رتبه‌هاي برتر كنكور و شكاف عدالت آموزشي
محمد داوري
تركيب رتبه‌هاي برتر كنكور امسال نيز مانند سال‌هاي گذشته نشان از شكاف عدالت آموزشي دارد كه سال به سال بر عمق و گستره اين شكاف افزوده مي‌شود و بيش از هر چيزي نشان از ناكارآمدي نظام آموزشي به ويژه در زمينه شاخص عدالت آموزشي دارد؛ شاخصي كه هم يكي از شعار‌ها و مطالبات انقلاب 57 بود و هم يكي از شاخص‌هاي مورد ارزيابي نهادهاي بين‌المللي براي مقايسه نظام‌هاي آموزشي دنياست. سهم قبول‌شدگان دانش‌آموزان مدارس غيردولتي و تيزهوشان در رتبه‌هاي برتر بيش از آنكه نشان‌دهنده نقش اين‌گونه مدارس باشد، بيانگر تجميع دانش‌آموزان مستعد در مدارس خاص است و از سويي نشان از تفاوت فاحش كيفيت آموزشي در بين مدارس مختلف دارد كه مصداق آشكار انتقاد كارشناسان حوزه آموزشي به تنوع مدارس است كه سال‌هاست توسط منتقدان فرياد مي‌شود. اين آمارها بيشتر به نظام آموزشي ما آسيب مي‌زند، چراكه دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به سمت مدارس غيردولتي و مدارس خاص ترغيب مي‌كند و باعث مي‌شود نگرش‌ها و توجه‌ها به سمت مدارس دولتي و عادي تضعيف شود و به تبع آن سطح كيفيت آموزش نيز در اين مدارس روزبه‌روز كاهش يابد و مطالبه اصلي كه يكي از مسووليت‌هاي دولت است كه قانون اساسي بر اساس اصل سي‌ام بر دوش دولت‌ها گذاشته است، به فراموشي سپرده شود و به بهانه مشاركت والدين سال به سال بر آمار مدارس غيردولتي افزوده مي‌شود و به موازات آن عدالت و كيفيت آموزشي در مدارس دولتي كاهش مي‌يابد. اگر به تركيب رتبه‌هاي برتر كنكور دقيق‌تر نظر بيندازيم، متوجه خواهيم شد چرا بيش از نيمي از شركت‌كنندگان براي انتخاب رشته اقدام نكرده‌اند، چون آنها از قبل خود را در اين رقابت نابرابر بازنده مي‌دانند و انگيزه‌اي براي شركت ندارند و به اجبار خانواده‌ها در كنكور شركت مي‌كنند و اگر آمار كساني كه با نااميدي دست به انتخاب رشته مي‌زنند را هم بر اين درصد اضافه كنيم...
بي‌ترديد درخواهيم يافت كه بيش از 70 درصد شركت‌كنندگان اميدي به موفقيت در اين ماراتوني كه بي‌عدالتي قبل از شروع مسابقه باخت عده زيادي را حتمي كرده است، ندارند.
در ميان اسامي چهل نفر از رتبه‌هاي برتر كنكور، مدارس استعدادهاي درخشان ۲۹ نفر، مدارس غيرانتفاعي خاص ۹ نفر، مدارس نمونه دولتي يك نفر و مدارس دولتي يك نفر را به خود اختصاص داده‌اند كه در واقع مدارس استعدادهاي درخشان ۷۲.۵ درصد، مدارس غيرانتفاعي خاص ۲۲.۵ درصد، مدارس نمونه دولتي ۲.۵ درصد و مدارس دولتي ۲.۵ درصد در قبولي‌ها رتبه‌هاي برتر سهم دارند كه بي‌ترديد اين نسبت در ساير رتبه‌ها نيز تا حد زيادي وجود دارد.
اين نوك كوه يخ ناكارآمدي و بي‌عدالتي و ضعف كيفيت آموزش در نظام آموزشي است كه نشان از بحراني بودن آن دارد و دلايل ترك تحصيل، بي‌انگيزگي، كودكان كار، مادركودك و بسياري از آسيب‌هاي اجتماعي را بايد در واقعيت‌هاي اين كوه يخ جست‌وجو كرد.اميد است به جاي تبليغ رتبه‌هاي برتر و نصب اسامي و عكس دانش‌آموزان برتر ليستي از قربانيان اين ناكارآمدي بر سر در مدارس دولتي و سردر وزارت آموزش و پرورش نصب شود تا بانيان اين وضع پاسخگو شوند.