تورم در دولت رييسي چقدر كم شد؟

گروه اقتصادي

24 ساعت پس از اظهارات رييس‌جمهور درباره ميزان كاهش تورم در دولت سيزدهم، عدد و رقم‌هاي اعلام شده، واكنش‌هاي بسياري ايجاد كرد. آقاي رييسي در نشست مطبوعاتي خود عنوان كرد كه تورم در يك سال دولت او به ميزان 20درصد كاهش پيدا كرده و گفت كه «تورم فعلي ۴۰.۵درصد است. يعني اگر بخواهيم شهريور ۱۴۰۰ را با شهريور امسال مقايسه كنيم كه آن وقت قريب به ۶۰درصد بود؛ الان ۴۰.۵درصد است.» اما اظهارات رييس‌جمهور تا چه حد درست بود؟

تورم شهريور پارسال 60درصد نبود
آقاي رييسي ميزان تورم شهريور سال گذشته را به صراحت نزديك به 60درصد عنوان كرد، در حالي كه مطابق اطلاعات ارايه شده توسط مركز آمار، نرخ تورم در شهريور ماه سال 1400 به 43.8درصد رسيده بود. يعني حتي با تقريب هم اين عدد به 50درصد نرسيده است. 
نكته دوم، تورم شهريور‌ماه امسال است كه يكم مهر‌ماه توسط مركز آمار اعلام مي‌شود. بنابراين تا آن زمان بايد صبر كرد و ديد كه ميزان تورم شهريور چقدر مي‌شود؟ اما تورم مرداد‌ماه توسط مركز آمار، 41.5درصد اعلام شد. اين عدد هم حتي يك درصد از عدد اعلام شده توسط رييس‌جمهور بالاتر است. 
مشخص نيست كه عدد 20درصد كه توسط رييس‌جمهور براي كاهش تورم در اين يك سال اعلام شده از كجا آمده و چه منبعي آن را ارايه كرده است. اما در نگاه اول اين موضوع درست به نظر مي‌رسد كه ميزان تورم كمتر از سال گذشته    ا‌‌  ‌ست. 
تورم 60درصدي، محاسبه محرمانه 
بانك مركزي بود؟
 البته در لابه‌لاي سخنان معاون اقتصادي بانك مركزي مي‌توان اندكي به «منبع» عدد تورم 60درصدي در شهريور ماه سال گذشته نزديك شد. بانك مركزي از ميانه‌هاي دولت روحاني و مطابق قانون برنامه ششم توسعه، از انتشار آمارهاي مربوط به تورم منع و اين وظيفه به ‌طور كامل به عهده مركز آمار گذاشته شد. اما بانك مركزي مي‌گويد آمارهاي مربوط به تورم را به صورت جداگانه جمع‌آوري و براي استفاده درون سازماني دولت در اختيار مراجع مختلف قرار مي‌دهد. اما اين آمار انتشار عمومي پيدا نمي‌كند. به نظر مي‌رسد همين آمار محرمانه بوده كه توسط رييسي حالا گفته شده است. 
پيمان قرباني، معاون اقتصادي بانك مركزي گفته است كه: «تورم كشور يعني نرخ رشد قيمت كالاهاي مصرفي و خدمات در مناطق شهري در شهريور ماه سال گذشته ۵۹.۳درصد بوده و به ۴۰.۱درصد در مرداد ماه سال جاري كاهش پيدا كرده است.»
 قرباني تصريح كرده: «ما در يك سال گذشته حدود 40درصد تورم داشتيم ولي وقتي الان نگاه مي‌كنيم به تغيير رشد پايه پولي (به ميزان ريالي آن) در چهار ماهه اول سال گذشته رقم افزايش پايه پولي 58 هزار ميليارد تومان بوده و الان در چهارماهه امسال 49 هزار ميليارد تومان است. يعني علي‌رغم 40درصد تورم ميزان مطلق افزايش پايه پولي كاهش پيدا كرده است.»
البته معاون اقتصادي بانك مركزي به روشني عنوان نكرده كه نرخ تورم 59.3درصدي در شهريور ماه سال گذشته نسبت به چه بازه زماني محاسبه شده است؟ آيا اين نرخ تورم نقطه به نقطه بوده يا ميانگين؟
تورم نقطه به نقطه حتي بالاتر هم رفته است
اما در كنار اينها، بايد گفت كه بخشي از آمار ارايه شده توسط رييس‌جمهور كاملا نادرست است. اين بخش هم در تورم نقطه به نقطه ديده مي‌شود.
تورم نقطه به نقطه، ميزان تغييرات قيمت كالاهاي مصرفي و خدمات در مناطق شهري يا روستايي در يك ماه مشخص نسبت به ماه مشابه سال گذشته است. مثلا عدد تورم در تير ماه 1401 با عدد تورم در تير ماه 1400 مقايسه و درصد كاهش يا افزايش آن به عنوان تورم نقطه به نقطه در نظر گرفته مي‌شود.
تورم نقطه به نقطه به اين دليل مهم است كه نگاه جامع‌تري از ميزان افزايش قيمت‌ها و كاهش قدرت خريد مردم در كوچه و بازار را ارايه مي‌دهد. با مقايسه قدرت خريد مردم در شهرها و روستاها طي يك سال مي‌توان فهميد كه ميزان اثربخشي افزايش قيمت‌ها در زندگي مردم چقدر بوده است؟
ميزان تورم نقطه به نقطه در دولت آقاي رييسي نه تنها كاهش پيدا نكرده بلكه رو به رشد هم بوده است. در مرداد سال گذشته، يعني زماني كه تيم جديد اقتصادي، مستقر شده و دولت را تحويل گرفته‌اند؛ نرخ تورم نقطه به نقطه (مطابق آمار ارايه شده توسط مركز آمار) 43.2درصد بوده است. مركز آمار همين يك هفته پيش اعلام كرد كه نرخ تورم نقطه به نقطه در مرداد ماه 1401 به 52.2درصد رسيده است. به بيان ديگر، مردم براي خريد يك كالا در اين بازه يك ساله، 9 واحد درصد بيشتر بايد پول پرداخت كنند. 

آيا به رييسي اطلاعات غلط مي‌دهند؟
البته فقط اين بخش صحبت‌هاي رييس‌جمهور نبود كه با واكنش منفي برخي چهره‌هاي اقتصادي مواجه شد. همتي رييس كل سابق بانك مركزي نيز در توييتي خطاب به رييس‌جمهور نوشت كه درخصوص شيوه استقراض از بانك مركزي و ميزان خلق پول، «به او اطلاعات نادرست داده‌اند» و توضيح داد كه «از اول مهر۱۴۰۰ تا پايان تير ۱۴۰۱ فقط در۱۰ ماه، معادل ۱۳۴ هزار ميليارد تومان در دولت شما پول چاپ شده است. اثر نقدينگي آن فراتر از 1.000 هزار ميليارد تومان مي‌باشد.»
سوال اينجاست كه آيا آن‌طور كه همتي گفته، به رييس‌جمهور اطلاعات نادرستي داده شده است؟
اين براي سومين‌بار در 5 ماهه 1401 است كه آقاي رييسي اقدام به ارايه آماري مي‌كند كه انتقاد ناظران را ايجاد مي‌كند و در مقابل موجي از همراهي رسانه‌هاي همسو با دولت را نيز به دنبال دارد. رسانه‌هايي كه ابتدا بايد به رسالت اطلاع‌رساني درست و راستي‌آزمايي از اطلاعات ارايه شده بپردازند و سپس با نگاه «سياسي» به حمايت از جريان‌هاي سياسي.
اولين‌بار، فروردين ماه 1401 آقاي رييسي از كاهش 13درصدي نرخ تورم طي 8 ماه خبر داد. اظهاراتي كه تيتر يك روزنامه «كيهان» با فونتي بزرگ شده بود. تير ماه امسال، رييس‌جمهور در گفت‌وگوي زنده تلويزيوني با مردم از اين گفت كه «كشور را در حالتي تحويل گرفته كه تورم ماهانه 60درصدي را داشته است.» و سومين بار نشست خبري پريروز كه باز هم عدد 60درصد براي تورم اعلام شد. 
به نظر مي‌رسد در اين سه مورد، رييس‌جمهور به آمار ارايه شده توسط بانك مركزي اشاره كرده كه محرمانه است. اما مشخص نيست كه چرا نرخ تورم محاسبه شده توسط بانك مركزي (كه روي وبسايت اين نهاد قرار نمي‌گيرد و از انتشار عمومي آن جلوگيري مي‌شود) با نرخ تورم محاسبه شده توسط مركز آمار، بيش از 16درصد فاصله دارد؟