همه وعده‌هاي بر زمين مانده دولت سيزدهم
اسماعیل گرامی مقدم
يك) هر دولتي كه سر كار مي‌آيد، مبتني بر سابقه و گذشته‌اي روي كار مي‌آيد و وعده‌هايي را هم طرح مي‌كند. اغلب دولت‌هاي جديد انتقاداتي از دولت قبلي كرده و دورنمايي از بهبود ارايه مي‌كنند. در واقع مهم‌ترين وظيفه دولت جديد آن است كه مشكلات قبل را حل كرده و به وعده‌هايش جامه عمل بپوشاند. طبيعتا در سال اول، انتظار زيادي از دولت‌ها نيست؛ در حالي كه بايد رويكردهاي درستي را برنامه‌ريزي كند. اما زماني كه سال دوم پشت سر گذاشته مي‌شود و دولت وارد سومين سال فعاليت‌هاي خود مي‌شود، مي‌بايست بسياري از پروژه‌هاي نيمه تمام كامل شده باشد، وعده‌ها محقق شده باشند و برنامه‌ها اجرا شده باشند.
دو) دولت سيزدهم زماني كه روي كار آمد، نقدهاي جدي نسبت به دولت قبل مطرح مي‌كرد، عملكرد دولت قبلي را زير سوال مي‌برد؛ در عين حال هم وعده‌هاي بزرگي براي حل مشكلات مطرح كرد. بسياري از اين نقدها حتي پايه و اساس درستي نداشتند، اما دولت سيزدهم دانسته و ندانسته آنها را مطرح مي‌كرد. وعده‌هايي چون يك ميليون مسكن در هر سال، ايجاد 1.5 شغل در هر سال، كاهش نرخ تورم به نصف، تك نرخي كردن ارز و توسعه مناسبات ارتباطي با جهان پيراموني و احياي برجام بخشي از وعده‌هايي است كه دولت سيزدهم در ابتداي تشكيل وعده حل آنها را داد؛ اما با گذشت دو سال از عمر دولت نه تنها نشانه‌اي از تحقق اين وعده‌ها مشاهده نمي‌شود؛ بلكه شاخص‌هاي كلان اقتصادي، اجتماعي و راهبردي كشور به سمت نزول حركت كرده است.
سه) مهم‌ترين وعده دولت و ريشه‌اي‌ترين وعده دولت، حل مشكل تحريم‌ها، احياي برجام و بهبود مناسبات با جهان است. آقاي رييسي در ايام انتخابات عنوان مي‌كرد كه نبايد همه شؤون كشور را به برجام گره بزنيم؛ درحالي كه امروز همه شؤون كشور به برجام گره خورده است؛ يك خبر خوب يا خبر منفي باعث مي‌شود تا نوسانات مجموعه بازارهاي كشور را فرا بگيرد.
به طور كلي مسير توسعه كشور از راه ديپلماسي و ارتباط با همه دول دنيا تعريف مي‌شود. نمي‌توان دور كشور را ديوار كشيد بعد توقع داشت كشور در مسير توسعه قرار بگيرد. در حوزه اقتصادي، تحريم‌ها اثرشان را كاملا نمايان كرده‌اند. وقتي امكان مراودات مالي وجود ندارد، براي وارد كردن قطعه، تجهيزات و ابزارهاي فني ايران بايد تحريم‌ها را دور بزند و هزينه‌هاي بيشتري كند. اين روند باعث مي‌شود تا ايران نيازهايش را با قيمت‌هاي بالا تامين كند. از سوي ديگر ناچار است منابع نفتي خود را باتخفيف‌هاي بسيار زياد عرضه كند. اين روند اثرات عيني بر قيمت تمام شده توليد داخل و نزول شاخص‌ها مي‌گذارد. تورم 70درصدي برآمده از چنين شرايطي است. چهار) وقتي سرمايه در خارج از كشور براي ورود به داخل، نگران باشد، طبيعي است كه سرمايه‌اي وارد كشور نمي‌شود. بسياري از سرمايه‌هاي داخلي هم در حوزه نيروي انساني و هم در حوزه منابع مالي در حال خروج هستند. نهايتا در 2 سال باقيمانده اگر قرار باشد دولت با همين دست فرمان حركت كند، دورنماي نامناسبي در انتظار كشور است. راهبردي كه درخصوص رابطه با عربستان برنامه‌ريزي شد بايد در حوزه مساله هسته‌اي هم به كار گرفته شود تا يكي از معادلات مهم پيش روي اقتصاد كشور حل و مسير رشد كشور هموار شود.