپي قرار گرفته كه نمي‌توان او را رهبري مطمئن دانست. متحدان امريكا اكنون بيش از هر زماني از اين كشور نا اميد شده‌اند. 

به گفته كارشناسان، ديپلمات‌ها و تحليلگران، ايالات متحده نقش خود را در صحنه جهاني بازنگري كرده است. اقداماتي را انجام مي‌دهد كه باعث تضعيف تلاش‌ها براي مقابله با همه‌گيري ويروس كرونا مي‌شود و ديگر جامعه جهاني را به شكل سنتي هدايت و رهبري نمي‌كند. 
سي‌ان‌ان در گزارشي مي‌نويسد، ايالات متحده معمولا در راس هرم هماهنگي براي مقابله با بحران‌هاي جهاني بود اما حالا همه‌چيز تغيير كرده است. امريكا حتي در جلسه مجازي كه توسط سازمان بهداشت جهاني و اتحاديه اروپا در راستاي هماهنگي براي كار در مورد واكسن بالقوه مقابله با كرونا بود شركت نكرد. رهبران پيشين جهان هشدار مي‌دهند كه دولت ترامپ با سياسي كردن همه‌گيري مرگبار كرونا و تمركز بر مجازات چين، ساير ملت‌ها را مجبور كرده تا طرف ديگر را انتخاب كنند. تصميم دولت امريكا مبني بر توقف بودجه اعطايي به سازمان جهاني بهداشت كه اكنون در خط مقدم هماهنگي براي مقابله با كرونا قرار دارد موقعيت اين سازمان را به‌شدت متزلزل كرده است. 
روز جمعه نيز ايالات متحده روند راي دادن به قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل كه خواستار آتش‌بس جهاني با هدف كمك جهان براي مقابله با ويروس كرونا بود را مسدود كرد. به گفته دو ديپلمات آشنا با تصويب اين قطعنامه، ايالات متحده نمي‌خواست در متن پيشنهادي هيچ گونه اشاره‌اي به سازمان بهداشت جهاني شود و حتي نسخه سازشگرانه‌اي كه به شكل مستقيم اين سازمان را خطاب قرار نداده بود نيز از سوي واشنگتن رد شد. در پيش‌نويس اصلاح شده تنها به آژانس‌هاي بهداشتي زيرنظر سازمان ملل اشاره شده بود كه بازهم امريكا آن را قبول نداشت.  ايالات متحده به همين ترتيب وحدت جهاني را در جلسات گروه 7 و گروه 20 نيز به دليل عصبانيت از چين و سازمان بهداشت جهاني را از بين برده است. امريكا در بيانيه گروه هفت تاكيد داشت كه بايد به‌جاي ويروس كرونا از ويروس ووهان استفاده شود كه مورد پذيرش ساير طرف‌ها قرار نگرفت و بيانيه مشخصي در اين باره منتشر نشد. نكته اينجاست كه روساي جمهور پيشين امريكا به‌رغم انتقادات و عملكردهاي ضعيفي كه برخي از آنها برجا گذاشتند، ولي سعي مي‌كردند صدايي واحد را از جامعه جهاني ارايه دهند و خود را نماينده بخش بزرگي از كشورهاي جهان مي‌دانستند. اما حالا متحدان امريكا در اروپا، آسيا و اقيانوسيه با تعجب نظاره‌گر صحبت‌ها و جلسات توجيهي هستند كه دونالد ترامپ رييس جمهور ايالات متحده برگزار مي‌كند و بسياري معتقدند كه اين موضوع بر تصوير امريكا در خارج از كشور تاثيرگذار است.
هرچند امريكا در حال عقب‌نشيني از مسووليت‌هاي بين‌المللي خود است ولي تاكنون بيش از 50 رهبر جهان با يكديگر براي مقابله با كرونا گفت و گوهاي تلفني و تصويري داشته‌اند. كارشناسان معتقدند كه حذف بودجه امريكا از سازمان بهداشت جهاني پيشرفت براي مهار بيماري را با كندي مواجه مي‌كند. تاكنون بيش از 4 ميليون نفر در جهان مبتلاي قطعي به ويروس كرونا هستند. ديپلمات‌هاي برخي كشورها به سي‌ان‌ان گفته‌اند كه آنها علاقه‌مند هستند كه امريكا و رييس‌جمهور اين كشور رويكردي مانند مقابله با ابولا و شيوع ايدز در جهان را درپيش بگيرند. يكي از ديپلمات‌هاي اروپايي مي‌گويند دقيقا امروز يكي از لحاظات حساس تاريخي است كه امريكا بايد به شكل قاطع براي حل اين بحران پيشگام باشد.  منتقدين معتقدند كه رويكرد دولت ترامپ در مورد ويروس كرونا تنها مانع مبارزه با اين بيماري همه گير نشده است بلكه بلاتكليفي در سطح جهان را نيز افزايش داده است. احترام به ايالات متحده از بين رفته و اين نگراني به وجود آمده كه ساختار كنوني نظام بين‌الملل به‌طور موثر عمل نمي‌كند. 
رابرت ياتس، رييس بخش برنامه بهداشت جهاني موسسه چتم هاوس مي‌گويد: جهان به دنبال يك رهبر جهاني است و اكنون اين اتفاق تبديل به يك مشكل جهاني شده است. اتفاقي كه مي‌تواند برروي همه اثر‌گذار باشد. اين اتفاق در حالي رخ مي‌دهد كه بسياري از مردم منتظر هستند تا مشاهده كنند رهبران قدرت‌هاي جهاني اقداماتي هماهنگ را براي مقابله با اين ويروس سازماندهي مي‌كنند. وي در ادامه مي‌افزايد اين انتظار وجود دارد كه امريكا بارديگر نقش خود را بازيابي كند ولي در شرايط فعلي فاقد چنين ظرفيتي است.
مقام‌هاي سازمان بهداشت جهاني اقدام ترامپ در راستاي كاهش پرداخت‌هاي بودجه را بسيار سخت و نفسگير دانستند و بسياري اين شرايط را بدترين نوع هماهنگي براي مقابله با اين ويروس همه‌گير مي‌دانند.
يك مقام ارشد وزارت امورخارجه امريكا هفته گذشته به خبرنگاران گفت كه رييس‌جمهور در مورد نزديكي سازمان بهداشت جهاني با چين نگران است و معتقد است اين سازمان به نفع چين عمل مي‌كند. با اين حال امريكايي‌ها مدعي هستند كه بيشترين كمك‌ها را در حوزه سلامت در جهان ارايه مي‌دهند و همچنين هماهنگي‌هايي با رهبران گروه هفت براي مقابله با اين بيماري دارند. ولي سوال اين است كه اين هماهنگي كه امريكايي‌ها از آن صحبت مي‌كنند دقيقا در كجا بروز پيدا مي‌كند.
گيل اسميت مدير سابق آژانس توسعه بين‌المللي امريكا نيز مي‌گويد: ما جلساتي با فوريت بالا در شوراي امنيت سازمان ملل متحد نمي‌بينيم. ما اقدامي از سوي سران كشورها براي ساماندهي نحوه مقابله و چگونگي حفظ زنجيره تامين جهاني نيز تاكنون نديده‌ايم. 
واقعيت آن است عدم حضور رهبري منسجم در امريكا باعث شده به جهان نيز لطمه جدي وارد كند و اين اتفاق شرايط را براي مبارزه با كرونا نيز سخت‌تر از گذشته كرده است.